ulica Piotrkowska 17

ulica Piotrkowska 17 nr hip. 275

do 1850 r. nr 202

Pierwszym (pierwiastkowym) posiadaczem placu nr 202 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 17) był Wilhelm Berndt, który podpisał Protokoł Deklaracyjny w maju 1824 r.

W 1825 r. Berndt wystawił na froncie dom drewniany 2-familijny słomą kryty.

Berndt sprzedał nieruchomość, bez zatwierdzenia Rządu, krawcowi, Fryderykowi Tym.

Kontraktem z września 1831 r. Tym sprzedał nieruchomość Marcinowi Kares.

Na froncie stał w tym czasie dom drewniany mieszkalny pod dachówką, mający długości łokci* 32, szerokości łokci 20, a wysokości łokci 5 nowej miary polskiej.

* - 1 łokieć = 0,576 m

W latach 40-tych właścicielem nieruchomości był prawdopodobnie Wilhelm Neumann, do którego należała również sąsiednia posesja, przy Piotrkowskiej 19-21.

We wrześniu 1851 r. nieruchomość kupił Ludwik Gutsche.

Ludwik Gutsche (metrykalnie Gottlieb Ludwik), garncarz, później krawiec, urodził się ok. 1814 r. w Züllichau (polskim Sulechowie), w ówczesnych Prusach. W 1843 r., w Zgierzu, poślubił Beatę Luizę Semler (akt 11). Po śmierci Ludwika (zmarł w 1859 r. akt 6) nieruchomość przeszła w ręce jego żony, Beaty Luizy.

Zobacz przedstawicieli rodziny Gutsche na Piotrkowska Tree.

Kontraktem z października 1864 r. Beata Luiza sprzedała nieruchomość Krystianowi Krauss.

Pismo z listopada 1867 r., wskazujące potrzebę zapewnienia właściwego nadzoru przy trwającej budowie dwupiętrowej, okazałej kamienicy Kraussa, wskazuje jednoznacznie datę wystawienia obiektu frontowego i osobę inwestora.

Należy przypuszczać, że kamienica został ukończona w 1868 r. i w tym czasie był to największy obiekt mieszkalny na Piotrkowskiej.

Przynajmniej od lat 80-tych XIX w. nieruchomość, sięgająca do ulicy Zachodniej 52 (dz. Zachodnia 66), należała do bogatego kupca, Chaima Bławata, który prowadził pod tym adresem skład przędzy wełnianej.

1888 - "O budowie przez Chaima Bławata dwóch rzędów murowanych, parterowych jatek mięsnych pod numerem 275a przy ulicy Zachodniej w mieście Łodzi". [zobacz]

Historia jatek Bławata nie była długa.

1890 - "Projekt przebudowy przez Chaima Bławata dwóch rzędów murowanych, parterowych hal rzeźniczych na pomieszczenia mieszkalne i fabryczne na nieruchomości numer 275a przy ulicy Zachodniej w mieście Łodzi". [zobacz]

W 1892 r. Bławat wystawił kamienicę frontową przy Zachodniej 52 i tym samym zamknął okazały kwartał swojej nieruchomości.

1892 - "O zatwierdzeniu planu budowy przez Chaima Bławata, w mieście Łodzi, przy ulicy Zachodniej pod numerem 275a, trzypiętrowego, murowanego domu z takimi samymi oficynami". [zobacz]

Wschodnia pierzeja ulicy Zachodniej została zniwelowana w latach 60-tych XX w. W ostatnim czasie wyburzono kolejne oficyny. Dawna poseja Chaima Bławata przy Zachodniej 66 odchodzi w przeszłość - zobacz.

Podwyższenie budynku frontowego przy Piotrkowskiej 17 miało miejsce w 1896 r.

Na przełomie XIX i XX w. nieruchomość przeszła w ręce Tadeusza i Konstantego Wernera, oraz Bronisława Zielińskiego. Taki stan własności miał miejsce jeszcze 20 lat później.

