ulica Piotrkowska 177

ulica Piotrkowska 177 nr hip. 721

do 1850 r. nr 184

Na mocy Protokołu Deklaracyjnego, spisanego w październiku 1828 r., plac nr 184 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 177) objął tkacz przybyły z Saksonii, Jan Gottfryd Zistel - zobacz rodzina Zistel.

Nowy właściciel zobowiązał się do pobudowania w przeciągu najdalej lat dwóch na obranym jak wyżej placu domu massiv murowanego pod dachówką w taki sposób jak te przez Rząd dla tkaczy są wystawione.

Nie tylko w następnych dwóch, ale także w kolejnych dwudziestu latach dom frontowy nie został wystawiony. Zarówno przytoczony poniżej dokument z marca 1842 r., jak i plan Józefa Lenartowskiego z 1849 r., przedstawiają niezabudowany teren frontowy przy Piotrkowskiej 177.

Na mocy kontraktu z marca 1842 r. Zistel sprzedał nieruchomość Michałowi Kunkel.

Według projektu J. K. Mertschinga z 1852 r., Kunkel wystawił murowany, piętrowy dom frontowy. Jednopiętrowy budynek mieszkalny był ówcześnie jednym z nielicznych tego typu obiektów na Piotrkowskiej.

W nowym budynku frontowym, w latach 50-tych, wynajmował mieszkanie warszawski kupiec, przebywający wcześniej w Częstochowie, Pinkus Landau Gutenteger.

Michał Kunkel (ur. ok. 1814, zm. 1878 akt 842), drugi mąż Henrietty Hentschel (ślub w 1837 r. akt 65), która wniosła do związku sąsiedni "Paradyz", prowadził przedsiębiorstwo produkujące pojazdy, wyroby siodlarskie i rymarskie (MA), zatrudniające w latach 60-tych 28 pracowników.

Córka Michał i Henrietty, Antonina Emilia Kunkel, poślubiła w 1861 r. (akt 47) Augusta Adama Geyera, pierworodnego syna Ludwika Geyera i Emilii Szarlotty Türk.

Syn Michała i Henrietty, Franciszek Ksawery (ur. 1843 akt 217), ożenił się w 1874 r. (akt 25) z Amalią Kindermann.

W sierpniu 1867 r. przyjechał do Łodzi znany, czarnoskóry aktor, Ira Aldridge, zaproszony przez Augusta Hentschel, pasierba Kunkla, na gościnne występy w "Paradyzu". Przed pierwszym przedstawieniem Aldridge zaniemógł i wkrótce zmarł. Krótka choroba i śmierć Aldridga miała miejsce prawdopodobnie w domu Kunkla. Aktor został pochowany na Cmentarzu Starym.

Na początku lat 80-tych XIX w. właścicielem posesji przy Piotrkowskiej 177 został Leonard Fessler junior. (zobacz poniżej rodzina Fessler).

W połowie lat 90-tych Fessler wykupił grunt działki.

1894-1896 - "O wykupie czynszu przez Leonarda Fesslera z gruntu nr 184/721 w mieście Łodzi". [zobacz]

W drugiej połowie lat 90-tych nieruchomość przeszła w ręce kupca, Maxa Fischera (Fiszera). Taryfa domów z 1920 r. wymienia nadal Fischera jako właściciela.

Dokument archiwalny:

1902 – „O budowie przez Maksa Fiszera dwóch facjatek na dachu strychu należącego do niego piętrowego domu pod numerem 177/721 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

Ogłoszenia prasowe:

• L. Fessler Mechaniczna fabryka haftów
• Max Fischer Dom agenturowo-komisowy
• W. Gabler i S-ka Dom techniczno-handlowy
• Tow. Akc. Zgierskiej Manufaktury Bawełnianej Skład w Łodzi

• Lüdert i Müller S. A. Fabryka filców i tkanin technicznych

rodzina Fessler

Zobacz przedstawicieli rodziny Fessler na Piotrkowska Tree.

