Piotrkowska

Tree

ulica Piotrkowska 219

ulica Piotrkowska 219 nr hip. 700

do 1850 r. nr ½ 205 + ½ 206 zobacz

Na mocy Protokołu Deklaracyjnego, spisanego we wrześniu 1839 r., połowę placu 205 i połowę placu 206 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 219) objął tkacz przybyły z Czech, Józef Diesner - zobacz poniżej rodzina Diesner.

Nowy właściciel zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki tkanin bawełnianych, składającej się z 6 warsztatów, przy której 6 czeladzi użytych będzie, oraz do wystawienia domu drewnianego gontami krytego, 26 łokci* długości, 16 szerokości, a 5 wysokości trzymającego.

* - 1 łokieć = 0,576 m

W 1861 r. Józef Diesner sprzedał nieruchomość swojemu synowi, Alojzemu Diesner, do którego należała wcześniej sąsiednia posesja, przy Piotrkowskiej 217.

Przynajmniej od lat 70-tych nieruchomość należała do Józefa John i jego przedsiębiorstwa (zobacz poniżej).

Na froncie, w miejscu parterowego drewniaka, wzniesiono jednopiętrowy budynek mieszkalny – jest już widoczny na rycinie z 1880 r. Pierwotnie dom miał fasadę dziewięcioosiową i przylegał swoim południowym szczytem do parterowego drewniaka pod numerem 221. Na przełomie lat 80-tych i 90-tych XIX w. wyburzono frontowy dom drewniany pod numerem 221, ale plac, odgrodzony parkanem od ulicy, stał przez dłuższy czas pusty- taki stan przedstawia drugie zdjęcie w galerii. Dopiero na początku XX w. dobudowano lewą część budynku frontowego, z fasadą dwuosiową, a pozostały obszar parceli 221 przeznaczono na parkan i bramę wjazdową.

Archiwalne dokumenty budowlane:

1888 – „Projekt budowy magazynu parterowego na nieruchomości Johna pod numerami 699, 700-701 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1892 – „O zatwierdzeniu planu na budowę przez spadkobierców Józefa Johna murowanej oranżerii w ogrodzie nieruchomości fabrycznej z istniejącą fabryką budowy maszyn pod No 699, 700 i 701 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1900 – „Projekt nadbudowy piętra z poddaszem, w istniejącym parterowym warsztacie stolarskim, na magazyn modeli [form odlewniczych] oraz budowa kotłowni i maszynowni na nieruchomości J. Johna pod numerami 699, 700 i 701 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1910 – „Projekt na dobudowę przez Towarzystwo Akcyjne "J. John" do istniejącego dwupiętrowego kantoru nowej części tegoż kantoru pod numerami 699-700-701 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

Ogłoszenia prasowe:

Józef John Fabryka maszyn i odlewnia żelaza
Tow. Akc. Fabryk Transmisji, Maszyn i Odlewów J. John w Łodzi

rodzina Diesner

Zobacz przedstawicieli rodziny Diesner na Piotrkowska Tree.

Józef Diesner (ur. ok. 1783) przybył z Czech do Łodzi w pierwszych latach tworzenia osady rękodzielniczej Łódka. W drugiej połowie lat 20-tych rodzina Diesnerów była zameldowana w murowanym domu rządowym nr 44 (dz. Piotrkowska 186). Józefowi towarzyszyła żona Agnieszka Wachin (ur. ok. 1785) i synowie:

Alojzy, ur. ok. 1808, żona Teresa Hallup ślub 1834. Syn Alojzego i Teresy, Aleksander Diesner, poślubił w 1876 r. Florentynę Bischoff.
Franciszek, ur. ok. 1817, żona Wilhelmina Müller ślub 1838,
Józef jr., ur. ok. 1821, żona Joanna Schretter ślub 1845.

Rodzina Alojzego była związana z Piotrkowską 217, 219 i 230, Franciszka z Piotrkowską 230, Józefa z Piotrkowską 199.

W latach 80-tych XIX w., w podwórzu posesji Piotrkowskiej 225, w parterowym obiekcie stojącym wzdłuż ulicy Radwańskiej (w dzisiejszym obszarze "plomby" przy Radwańskiej 1), funkcjonowała odlewnia żeliwa (gisernia) i fabryka maszyn "Diesner i Vorberg". Istnieje prawdopodobny związek firmy "Diesner i Vorberg" z rodziną Diesnerów, właścicieli posesji przy Piotrkowskiej 219, wchłoniętej później przez rozwijające się przedsiębiorstwo metalowe Józefa Johna. Na przełomie lat 80-tych i 90-tych XIX w. miejsce odlewni przy Radwańskiej zajął jednopiętrowy dom mieszkalny.

Józef John i spadkobiercy

Zobacz przedstawicieli rodziny John na Piotrkowska Tree.

Józef John (ur. 1833) przybył do Łodzi z Czech. Za datę powstania firmy przyjmuje się rok 1866. Początkowo zakład produkował części dla potrzeb włókiennictwa, oraz maszyny rolnicze. W latach 70-tych i 80-tych XIX w. przedsiębiorstwo działało w dwóch spółkach - z Edwardem Berndt, następnie z belgijskim przemysłowcem, Feliksem Mathieu.

