ulica Piotrkowska 169
ulica Piotrkowska 169 nr hip. 725
do 1850 r. nr 178
Na mocy Protokołu Deklaracyjnego, spisanego w kwietniu 1832 r., plac nr 178 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 169) objął tkacz przybyły z Saksonii, August Beierlein.
Nowy właściciel zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki bawełniano płuciennej, składającej się z 3 warsztatów tkackich, przy której 2 czeladzi użytych będzie, oraz do wystawienia domu drewnianego gontami krytego, 26 łokci* długości, 16 łokci szerokości i 5 łokci wysokości.
* - 1 łokieć = 0,576 m
Trudno powiedzieć czy dom wybudował Beierlein, czy zrobił to następny osadnik, ale na froncie stanął parterowy dom drewniany.
Zobacz przedstawicieli rodziny Beierlein na Piotrkowska Tree.
Przynajmniej od lat 50-tych właścicielem nieruchomości był Jan Gottlieb Müller.
W 1836 r., już w Łodzi, Müller poślubił Annę Rozynę Pippel (akt 38) - zobacz rodzina Pippel. W tym czasie do Müllera należała nieruchomość przy ówczesnej Piotrkowskiej 14 (dz. Piotrkowska 246). Z tego związku przyszedł na świat Juliusz August Müller (ur. 1848 akt 245).
W 1872 r. Juliusz August poślubił Lindę Nippe (akt 71).
Juliusz August zapoczątkował dynamiczny rozwój przedsiębiorstwa włókienniczego. Na początku XX w. produkcja wyrobów bawełnianych była zlokalizowana przy ulicy Wólczańskiej 53/Gdańskiej 80, w obiektach przemysłowych należących do Wilhelminy i Henryka Kinzler (zobacz poniżej).
W 1910 r., na terenie kupionym od Jakóba Hoffmana przy Senatorskiej 27 (dz. Senatorska 6), Linda Müller, wdowa po Juliuszu, wystawiła własną fabrykę wyrobów bawełnianych.
1910 - "Projekt budowy przez firmę „Juliusz Müller” murowanej, parterowej tkalni mechanicznej, parterowej kotłowni i maszynowni, komina i parterowego budynku gospodarczego pod numerem 27/896 przy ulicy Senatorskiej w mieście Łodzi". [zobacz]
Na froncie terenu fabrycznego, kończącego się na ulicy Milionowej (dz. Milionowa 5), Linda Müller zbudowała willę. Piętro zajmowały pomieszczenia mieszkalne, a na parterze urządzono kantor, ambulatorium i stołówkę dla pracowników.
W okresie międzywojennym Fabryka Wyrobów Bawełnianych "Juliusz Müller", od 1928 r. spółka akcyjna, zatrudniała 250-300 robotników i była zarządzana przez synów Juliusza i Lindy, Rudolfa i Alfreda Müller (MA).
W 1938 r. ogłoszono upadłość przedsiębiorstwa rodziny Müller.
W obiektach przy Senatorskiej działało kilka innych firm, między innymi:
- przędzalnia, właściciel Karol Heipel,
- przędzalnia zarobkowa, właściciel Abram Szmul Weissberg,
- wykończalnia zarobkowa, właściciel Zachariasz Zaromb i Spółka (w zarządzie spółki zasiadali Alfred i Rudolf Müller, skład na Piotrkowskiej 17).
Zobacz przedstawicieli rodziny Müller na Piotrkowska Tree.
* * *
W latach II wojny światowej funkcjonował pod tym adresem sklep Roberta Kühna, oferujący artykuły techniczne dla przemysłu włókienniczego (drugie zdjęcie w galerii).
Mieszkańcy posesji przy Piotrkowskiej 169
Poniższe informacje otrzymałem od Pani Carol Milgram, wnuczki Majera Szymona Budkowskiego i córki Jakuba Moritza Budkowskiego.