Leonard Fessler (ur. ok. 1814 - zm. 1878), syn lekarza, urodził się w miejscowości Rumburk (daw. niemiecki Rumburg), na terenie obecnych Czech. Do podłódzkich Pabianic przybył pod koniec lat 30-tych XIX w. W 1840 r. ożenił się z Magdaleną Hermann (akt 67), wdową po Augustinie Masslich, właścicielu ręcznej drukarni tkanin. W oparciu o przejętą manufakturę, oraz rozwiniętą produkcję nakładczą, pod koniec lat 40-tych XIX w. zajmował jedno z czołowych miejsc w produkcji bawełnianej Pabianic.  

W 1846 r., po śmierci pierwszej żony, Fessler poślubił Augustę Eichbaum (akt 30). Ojciec Augusty, z zawodu papiernik, z pewnością przybliżył zięciowi ten obszar produkcji. W 1863 r., po sprzedaniu rok wcześniej drukarni Beniaminowi Krusche, na terenie nad rzeką Dobrzynką, kupionym wiele lat wcześniej, w 1851 r., Fessler uruchomił niewielką papiernię. W 1870 r. oddał zakład w dzierżawę Robertowi Saengerowi, który cztery lata później wykupił go na licytacji. Interes papierniczy nie wyszedł Fesslerowi na zdrowie – z wylicytowanej kwoty ponad 8 tys. rubli, właściciel nie zobaczył ani kopiejki.

Niewielka papiernia Fesslera dała początek dużemu przedsiębiorstwu, tworzącemu w okresie międzywojennym kartel papierniczy (fabryki we Włocławku, Myszkowie i Pabianicach) "Steinhagen i Saenger" Fabryki Papieru i Celulozy S-ka Akc. (MA).

Od ok. 1849 r. działania Leonarda Fesslera były związane również z Łodzią, w której widział rosnący potencjał i gdzie sukcesywnie nabywał kolejne działki.

Na mocy kontraktu z czerwca 1851 r. Fessler kupił nieruchomość Karola Gebhardta (zobacz poniżej) przy obecnej Piotrkowskiej 266/268.

W 1853 r., w podwórzu posesji Piotrkowskiej 268, Fessler wystawił pierwszy w Łodzi młyn parowy. W 1860 r. młyn kupił piekarz, Jan Dyselberger.

Anna Rynkowska tak pisze o zmianach, jakie wprowadził Fessler na posesji Gebhardta:

Nowy właściciel wprowadził różne zmiany w wyglądzie posesji – zbudował młyn, przerobił dwupiętrowy dom w podwórzu na budynek fabryczny, od Jasieni poprowadził do fabryki kanał ze śluzą, przechodzący przez ulicę Dziką.

Niskie położenie budynków przy Piotrkowskiej, niszczące działanie wody i praca drukarni sprawiły, że w domu mieszczącym drukarnię pojawiła się wilgoć. Dom ten został więc wyburzony, ale nie wiadomo kiedy. Natomiast dom mieszkalny przy Piotrkowskiej pozostał.

Plan sytuacyjny nieruchomości Fesslera w 1860 r. (MA).

Sytuacja finansowa rodziny Fessler, po śmierci Leonarda w 1878 r., nie była dobra. W 1880 r. nieruchomość przy Piotrkowskiej przeszła w ręce Karola Scheiblera.

Dawny dom Karola Gebhardta, kilkakrotnie przebudowywany przez Scheiblerów, otrzymał ostateczny kształt pałacu miejskiego w drugiej połowie lat 90-tych XIX w. (MA).

Leonard Fessler junior (ur. 1847 w Pabianicach akt 157) , z matką Augustą, przeniósł się na Piotrkowską 177, gdzie uruchomił ręczną hafciarnię koronek.

Kupno nieruchomości przy Piotrkowskiej 177 nie było przypadkowe. Leonard junior (metrykalnie Karol Leonard) poślubi w 1881 r. Henriettę Emilię Geyer (akt 225), wnuczkę Michała Kunkla.

Ok. połowy lat 90-tych XIX w. Leonard jr. wystawił parterowy dom mieszkalny i ręczną fabryczkę przy ulicy Wólczańskiej 684a (dz. Wólczańska 210).