Po śmierci założyciela, w 1882 r., zakładem kierowała wdowa po Józefie, Teresa (z domu Piltz) i synowie.

Firma, w której początkowo pracowało ok. 50 robotników, przekształciła się w duże przedsiębiorstwo (MA). W 1896 r. zakład zatrudniał 206 pracowników, a w 1907 r., po utworzeniu dwa lata wcześniej spółki akcyjnej, zatrudnienie wzrosło do 600 osób. Pierwsza wojna światowa, pomimo strat spowodowanych rekwizycjami, nie przeszkodziła dynamicznemu rozwojowi firmy. W niepodległej Polsce, na rozległym terenie pomiędzy ulicą Piotrkowską i Wólczańską, produkowano, m. in., kotły i grzejniki do centralnego ogrzewania, przekładnie i koła zębate, tokarki, gładziarki i wiertarki, walce hutnicze i młyńskie. W drugiej połowie lat 30-tych XX w. S-ka Akc. Budowy Transmisyj i Maszyn i Odlewnia Żelaza "J. John" w Łodzi dysponowała kapitałem 4,8 mln złp (MA).

Warto w tym miejscu wspomnieć o mniej znanych inwestycjach spadkobierców Józefa Johna, związanych nie tylko z branżą metalową. Przykładem mogą być obiekty przemysłowe powstałe przy obecnej ulicy Siedleckiej 3.

1898 - "O budowie przez Teresę John w mieście Łodzi przy ulicy Widzewskiej pod numerem 1042 parterowej farbiarni i innych budynków w mieście Łodzi". [zobacz]

1902 - "Projekt dobudowy parterowego szedu celem powiększenia istniejącej wykończalni, murowanego, parterowego magazynu surowych towarów, parterowej kuźni i ślusarni przy wykończalni i farbiarni Otto Hässlera i Teresy John pod numerem 1042/234 przy ulicy Widzewskiej w mieście Łodzi". [zobacz]

Spółka Teresy John i Otto Hässlera nie trwała długo. W okresie międzywojennym zakład funkcjonował już pod szyldem "OTTO HAESSLER Spadkobiercy" (MA).

Farbiarnia i apretura przy Siedleckiej nie była pierwszym mariażem rodziny John z przemysłem włókienniczym. Pod koniec lat 80-tych XIX w., u zbiegu ulicy Długiej i Rozwadowskiej (dz. Gdańska 117 i Zamenhofa), powstała fabryka spółki Vive-John, której udziałowcem był Jakób Vive.

1889 - "O budowie przez "Vive i John" dwupiętrowej przędzalni, parterowej maszynowni i kotłowni, komina, parterowej, z poddaszem wilkowni, piętrowej, podpiwniczonej oficyny mieszkalnej i ustępów na nieruchomości pod numerami 822, 823, 824 przy ulicach Długiej i Rozwadowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]

Ok. połowy lat 90-tych XIX w. zakład spółki Vive-John przeszedł w ręce Jakóba Wojdysławskiego. Obiekty przy Gdańskiej 117 spłonęły doszczętnie w marcu 1927 r. (MA).

Spadkobiercy Józefa Johna byli również zaangażowani w działalność w branży metalowej, wykraczającą poza macierzyste przedsiębiorstwo przy Piotrkowskiej.

♦ odlewnia żelaza "A. John, Krebs i S-ka", zlokalizowana w podłódzkich Chojnach (później i obecnie ulica Rzgowska 140), funkcjonowała już w latach 90-tych XIX w.

1894 - "Projekt budowy odlewni żelaza na nieruchomości firmy John, Krebs i Ska w Chojnach". [zobacz]

Przed wybuchem I wojny światowej spółka rozpoczęła produkcję kotłów pod szyldem Rosyjska Fabryka Kotłów Sztreblowych (MA).

1913 - "Projekt budowy odlewni żeliwa i zakładu mechanicznego o nazwie „Ruski Strebelwer” oraz murowanych ustępów na nieruchomości położonej przy stacji Łódź-Chojny łódzkiej fabrycznej kolei obwodowej i ulicy Rzgowskiej w osadzie Chojny w powiecie łódzkim należących do Towarzystwa John, Krebs i Spółka". [zobacz]

Firma "A. John, Krebs i S-ka" działała do ok. 1929 r. i została przejęta przez Tow. Akc. J. John.

1929 - "Spis inwentarza majątku firmy A. John, Krebs i Ska przejętego przez Tow. Akc. J. John". [zobacz]

Po II wojnie światowej i nacjonalizacji, produkcję kotłów prowadzono pod szyldem "Fakora" (MA). Pozostałości zabudowań fabrycznych przy Rzgowskiej 140 są obecnie w stanie ruiny (MA).

♦ działające od 1932 r. Centralne Biuro Sprzedaży Kotłów Żeliwnych "CEBEKA" sp. z o.o., powstałe z udziałem "Sp. Akc. St. Weigt" MA (przedsiębiorstwo Stanisława Weigta , działające przy ulicy Senatorskiej 7/9, daw. Senatorska 22).

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

31 marca 2015

Piotrkowska_219

piotrkowska-nr.pl