Skorupki

Piotrkowska

Tree

 

ulica Piotrkowska 104

ulica Piotrkowska 104 nr hip. 529

do 1850 r. nr 86

 

W latach 30-tych XIX w. właścicielami nieruchomości przy ówczesnej Piotrkowskiej 86 (dz. Piotrkowska 104) byli mechanik, Jan Kiesewetter, później tkacz, Gabriel Kneschke.

 

Zgodnie z dokumentem spisanym w łódzkim Magistracie, w październiku 1841 r., Kneschke sprzedał nieruchomość Karolowi Gottliebowi Finke.

Na froncie Piotrkowskiej stał w tym czasie dom drewniany pod gontami długości łokci* 26, szerokości łokci 14, wysokości łokci 3½ miary nowopolskiej.

* - 1 łokieć = 0,576 m

Karol Gottlieb Finke, tkacz, urodził się ok. 1808 r. w Saksonii. W 1833 r., już w Łodzi, poślubił Joannę Kahlert (akt 57). Zmarł w 1860 r.

Zobacz przedstawicieli rodziny Karola Gottlieba Finke na Piotrkowska Tree.

 

Przy obecnej Piotrkowskiej 104, w połowie lat 60-tych, rozpoczął swoją karierę przemysłową jeden z największych łódzkich fabrykantów, Juliusz Heinzel (zobacz rodzina Heinzel).

Tak pisze Jan Petersilge w kalendarzu wydanym w 1870 r.:

Machaniczna tkalnia Juliusa Heintzla. Założona w roku 1865. Zatrudnia 190-200 osób; zużywa surowca za 130000 rubli; dostarcza gotowe towary za 200000 rubli rocznie; płaci 17000 rubli rocznie za cła i koszty przywozu surowca”.

 

Dynamicznie rozwijające się przedsiębiorstwo włókiennicze Juliusza Heinzela zajmowało sukcesywnie sąsiadujące parcele - przy obecnej Piotrkowskiej 102a, 104a, 106 i 102. Zachodzące zmiany dobrze obrazują plany z 1873, 1877 i 1906 r. - zobacz

W pierwszej tkalni mechanicznej, zbudowanej w 1865/66 r., zaopatrzonej w maszynę parową o mocy 35 KM, pracowały 32 krosna.

Pod koniec lat 70-tych pracowało już ponad 900 krosien mechanicznych, wyrabiających tkaniny wełniane i półwełniane. Widok fabryki Heinzela z lat 80-tych XIX w. przedstawia litografia, zamieszczona w jubileuszowym wydaniu "Lodzer Zeitung" z 1888 r.

Tkalnie i przędzalnie przy Piotrkowskiej 104 dały początek drugiemu kompleksowi przemysłowemu Heinzela. W południowej części miasta, na obszarze pomiędzy ulicą Piotrkowską, Brzeźną i Dziką/Mikołajewską (dz. Sienkiewicza), powstały obiekty zamykające cykl technologiczny - farbiarnie, drukarnie i apretury - zobacz Piotrkowska 224/226

 

Pałac Juliusza Heinzela, który stanął na froncie Piotrkowskiej na początku lat 80-tych, został zbudowany przez firmę projektowo-budowlaną Otto Gehliga (zobacz poniżej).

 

Opis przedsiębiorstwa Heinzela, napisany jeszcze za jego życia, można przeczytać w Kalendarzu „Łodzianin” z 1893 r. [zobacz]

 

Po stratach wyniesionych z I wojny światowej, przedsiębiorstwo nie odzyskało już dawnej świetności. W 1925 r. ogłoszono upadłość Towarzystwa Akcyjnego "Juliusz Heinzel". Nieruchomość została zajęta przez syndyka masy upadłościowej.

 

Księga inwentarzowa i właściciele nieruchomości w latach 1930-1936 (zbiory Archiwum Państwowego w Łodzi) - zobacz

 

* * *

 

Budynki fabryczne przy Piotrkowskiej 104 były wynajmowane przez syndyka różnym przedsiębiorstwom, m.in., Dawidowi Wajdengart (tkalnia tkanin jedwabnych na krawaty), Beniaminowi Chmielnickiemu (produkcja chust i szali wełnianych), Zygmuntowi Żyżniewskiemu (import samochodów), Oskarowi Guhl (sprzedaż wyrobów chemicznych).

 

W latach 20-tych XX w. funkcjonował pod tym adresem skład i siedziba zarządu Spółki Akcyjnej Przemysłu Bawełnianego B. Freidenberg. Obiekty fabryczne Bera Freidenberga zostały wystawione w latach 90-tych XIX w. przy obecnej ulicy Kilińskiego 210.

 

W okresie międzywojennym mieściła się tutaj siedziba zarządu i skład wyrobów fabryki "Bracia Bukiet".

Na przełomie XIX i XX w. produkcja chustek braci Bukiet (Abram, Naftali karta 6 , Dawid Arie karta 3) była prowadzona w wynajmowanych pomieszczeniach fabryki Tobiasza Bialera i Chaima Bromberga, przy ulicy Mikołajewskiej 113 (dz. Sienkiewicza 113, obiekty nie istnieją). Kantor i skład towarów mieścił się w tym czasie przy ulicy Benedykta 7, w zabudowaniach należącej do Bukietów posesji, zajmującej obszar pomiędzy ulicą Spacerową i Wólczańską (obecnie 6 Sierpnia, pomiędzy al. Kościuszki 13 i Wólczańską 62). 

W 1905 r. bracia Bukiet wystawili własne obiekty przemysłowe przy Benedykta 58 (dz. 6 Sierpnia 58/60). Zmechanizowana fabryka zatrudniała 230 robotników, a jej obrót roczny wynosił 800 tys. rubli. W okresie międzywojennym, w rozbudowanym przedsiębiorstwie, na które składała się tkalnia, farbiarnia, drukarnia tkanin i wykończalnia, pracowało ponad 500 osób. 

Warto w tym miejscu nadmienić, iż narożna kamienica pod obecnym adresem al. Kościuszki 13, została wystawiona już w 1873 r., w początkowym okresie zabudowy ulicy Spacerowej. Budynek, widoczny na zdjęciu Eliasza Stummana z lat 70-tych XIX w. (zobacz), został podpisany przez autora fotografii jako dom Milscha. W latach 80-tych XIX w. posesja u zbiegu ulicy Spacerowej i Benedykta należała do Moryca Prinza, a pod koniec pierwszej połowy lat 90-tych przeszła w ręce braci Bukiet.

 

 

Archiwalne dokumenty budowlane:

1888 - "O budowie przez Juliusza Heinzla murowanej, trzypiętrowej tkalni z poddaszem fabrycznym, parterowych, murowanych: stolarni, magazynu, mieszkań dla ogrodnika i stróży wraz z ustępami oraz oranżerii na nieruchomości numer 528, 529 i 531 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]
1903 - "O nadbudowie przez Juliusza Heinzla pierwszego piętra nad murowaną, parterową, ręczną stolarnią i dobudowie podobnej parterowej stolarni pod numerami 527 i 531 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]
 

Ogłoszenia prasowe:

  • Karol Mogk Skład artykułów dla przemysłu fabrycznego
  • Tow. Akc. Przemysłowe Juliusza Heinzel Główny skład fabryczny
  • B-cia Bukiet Fabryka włókiennicza
  • S. Lebenhaft Biuro techniczne
  • Spółka Akcyjna Przemysłu Bawełnianego B. Freidenberg Skład i siedziba zarządu

  • O. W. Guhl Przedstawicielstwo "Imperial Chemical Industries LTD"
  • St. Myszkowski i S-ka Zakłady graficzne
  • Tow. Przem.-Handl. "Blok-Braun" S.A. Oddział w Łodzi

 

 

Otton Albert Gehlig

zobacz także rodzina Gehlig

Otto był rodzonym bratem Ryszarda i Hermana, właścicieli browaru przy Ogrodowej i przyrodnim bratem Adolfa Gehliga. Przyjechał do Łodzi na zaproszenie przyszłego teścia, Juliusza Heinzela.

Otto Gehlig nie posiadał formalnego wykształcenia i rosyjskiego obywatelstwa. Projekty realizowane w jego firmie sygnował Piotr Brukalski.

Poza pracami projektowo-budowlanymi, Gehlig prowadził również produkcję drewnianą. Tartak i stolarnia zajmowała rozległy teren przy ulicy Przejazd (dz. Tuwima 15-17), kończący się na obecnym parku Sienkiewicza (MA).

Na początku XX w. Gehlig wystawił fabrykę mebli giętych pod Kamieńskiem, w ówczesnym powiecie Piotrkowskim. Zwięzłe informacje o fabryce przedstawia gazeta "Rozwój" z 1908 r. (MA).

W sierpniu 1904 r., w fabryce Gehliga przy ulicy Przejazd, miał miejsce tragiczny pożar, w którym zginęło 12 strażaków (MA).

 

MA (materiały archiwalne) - zobacz

 

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Tymienieckiego

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej
27 marca 2015
Piotrkowska_104
Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone

Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej

Czerwona