Skorupki

ulica Piotrkowska 26

ulica Piotrkowska 26 nr hip. 257

do 1850 r. nr 187

Pierwotna, szeroka działka o nr 187, oznaczona po 1850 r. nr hip. 257, obejmowała obecną Piotrkowską 26 i 28. W centralnej części obszaru frontowego stał parterowy dom drewniany.

Do lat 50-tych XIX w. posesja kończyła się na ulicy Wschodniej. Tylną część zajmował ogród. W 1851 r., na terenie ogrodu, wydzielono nowy plac budowlany o nr hip. 1410, obecnie Wschodnia 49-51.

Zgodnie z Protokołem Deklaracyjnym, podpisanym w kwietniu 1825 r., plac objął mularz Ludwik Wilhelm Sperling. W tym samym roku stanął na froncie dom 2-familijny drewniany słomą kryty.

Po śmierci Ludwika Wilhelma (zmarł w 1829 r. akt 35) nieruchomość przeszła w ręce wdowy, Doroty Sperling z d. Kintzel.

Na mocy umowy kupna-sprzedaży, sporządzonej w październiku 1832 r., Dorota Sperling sprzedała nieruchomość Augustowi Frentzel.

W centralnej części obszaru frontowego stał parterowy dom drewniany mieszkalny pod dachówką, mający długości łokci* 30, szerokości łokci 18, a wysokości łokci 5 nowej miary polskiej.

* - 1 łokieć = 0,576 m

August Frentzel (metrykalnie August Fryderyk) przybył na ziemie polskie z miasteczka Bischofswerda w Saksonii i osiedlił się w Nowosolnej pod Łodzią. W 1827 r., w Nowosolnej, poślubił Barbarę Hardt. Barbara była matką nieślubnego dziecka, Jana Gottlieba Hardta, urodzonego w 1824 r.

W 1846 r. Jan Gottlieb Hardt poślubił Julię Amalię z d. Rausch, córkę Adama Rauscha. Jan Gottlieb Hardt zmarł młodo, w 1855 r.

Córka Jana Gottlieba i Julii Amalii, Matylda Hardt, poślubiła w 1882 r. Mikołaja Starka. Na przełomie XIX i XX w. Mikołaj Stark był właścicielem narożnej nieruchomości u zbiegu ówczesnej ulicy Widzewskiej i Cegielnianej (dz. Kilińskiego i Jaracza). Nieistniejącą dzisiaj zabudowę tej posesji możemy jeszcze zobaczyć na fotografii z okresu międzywojennego - zobacz.

W 1858 r. zmarła Barbara Hardt. W tym samym roku August Frentzel poślubił Julię Amalię Rausch (primo voto Hardt), wdowę po swoim pasierbie.

Zobacz przedstawicieli rodziny Frentzel i Hardt na Piotrkowska Tree.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Na przełomie lat 40 i 50-tych nieruchomość przeszła w ręce kotlarza, Karola Söderströma (zobacz poniżej).

W podaniu do Magistratu, w maju 1855 r., Söderström pisał:

Mając zamiar poza domem swoim przy ulicy Piotrkowskiej pod N 187 położonym wystawić oborę z drzewa, gontami krytą, wynoszącą długości łokci 20, szerokości łokci 8, wysokości łokci 5, upraszam zatem Wielmożnego Prezydenta o udzielenie mi na ten cel stosownego przyzwolenia.

W piśmie do Magistratu z 1859 r., Pan Karol pisał:

Na placu na którym w roku tym zadeklarowałem wystawić dom, życzeniem mojem jest wystawić domek tylny drewniany długi łokci 18, szeroki łokci 10, wysoki łokci 4, jako tez stajnię długą łokci 16, szeroką łokci 8, celem składania w niej materyały przysposobione na dom frontowy.

Powyższe pismo, z 1859 r., mówi o planowanej budowie domu frontowego. Nie dotarłem jeszcze do materiałów potwierdzających datę wystawienia kamienicy frontowej. Anna Rynkowska podaje rok 1873 jako datę wystawienia kamienicy.

W marcu 1869 r. Söderström złożył plany dotyczące budowy officyny mieszkalnej, oraz officyny mieszczacej warsztaty rzemieślnicze.

Zarówno kamienica frontowa, jak i officyny, stanęły w północnej części działki, przy obecnej Piotrkowskiej 26. Południowa część, obecna Piotrkowska 28, pozostawała praktycznie niezabudowana.

Podział nieruchomości i zmiany w jej zabudowie obrazują plany R. Micińskiego z 1873 i 1877 r. (MA).

W latach 70-tych Söderström wykupił grunt działki.

1874-1976 - "O wykupie czynszów przez Karola Söderströma z gruntu nr 187/257 w mieście Łodzi". [zobacz]

W drugiej połowie lat 70-tych posesja przy Piotrkowskiej 26 przeszła w ręce rodziny Schröter.

Taryfa domów z 1914 r. podaje nadal przedstawicieli rodziny Schröter jako właścicieli, zaś po I wojnie, w roku 1920, wymienieni są małżonkowie Gitla i Szaja Cygielberg.

