Skorupki

Piotrkowska

Tree

ulica Piotrkowska 30-32

ulica Piotrkowska 30-32 nr hip. 258

do 1850 r. nr 188

Pierwotna, szeroka działka o nr 188, oznaczona po 1850 r. nr hip. 258, obejmowała obecną Piotrkowską 30 i 32. W centralnej części obszaru frontowego stał parterowy dom drewniany.

Do lat 50-tych XIX w. posesja kończyła się na ulicy Wschodniej. Tylną część zajmował ogród. W 1851 r., na terenie ogrodu, wydzielono 4 nowe place budowlane przy ulicy Cegielnianej, o nr hip. 1407-1406-1405-1404, obecnie Jaracza 4-6-8-10 (Wschodnia 53).

Od drugiej połowy lat 20-tych XIX w. plac należał do Samuela Matza - zobacz poniżej.

Samuel wystawił pod tym adresem pierwszy, drewniany dom frontowy.

Bratem Samuela był Andrzej Matz.

Stosownie do umowy kupna-sprzedaży, sporządzonej w grudniu 1837 r., Matz sprzedał nieruchomość majstrowi szewskiemu Franciszkowi Werbitz.

Na początku lat 40-tych front Piotrkowskiej zajmował dom drewniany mieszkalny pod dachówką, mający długości łokci* 24, szerokości łokci 12, a wysokości łokci 4½ nowej miary polskiej.

* - 1 łokieć = 0,576 m

Żoną Franciszka była Krystyna Dorota Taubner, krewna Gottlieba Taubnera.

Córka Franciszka i Krystyny Doroty, Wilhelmina Werbitz, poślubiła w 1857 r. Józefa Lissnera.

Zobacz przedstawicieli rodziny Werbitz na Piotrkowska Tree.

Kontraktem z września 1856 r. Werbitz sprzedał nieruchomość Karolowi Wilhelmowi Gehlig.

Powyższy dokument kupna-sprzedaży wymienia większy obiekt frontowy: dom drewniany mieszkalny pod dachówką, mający długości łokci 30½, szerokości łokci 18½, a wysokości łokci 6 nowej miary polskiej.

Niespełna 3 lata później, w sierpniu 1859 r., Gehlig sprzedał nieruchomość Karolowi Kessler.

Na froncie stał nadal dom drewniany o wymiarach 30½ x 18½ x 6 łokci.

W kwietniu 1862 r. Kessler złożył do Magistratu podanie następującej treści:

Życzeniem moiem jest na placu wieczysto czynszowym pod Nº 258 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście tuteyszem wybudować dom massiv murowany parterowy dachówką kryty, długi stóp* 69, szeroki stóp 46, wysoki od cokołu do wierzchu gzymsu stóp 15.

* - 1 stopa = 0,3048 m

Można przyjąć, uwzględniając wymiary planowanego budynku, że podanie z kwietnia 1862 r. dotyczyło większego z dwóch domów frontowych, pod późniejszym adresem Piotrkowskiej 30.

Na planie Rudolfa Micińskiego z 1873 r. są już widoczne dwa frontowe domy murowane.

W pierwszej połowie lat 70-tych Kessler wykupił grunt działki.

1873-1874 - "O wykupie czynszów przez Karola Kesslera z gruntu dawniej nr 188, obecnie nr 258 w mieście Łodzi". [zobacz]

Rodzina Kessler była w posiadaniu nieruchomości przy Piotrkowskiej 30-32 do końca pierwszej dekady XX w.

Podobnie jak Karol Wilhelm Gehlig, Karol Kessler przybył do Łodzi z Rawicza. Rodziny Kessler i Gehlig były skoligacone. Matką Karola była Katarzyna Gehlig.

Syn Karola, Karol Robert Kessler, ożenił się z Bertą Amalią Triebe, córką Fryderyka Wilhelma Triebe.

Zobacz przedstawicieli rodziny Kessler na Piotrkowska Tree.

Przed I wojną światową, ok. 1911 r., posesja przeszła w ręce Oskara (Oszera) Kohna, wtedy już człowieka zamożnego, zarządzającego Widzewską Manufakturą, z rosnącą liczbą udziałów Towarzystawa Akcyjnego Heinzel i Kunitzer.

Kohn był właścicielem kilku nieruchomości przy Piotrkowskiej, między innymi pod nr 43, gdzie w latach 1901-02 przebudował kamienicę frontową.

Księga inwentarzowa i właściciele nieruchomości w latach 1930-1936 (zbiory Archiwum Państwowego w Łodzi) - zobacz

Domy frontowe przy Piotrkowskiej 30-32 zostały wyburzone w 1961 r. (MA).

* * *

Pod tym adresem funkcjonował skład farb, chemikaliów i towarów kolonialnych Alberta Schülde. W latach 1904-05 A. Schülde zbudował willę na ulicy Południowej (dz. Rewolucji 1905 r. 63). W podwórzu posesji właściciel wystawił pomieszczenia gospodarcze i magazyn, do którego przeniósł swój skład towarów. Nieruchomość pozostawała w rękach rodziny Schülde do końca II wojny. Willa istnieje do dzisiaj.