Rodzina Budkowskich mieszkała i pracowała przy Piotrkowskiej 169 w okresie międzywojennym. Małżeństwo Majera Szymona (MA) (12.05.1893, Brójce – 20.01.1939, Łódź) i Szajny Złaty Lesz (MA) (21.01.1903, Łódź – 09.1942, Auschwitz) miało czterech synów:
- Jakuba Moritza (13.05.1927, Łódź – 29.04.2016, Skokie, Illinois, USA),
- Zanwela vel Zygmunta (02.12.1931, Łódź – 09.1944, Auschwitz),
- Zukena vel Zenona (14.03.1934, Łódź – 12.02.1941, Łódź, getto),
- Ruvena (14.03.1934, Łódź – 09.1944, Auschwitz).
Majer Szymon Budkowski był krawcem. W zakładzie funkcjonującym na froncie Piotrkowskiej 169 sprzedawał również materiały na ubrania i maszyny do szycia.
1929-36 – „Zakład krawiecki przy ul. Piotrkowskiej 169, właściciel Majer Budkowski”. [zobacz]
Żona Majera, Szajna, prowadziła pod tym samym adresem pracownię kapeluszy.
1934-37 – „Pracownia kapeluszy przy ul. Piotrkowskiej 169, właścicielka Szajna Złata Lesz-Budkowska”. [zobacz]
Szajna Złata Budkowska była nie tylko modystką. Pracowała jako wykwalifikowana pielęgniarka i asystentka chirurgiczna.
Majer Budkowski służył w polskiej kawalerii. Świadczą o tym zachowane zdjęcia. Do tej pory rodzinie nie udało się ustalić jednostki i okresu służby.
Rodzina Budkowskich mieszkała przy Piotrkowskiej 169 do wybuchu II wojny światowej. Majer Budkowski jest wymieniony w "Księdze Adresowej m. Łodzi 1937-39" (MA).
Z tragedii holokaustu ocalał tylko jeden przedstawiciel rodziny Budkowskich - syn Majera, Jakub Moritz Budkowski. Po zakończeniu wojny Jakub wyemigrował do USA. W nowej ojczyźnie zdobył papiery mistrza stolarskiego i otworzył firmę „Budd Construction Co., Inc.”.
MA (materiały archiwalne) - zobacz
Archiwalne dokumenty budowlane:
1911 - "Projekt przebudowy otworów okiennych na parterze i piętrze oraz obniżenia podłogi na parterze murowanej, piętrowej oficyny oznaczonej literą „w” na nieruchomości Juliusza Müllera pod numerem policyjnym 169 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]
Ogłoszenia prasowe:
- Juliusz Miller Fabryka wyrobów bawełnianych
Otylia Wilhelmina i Henryk Maurycy Kintzler
Przynajmniej od lat 80-tych XIX w. nieruchomość pomiędzy obecną ulicą Wólczańską 53, a Gdańską 78-80, należała do Fryderyka Augusta Hochmuth. W głębi podwórza powstały obiekty fabryczne.
Po śmierci założyciela (zmarł w 1895 r. akt 136) fabrykę odziedziczyła jego córka, Wilhelmina i jej mąż, Henryk Maurycy Kintzler (ślub w 1879 akt 15).
1895 - "Projekt budowy trzypiętrowej, mechanicznej przędzalni w miejscu spalonej w 1894 roku i położonej przy ulicy Wólczańskiej pod numerem 804a należącej do Wilhelminy Kinzler, spadkobierczyni Hochmutha, w mieście Łodzi". [zobacz]
Obiekty przemysłowe służyły zarówno właścicielom i ich spadkobiercom (MA), jak i wielu innym przedsiębiorstwom włókienniczym - zobacz.
MA (materiały archiwalne) - zobacz
Wigury
Piłsudskiego
Roosevelta
Nawrot
Tuwima
Moniuszki
Traugutta
Narutowicza
Jaracza
Rewolucji 1905
Brzeźna
pl. Wolności
Radwańska
pl. Wolności
Żwirki
Mickiewicza
Zamenhofa
Andrzeja
6 Sierpnia
Zielona
Więckowskiego
Próchnika
piotrkowska-nr.pl
© Wszystkie prawa zastrzeżone