Księga inwentarzowa i właściciele nieruchomości w latach 1930-1936 (zbiory Archiwum Państwowego w Łodzi) - zobacz

* * *

W latach 70 i 80-tych XIX w. mieściła się tutaj drukarnia i litografia Lajzera Gutstadta.

Archiwalne dokumenty budowlane:

1894 – „O budowie przez Mordkę Szretera murowanej, trzypiętrowej oficyny mieszkalnej z poddaszem pod numerem 26/257 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1897 - "O przebudowie przez Mordkę Hersza Szretera okna na drzwi w murowanym, dwupiętrowym domu frontowym pod numerem 257 w Łodzi". [zobacz]

1903 - "O urządzeniu przez Ernestynę Szreter pieca piekarniczego na parterze murowanej oficyny pod numerem 26/257 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]

1911 - "Projekt przebudowy przez Mejlacha Filipowskiego okna w dwupiętrowym, murowanym domu pod numerem 26 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]

Ogłoszenia prasowe:

• Carl Söderström Kotły
• L. Gutstadt Drukarnia i litografia
• Józefa Kowalewska Magazyn sukien i okryć damskich
• S. Strakun Księgarnia i czytelnia
• M. I. Trockenhaim Wyroby bawełniane
• B-cia Schröter Skład przędzy i wełny
• S. Grünspan Skład naczyń kuchennych i wyrobów blaszanych
• Karol Schönbrenner Główny skład fabryki „Szlenker, Wydżga i Weyer”
• A. I. Rzeszkowski Magazyn obuwia
• B-cia Itelson Fabryka wyrobów kamgarnowych i szewiotowych
• M. Lipszyc Fabryka wyrobów włókienniczych
• D. M. Rokacz "Haeler" Fabryka wyrobów dzianych

Karol Magnus Söderström

Zobacz przedstawicieli rodziny Söderström na Piotrkowska Tree.

Karol Söderström urodził się w 1819 r., w Lund, w Szwecji. Zmarł w 1899 r., w Łodzi (akt 86).

W drugiej połowie lat 40-tych Söderström mieszkał w Zgierzu, gdzie w 1848 r. poślubił Emilię Wahlmann (akt 16). Z tego związku, już w Łodzi, przyszły na świat dzieci:

• Karol Otton, ur. 1849 akt 264, żona Maria Teresa Kindermann ślub 1878 akt 25,
• Joanna Natalia, ur. 1851 akt 160, mąż Wilhelm Reich ślub 1873 akt 53,
• Helena Adelina, ur. 1853 akt 89, mąż Otto Goldammer ślub 1870 akt 123,
• Karol Gustaw, ur. 1856 akt 115, żona Zofia Margarita Ulrich ślub 1892 akt 108,
• Ludwik Reinhold, ur. 1858 akt 374, żona Marta Dylewska ślub 1888 akt 72,
• Karol Jan, ur. 1862 akt 7, zm. 1890 akt 526.

W podwórzu Piotrkowskiej 26-28 Karol Söderström uruchomił kotlarnię i odlewnię żelaza (żeliwa).

Lokalizacja w centrum miasta, wśród gwałtownie rosnącej liczby budynków mieszkalnych, uniemożliwiała rozwój przedsiębiorstwa. W 1878 r. produkcja została przeniesiona na tereny kupione w sąsiedztwie dworca Łódź Fabryczna, przy ulicy Widzewskiej 66-68 (dz. Kilińskiego 74-76).

Po opuszczeniu Piotrkowskiej Karol Söderström zamieszkał w jednopiętrowej willi, wystawionej na froncie nowych obiektów przemysłowych.

W 1884 r. firma została oficjalnie przejęta przez synów Söderströma, jednak już rok później przedsiębiorstwo kupiła spółka Otto Goldammera i Zygfryda Mannaberga.

Po śmierci Mannaberga, w 1893 r., Goldammer odkupił od spadkobierców prawa do nieruchomości, oraz udziały w firmie i stał się jedynym właścicielem fabryki maszyn i odlewni żelaza.

W 1928 r. cały teren fabryczny przy Kilińskiego 74/76 sprzedano Łódzkiemu Towarzystwu Elektrycznemu (MA). Na potrzeby elektrowni wyburzono większość dawnych obiektów (MA). Willa, wystawiona jeszcze przez Söderströma, została podwyższona o dwie kondygnacje i przeznaczona na mieszkania dla wicedyrektorów elektrowni.

W utworzonym obecnie kompleksie EC-1 i Nowym Centrum Łodzi, willa pozostała ostatnim śladem dawnego przedsiębiorstwa metalowego.

Na koniec wrócimy na chwilę do żony Karola Söderströma, Emilii Wahlmann. Bratanek Emilii, Edmund Wahlmann, ożenił się w 1893 r. z Emilią Pauliną Rischak. Rodzina Rischaków zajmowała, przez co najmniej 60 lat, nieruchomość u zbiegu ulicy Targowej i Przejazd, obecnie pusty plac przy Tuwima 35. Drewniany dom Rischaków, stojący vis a vis budynku biurowego łódzkiej elektrowni, jest jeszcze widoczny na fotografii W. Pfeiffera z 1936 r. (MA).

Zobacz przedstawicieli rodzin Wahlmann i Rischak na Piotrkowska Tree.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Tymienieckiego

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone

Czerwona