1893 - "O zatwierdzeniu planu budowy przez Leonarda Fesslera w mieście Łodzi przy ulicy Wólczańskiej pod numerem 684 murowanych: parterowego domu mieszkalnego, piętrowej oficyny mieszkalnej, piętrowej oficyny mieszczącej ręczną hafciarnię wzorów na koronkach, parterowych budynków gospodarczych". [zobacz]

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Karol Gebhardt

Poddany pruski Karol Gebhardt (metrykalnie Jan Karol), farbiarz i drukarz perkali, urodził się ok. 1809 r. w mieście Marklissa (dz. Leśna), zmarł w Łodzi, w 1880 r. (akt 748). W 1842 r., już w naszym mieście, poślubił Agnieszkę Fiedler (metrykalnie Agnieszkę Zofię Emilię Magdalenę Mariannę) (akt 44). Wybrane dzieci Karola i Agnieszki:

• Leontyna Zofia Olga, mąż Jan Ludwik Patzer (ślub 1875 akt 191),
• Alicja, mąż Herman Klaudiusz Konstanty Ludwig (ślub 1880 akt 74).

W 1844 r. Gebhardt objął pusty plac nr 1 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 268) i posiłkując się pożyczką 1950 rubli wystawił piętrowy, najładniejszy w tym czasie budynek mieszkalny w Łodzi (MA).

Oto co o domu Gebhardta pisze Anna Rynkowska:

Wzniesiono go nie według „rysunku normalnego", ale według planu wykonanego przez budowniczego powiatu łęczyckiego Ludwika Bethiera przy współudziale warszawskiego budowniczego Stanisława Balińskiego. Dom posiadał wymiary 42x24x17 łokci [1 łokieć = 0,576 m]. Miał dwuspadowy, kryty karpiówką dach z dwoma kominami. Elewację frontową zdobiło osiem klasycystycznych pilastrów. Facjata, zakończona trójkątem, miała dach kryty blachą cynkową i cztery okna sześcioszybowe. Na piętrze było 15 okien; po sześć okien obu kondygnacji wychodziło na Piotrkowską. Parter i piętro miały po 8 izb. Do domu wchodziło się po czterech schodkach przez frontowe dębowe drzwi z oknem u góry. W sieni znajdował się dębowy tambour z dwiema doryckimi kolumnami. Cztery pokoje parteru miały posadzkę ze „ślepą" podłogą oraz białe piece kaflowe z rurami i drzwiczkami. W kuchni stał angielski piec kuchenny z białych kafli; w spiżarni zakratowane okno z żelazną okiennicą. Podwójne dębowe drzwi do pokojów zaopatrzono we francuskie okucia. Na piętro prowadziły kręcone, wokół jednego słupa, dębowe schody o 24 stopniach, z galerią. I tam była posadzka ze „ślepą" podłogą. Kręcone schody dębowe, prowadzące na strych, miały 26 stopni. W dachu mieściła się klapa dla kominiarzy.

W 1845 r. Gebhardt kupił od tkacza Józefa Sucherta sąsiednią parcelę nr 2 [Piotrkowska 266]. Stał tam drewniany dom rządowy, wybudowany podczas regulacji osady Łódka. Gebhardt zburzył ten dom, a na jego miejscu wystawił w 1846 r. jednopiętrowy murowany budynek fabryczny , w którym założył drukarnię tkanin wełnianych i bawełnianych. Prawa strona budynku przylegała do opisanego domu mieszkalnego. Budynek posiadał wymiary 31x24x13 łokci i był kryty podwójną karpiówką. Na piętrze 5 okien z kapitelami wychodziło na Piotrkowską; parter miał również 5 okien, a w szczycie były 2 okna. W obu kondygnacjach było po siedem izb, sień, ustęp, ciemna kuchnia ze schowkiem, 5 pieców kaflowych. Podłoga była wszędzie szpuntowana.

W drugiej połowie lat 50-tych Karol Gebhardt objął plac przy ówczesnej ulicy Średniej 336 (dz. Pomorska 18), gdzie wystawił piętrowy pałacyk (MA) z dwiema oficynami, drukarnię, farbiarnię i inne obiekty gospodarcze. Gebhardt sprzedał nieruchomość przy Średniej w 1861 r.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone