piotrkowska-nr.pl
© Wszystkie prawa zastrzeżone
ulica Piotrkowska 30-32
ulica Piotrkowska 30-32 nr hip. 258
do 1850 r. nr 188
W latach 30-tych XIX w. plac nr 188 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 30-32) należał do Samuela Matz.
Stosownie do umowy kupna-sprzedaży, sporządzonej w grudniu 1837 r., Matz sprzedał nieruchomość Franciszkowi Werbitz.
Na początku lat 40-tych front Piotrkowskiej zajmował dom drewniany mieszkalny pod dachówką, mający długości łokci* 24, szerokości łokci 12, a wysokości łokci 4½ nowej miary polskiej.
* - 1 łokieć = 0,576 m
Kontraktem z września 1856 r. Werbitz sprzedał nieruchomość Karolowi Wilhelmowi Gehlig.
Powyższy dokument kupna-sprzedaży wymienia większy obiekt frontowy: dom drewniany mieszkalny pod dachówką, mający długości łokci 30½, szerokości łokci 18½, a wysokości łokci 6 nowej miary polskiej.
Niespełna 3 lata później, w sierpniu 1859 r., Gehlig sprzedał nieruchomość Karolowi Kessler. Na froncie stał nadal dom drewniany o wymiarach 30½ x 18½ x 6 łokci.
W kwietniu 1862 r. Kessler złożył do Magistratu podanie następującej treści:
Życzeniem moiem jest na placu wieczysto czynszowym pod Nº 258 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście tuteyszem wybudować dom massiv murowany parterowy dachówką kryty, długi stóp* 69, szeroki stóp 46, wysoki od cokołu do wierzchu gzymsu stóp 15.
* - 1 stopa = 0,3048 m
Można przyjąć, uwzględniając wymiary planowanego budynku, że podanie z kwietnia 1862 r. dotyczyło większego z dwóch domów frontowych, pod późniejszym adresem Piotrkowskiej 30.
Na planie Rudolfa Micińskiego z 1873 r. są już widoczne dwa frontowe domy murowane.
W pierwszej połowie lat 70-tych Kessler wykupił grunt działki.
1873-1874 - "O wykupie czynszów przez Karola Kesslera z gruntu dawniej nr 188, obecnie nr 258 w mieście Łodzi". [zobacz]
Rodzina Kessler była w posiadaniu nieruchomości przy Piotrkowskiej 30-32 do końca pierwszej dekady XX w.
Przed I wojną światową, ok. 1911 r., posesja przeszła w ręce Oskara (Oszera) Kohna, wtedy już człowieka zamożnego, zarządzającego Widzewską Manufakturą, z rosnącą liczbą udziałów „Towarzystawa Akcyjnego Heinzel i Kunitzer”.
Kohn był właścicielem kilku nieruchomości przy Piotrkowskiej, między innymi pod nr 43, gdzie w latach 1901-02 przebudował kamienicę frontową.
Domy frontowe przy Piotrkowskiej 30-32 zostały wyburzone w 1961 r. (MA).
Pod tym adresem funkcjonował skład farb, chemikaliów i towarów kolonialnych Alberta Schülde. W latach 1904-05 A. Schülde zbudował willę na ulicy Południowej (dz. Rewolucji 1905 r. 63). W podwórzu posesji właściciel wystawił pomieszczenia gospodarcze i magazyn, do którego przeniósł swój skład towarów. Nieruchomość pozostawała w rękach rodziny Schülde do końca II wojny. Willa istnieje do dzisiaj.
Na przełomie lat 80-tych i 90-tych XIX w. Albert Schülde pełnił funkcję prokurenta w znanej łódzkiej firmie handlowej "Karol Wilhelm Gehlig", będącej własnością Adolfa Gehliga.
MA (materiały archiwalne) - zobacz
Teatr Urania
Na tyłach nieruchomości Piotrkowskiej 30/32, z wejściem od ulicy Cegielnianej, powstał w 1907 r. kabaret, czy jak wtedy pisano „theatre varietes”, pod nazwą „Urania”. Założyli go dwaj cudzoziemcy: Szwajcar, Teodor (Thèodore) Junod i Duńczyk, Julius Vortheil. Tutaj stawiał swoje pierwsze kroki sceniczne syn Teodora Junoda, późniejsza gwiazda kina polskiego, Eugeniusz Bodo (Bogdan Eugène Junod). W okresie międzywojennym mieściły się tutaj kina „Chimera” i „Czary”.
Szerzej o kinoteatrze przy Cegielnianej możemy przeczytać w artykule dr Łukasza Biskupskiego "Narodziny kina z ducha variété. Kultura atrakcji przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku." Poniżej dwa fragmenty z powyższego artykułu:
"W marcu 1903 roku wspólnicy Vortheil i Junod otworzyli lokal przy ulicy Piotrkowskiej 21, a w sierpniu 1903 roku przenieśli się na Piotrkowską 17. Rozbudowali tamtejszą widownię, dobudowali scenkę, na której odbywały się występy artystów performerów. Od początku organizowali też projekcje filmowe. W listopadzie 1906, na nowy sezon zimowy, przyjęli nazwę Teatr Urania."
"W 1907 roku Vortheil i Junod mieli już wystarczający kapitał, by zbudować na rogu ulic Piotrkowskiej i Cegielnianej (Jaracza) nowy wystawny budynek, nazywając go ponownie Urania. Był to w zasadzie kompleks rozrywkowo gastronomiczny. Znajdowała się w nim centralnie ogrzewana i elektrycznie wentylowana widownia na dwieście pięćdziesiąt miejsc (podzielonych na trzy kategorie), z pochyłą podłogą, aby widzowie sobie nie zasłaniali, dużą sceną (szerokości pięciu metrów, długości - sześciu i wysoką na cztery i pół metra) przesłanianą zdobioną kurtyną. Pod sufitem w rogach, po bokach sceny, zwieszały się dwie kariatydy.Sala była również wyposażona w galerię w podwyższeniu, z miejscem na orkiestrę ukrytym we wgłębieniu. W sąsiednich pomieszczeniach znajdował się bufet, weranda spacerowa i letni ogródek.
Plan architektoniczny uwzględniał infrastrukturę projekcyjną, zbudowano kabinę na projektor na wysokości piętra, co pokazuje, że o projekcjach pomyślano jako o integralnym elemencie swoich działań."
Warszawski tygodnik kulturalny "Świat", z 1909 r., prezentuje obszerny artykuł (prawdopodobnie sponsorowany) o "Uranii" - zobacz.
Archiwalne dokumenty budowlane:
1910 – „Zdjęty z natury plan drewnianego ekranu reklamowego na dachu parterowego, murowanego, domu spadkobierców Keslera pod numerem 30 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]
Ogłoszenia prasowe:
A. Bornstein Fabryka kortów, flaneli i kamgarnów
Karol Kessler Skład wyrobów chemicznych A. Schülde
A. Klingbeil Fabryka harmonij i warsztat reperacyjny
G. Teschner Skład instrumentów muzycznych i nut
Adolf Strauch Magazyn obuwia
Teatr „URANIA”
Mleczarnia „Ziemiańska”
Sz. Weksler Krawiec wojskowy
Zec i Tenenbaum Magazyn czapek
Próchnika
Więckowskiego
Zielona
6 Sierpnia
Andrzeja
Zamenhofa
Mickiewicza
Żwirki
pl. Wolności
Radwańska
pl. Wolności
Brzeźna
Rewolucji 1905
Jaracza
Narutowicza
Traugutta
Moniuszki
Tuwima
Nawrot
Roosevelta
Piłsudskiego
Wigury