W latach 1903-04 przeprowadzono elektryfikację budynków przy Piotrkowskiej 17.

1903/04 - "O oświetleniu budynków Tadeusza Wernera w mieście Łodzi". [zobacz]

Warto zwrócić uwagę, iż posesja przy Piotrkowskiej 17 nie została podzielona i zachowała się do dzisiaj w pierwotnej szerokości. Stanowi obecnie jedyny przykład szerokich działek przy Piotrkowskiej (poza parcelami narożnymi pod nr 27 i 30-32), wytyczonych podczas regulacji osady sukienniczej Nowe Miasto.

* * *

Od 1859 r. działała przy Piotrkowskiej 17 księgarnia Gottfryda Berlacha. 

W grudniowym numerze gazety "Łódzkie Ogłoszenia-Lodzer Anzeiger", z 1863 r., ukazało się ogłoszenie Berlacha (MA).

W drugiej połowie lat 60-tych księgarnię przejęła Luiza Heidrich.

Przynajmniej w latach 1870-1872 mieściła się pod tym adresem redakcja i ekspedycja Lodzer Zeitung (MA).

Przy Piotrkowskiej 17, w latach 1882-84, funkcjonowała księgarnia Ludwika Fischera. W 1884 r. Fischer przeniósł się do "pałacu Scheiblera" przy Zawadzkiej 1 (MA), a w jego lokalu otworzył księgarnię, skład nut i materyałów piśmiennych (MA) Cezar Richter.

Posesja przy Piotrkowskiej 17 jest związana z "Dziennikiem Łódzkim”, pierwszą łódzką gazetą wydawaną w języku polskim. W okresie 3 lat, od lipca 1885 r. do lipca 1888 r., redakcja, administracja i drukarnia „Dziennika Łódzkiego” mieściły się pod tym adresem (MA).

Pierwszym redaktorem i wydawcą "Dziennika Łódzkiego" był geometra przysięgły Zdzisław Kułakowski. Opracowanie kartograficzne Kułakowskiego, z 1887 r., stało się prototypem dla mapy Władysława Starzyńskiego z lat 1894-97. Zdzisław Kułakowski stał również, współnie z Adolfem Zeligsonem, na czele Komitetu Budowy Cmentarza Żydowskiego przy ulicy Brackiej. 

W drugiej połowie lat 80-tych XIX w. działał tutaj zakład ślusarsko mechaniczny Kazimierza Żukowskiego.

Przy Piotrkowskiej 17 mieściło się wiele firm i instytucji, między innymi:

• „Hotel Hamburski”, później pod nazwą „Imperial”.
• prywatna szkoła (czteroklasowa) Janiny Tymienieckiej.
• kino „Illusion”. Lokal nie należał do komfortowych. W pomieszczeniu kinowym, na klepisku zamiast podłogi, widzowie siedzieli na drewnianych ławkach i oglądali filmy wyświetlane na prześcieradle.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

PODWÓRKA ULICY PIOTRKOWSKIEJ - Piotrkowska 17

ReFotografia autorstwa Stefana Brajtera, z widocznym jeszcze fragmentem budynku oficyny centralnej - zobacz

Projekt "Łódzkie podwórka 360 stopni", autorstwa Daniela Świrko - zobacz

Z posesją, a dokładnie podwórkiem Piotrkowskiej 17, jest związana postać wybitnego łódzkiego fotografa, Eliasza Stummana. W latach 1902-03, w centralnej części podwórka, wystawiono jednopiętrowy budynek, z przeznaczeniem na zakład fotograficzny. Nowe, jak się okazało ostatnie atelier (wcześniejsze przy Piotrkowskiej 20 i 24), nie służyło długo nowemu właścicielowi. Eliasz Stumman zmarł w 1903 r.

Centralną oficynę wyburzono. Po dawnym atelier pozostały jedynie fundamenty, tworzące dzisiaj obrys budynku. 