Na przełomie lat 80-tych i 90-tych XIX w. Albert Schülde pełnił funkcję prokurenta w firmie "Karol Wilhelm Gehlig", będącej własnością Adolfa Gehliga.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Archiwalne dokumenty budowlane:

1910 – „Projekt instalacji przez Nehemiasza Zakheima drewnianego ekranu reklamowego na dachu murowanego, parterowego domu spadkobierców Keslera pod numerem 30 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

Ogłoszenia prasowe:

A. Bornstein Fabryka kortów, flaneli i kamgarnów

Karol Kessler Skład wyrobów chemicznych A. Schülde

A. Klingbeil Fabryka harmonij i warsztat reperacyjny

G. Teschner Skład instrumentów muzycznych i nut

Adolf Strauch Magazyn obuwia

Teatr „URANIA”

Mleczarnia „Ziemiańska”

Sz. Weksler Krawiec wojskowy

Zec i Tenenbaum Magazyn czapek

Samuel Matz

Zobacz przedstawicieli rodziny Matz na Piotrkowska Tree.

Rodzina Matz przybyła w okolice Łodzi, na przełomie XVIII i XIX w., ze wsi Sobótka w Prusach (Wielkim Księstwie Poznańskim). Tam urodził się Samuel Matz (ur. ok. 1792, zm. 1839 akt 128). Młodszy brat Samuela, Andrzej Matz, urodził się już we wsi Żabieniec pod Łodzią.

W drugiej połowie lat 20-tych Samuel objął parcelę nr 188 na Nowym Mieście (dz. Piotrkowska 30-32).

Z małżeństwa Samuela i Anny Rozyny Moritz przyszły na świat dzieci:

Anna Dorota, ur. ok. 1815, mąż Daniel Kinast ślub 1832 akt 8,
Daniel, ur. ok. 1817, zm. 1838 akt 3, żona Zofia Brost ślub 1837 akt 105,
Anna Rozyna, ur. ok. 1819, mąż Karol August Wagner (zobacz rodzina Wagner) ślub 1836 akt 50,
Samuel, ur. 1822, żona Anna Dorota Jüngling. Przynajmniej w latach 60-tych Samuel junior był właścicielem posesji, z parterowym, murowanym domem frontowym, przy ówczesnej Zachodniej 42 (później Zachodnia 36, obecnie niezabudowany teren Zachodniej 54, wyjście z "Pasażu Róży").
Fryderyk, ur. 1832 akt 262, żona Emilia Kujat ślub 1852 akt 85,
Karol Albert, ur. 1837 akt 228, żona Augusta Krystyna Luiza Israel ślub 1861 akt 17 (zobacz rodzina Krystiana Traugotta Israel),
Salomea, ur. 1839 akt 163, mąż Fryderyk Traugott Brüssler ślub 1857 akt 139.

Teatr Urania

Na tyłach nieruchomości Piotrkowskiej 30/32, z wejściem od ulicy Cegielnianej, powstał w 1907 r. kabaret, czy jak wtedy pisano „theatre varietes”, pod nazwą „Urania”. Założyli go dwaj cudzoziemcy: Szwajcar, Teodor (Thèodore) Junod i Duńczyk, Julius Vortheil. Tutaj stawiał swoje pierwsze kroki sceniczne syn Teodora Junoda, późniejsza gwiazda kina polskiego, Eugeniusz Bodo (Bogdan Eugène Junod). W okresie międzywojennym mieściły się tutaj kina „Chimera” i „Czary”.

Szerzej o kinoteatrze przy Cegielnianej możemy przeczytać w artykule dr Łukasza Biskupskiego "Narodziny kina z ducha variété. Kultura atrakcji przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku." Poniżej dwa fragmenty z powyższego artykułu:

"W marcu 1903 roku wspólnicy Vortheil i Junod otworzyli lokal przy ulicy Piotrkowskiej 21, a w sierpniu 1903 roku przenieśli się na Piotrkowską 17. Rozbudowali tamtejszą widownię, dobudowali scenkę, na której odbywały się występy artystów performerów. Od początku organizowali też projekcje filmowe. W listopadzie 1906, na nowy sezon zimowy, przyjęli nazwę Teatr Urania."

"W 1907 roku Vortheil i Junod mieli już wystarczający kapitał, by zbudować na rogu ulic Piotrkowskiej i Cegielnianej (Jaracza) nowy wystawny budynek, nazywając go ponownie Urania. Był to w zasadzie kompleks rozrywkowo gastronomiczny. Znajdowała się w nim centralnie ogrzewana i elektrycznie wentylowana widownia na dwieście pięćdziesiąt miejsc (podzielonych na trzy kategorie), z pochyłą podłogą, aby widzowie sobie nie zasłaniali, dużą sceną (szerokości pięciu metrów, długości - sześciu i wysoką na cztery i pół metra) przesłanianą zdobioną kurtyną. Pod sufitem w rogach, po bokach sceny, zwieszały się dwie kariatydy.Sala była również wyposażona w galerię w podwyższeniu, z miejscem na orkiestrę ukrytym we wgłębieniu. W sąsiednich pomieszczeniach znajdował się bufet, weranda spacerowa i letni ogródek.

Plan architektoniczny uwzględniał infrastrukturę projekcyjną, zbudowano kabinę na projektor na wysokości piętra, co pokazuje, że o projekcjach pomyślano jako o integralnym elemencie swoich działań."

Warszawski tygodnik kulturalny "Świat", z 1909 r., prezentuje obszerny artykuł (prawdopodobnie sponsorowany) o "Uranii" - zobacz.

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Tymienieckiego

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

06 grudnia 2015

Piotrkowska_30-32

piotrkowska-nr.pl

Czerwona