Dokumenty archiwalne:

1887 – „Zdjęty z natury plan parterowego, drewnianego budynku z pomieszczeniami żydowskiego domu modlitwy, ślusarni oraz magazynu na nieruchomości pana Chaima Bławata pod numerem 275 przy ulicy Piotrkowskiej i pod numerem 275a przy ulicy Zachodniej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1892 – „O zatwierdzeniu planu budowy przez Chaima Bławata drzwi sklepowych w murowanym, dwupiętrowym domu pod numerem 275 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1896 – „O nadbudowie przez Chaima Bławata trzeciego piętra na istniejącym dwupiętrowym domem numer 17/275 przy ulicy Piotrkowskiej w Łodzi”. [zobacz]

1899 – „Projekt przebudowy trzypiętrowych schodów i balkonów narożnych w trzypiętrowej oficynie na nieruchomości właściciela Tadeusza Wernera pod numerami 17/275 i 52/275a przy ulicach Piotrkowskiej i Zachodniej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1902-03 - "O budowie przez Tadeusza Wernera murowanego, piętrowego domu w podwórzu pod numerem 17/275 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]

Informacje otrzymane od Gościa piotrkowskiej-nr

Z posesją na Piotrkowskiej 17 (wcześniej Piotrkowskiej 41) jest związana ciekawa postać L. K. Weissa - jubilera, zegarmistrza i (!) architekta.

L. K. Weiss (po wyjeździe z Polski i osiedleniu się na terenach przyszłego państwa Izrael, posługiwał się imionami Akiva Arye) był z zawodu jubilerem i zegarmistrzem. W ostatnich latach przed wyjazdem, ok. 1903-06 r., prowadził swój zakład (i być może mieszkał) pod adresem Piotrkowskiej 17. Niezależnie od swojej podstawowej pracy, uczył się projektowania i budowy domów i fabryk. Pragnieniem Weissa było tworzenie zrębów nowej ojczyzny, Izraela. Swoje marzenia zaczął realizować od 1906 r., kiedy opuścił Łódź i wyjechał do Palestyny.

Akiva Arye Weiss odegrał kluczową rolę w procesie powstawania Tel Awiwu, przyszłej stolicy kraju – zobacz.

informacje nadesłane przez: P. P.

Ogłoszenia prasowe:

• Izydor Littauer Skład tiulów, koronek i wstążek
• S. Goldrath Skład bielizny męzkiej i krawatów
• K. Żukowski Zakład ślusarsko-mechaniczny
• Józef Rutenberg Zakład jubilerski i zegarmistrzowski
• Hotel Hamburski
• Jakób Lasse Magazyn obuwia
• S. Strakun Księgarnia i czytelnia
• W. J. Bromberg Magazyn gotowych ubiorów
• H. Izraelowicz Sprzedaż ryb świeżych
• Józef Szczeciński Magazyn towarów bławatnych
• Stanisław Czyżowski Magazyn materiałów piśmiennych i kancelaryjnych
• L. Meyerowicz Skład jarosławski
• M. W. Wischniak Skład materyj jedwabnych, pluszu, aksamitu i kołder
• American Photographer Zakład fotograficzny
• Oskar Guhl Cukiernia
• „Illusion” Teatr, kinematograf
• Towarzystwo Wzajemnego Kredytu
• Bornstein i Grossbard Dom agenturowo-komisowy
• TSIN - ŁUN Skład herbaty. Zjednoczone Towarzystwo Kupców Kiachtyńskich
• Hotel „Imperial” Skład mebli przy hotelu
• S. Domański i S-ka Biuro instalacyjno techniczne
• Bank Ziemi Polskiej w Lublinie oddział w Łodzi
• Józef Zydler i S-ka Towarzystwo handlowo-przemysłowe
• Bank Przemysłowców w Poznaniu oddział w Łodzi
• L. K. Weiss Zakład jubilerski
• H. Kohn Fabryka wyrobów dzianych
• R. Zomerfeld Przemysł bawełniany

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone