piotrkowska-nr.pl
© Wszystkie prawa zastrzeżone
Próchnika
Więckowskiego
Zielona
6 Sierpnia
Andrzeja
Zamenhofa
Mickiewicza
Żwirki
pl. Wolności
Radwańska
pl. Wolności
Brzeźna
Rewolucji 1905
Jaracza
Narutowicza
Traugutta
Moniuszki
Tuwima
Nawrot
Roosevelta
Piłsudskiego
Wigury
ulica Piotrkowska 24
ulica Piotrkowska 24 nr hip. 256
do 1850 r. nr 186
Pierwotna, szeroka działka o nr 186, oznaczona po 1850 r. nr hip. 256, obejmowała obecną Piotrkowską 22 i 24. W centralnej części obszaru frontowego stał parterowy dom drewniany. Taki stan możemy zobaczyć na planie Józefa Lenartowskiego z 1849 r.
Od ok. 1827 r. nieruchomość należała do kowala, Marcina Meiera (Mayera).
Marcin Meier urodził się w 1794 r. w Małszycach, ówcześnie zaborze pruskim (obecnie gm. Łowicz). W 1817 r., w Kolonii Swędów (obecnie Swędów w gm. Stryków), ożenił się (akt 6) z Zuzanną Raczyńską (ur. 1797, zm. 1865 akt 311). Ze związku Marcina i Zuzanny przyszły na świat dzieci:
- Salomea, ur. 1820 w Kolonii Swędów akt 2,
- Fryderyk Wilhelm, ur. lipiec 1822 w Kolonii Swędów akt 20, zm. luty 1824 w Łodzi (Bałuty) akt 35,
- Karolina, ur. 1825 w Łodzi (dom nr 16) akt 59, zm. 1829 akt 56,
- Maria Matylda, ur. 1826 akt 188,
- Marcin, ur. 1829 akt 11,
- Henrietta Lowiza, ur. 1830 akt 160,
- Jan Edward, ur. 1837 akt 315.
Marcin Meier przybył do Łodzi pomiędzy lipcem 1822, a lutym 1824 r. i był tym samym jednym z pierwszych osadników tworzącej się Łodzi przemysłowej.
W piśmie od Magistratu, w lipcu 1855 r., czytamy:
Przychylnie do zaniesionego podania z daty wczorajszej, Magistrat udziela pozwolenie P. Marcinowi Majer do wystawienia na podwórzu posesyi jego przy ulicy Piotrkowskiej pod Nº 256 obory.
Podział nieruchomości nastąpił w 1864 r.
Kontraktem z lutego 1864 r. Meier sprzedał posesję swoim zamężnym córkom - Salomei i Marii Matyldzie.
Połowę południową, obecnie Piotrkowska 24, kupili małżonkowie Salomea i Krystian Bechtold (ślub 1841 akt 61), zaś północną, obecnie Piotrkowska 22, Maria Matylda i Henryk Bechtold (brat Krystiana).
W marcu 1865 r. bracia Bechtold złożyli deklarację budowy dwóch murowanych, piętrowych domów frontowych, z facjatą, krytych dachówką, długości 74 stóp*, szerokości 48 stóp i wysokości 31 stóp. W październiku tego samego roku deklaracje zostały zatwierdzone, z jednoczesnym zaleceniem ażeby budowle swoje w ścisłym zastosowaniu się do zatwierdzonych planów i przepisów policji budowniczej wykonali - aby schody z parteru aż do facjatki urządzili ogniotrwałe i aby dach pokryto materiałem również ogniotrwałym - gdyż inaczej pociągnięci będą do odpowiedzialności prawem przepisanej.
* - 1 stopa = 0,3048 m
Zobacz przedstawicieli rodzin Meier i Bechtold na Piotrkowska Tree.
Przynajmniej od lat 80-tych XIX w. właścicielem nieruchomości przy Piotrkowskiej 24 był Majer Kestenberg.
Według projektu z 1881 r., sygnowanego przez H. Majewskiego, Kestenberg podwyższył kamienicę frontową o jedno piętro (MA).
W drugiej połowie lat 90-tych XIX w. posesja przeszła w ręce Towarzystwa Akcyjnego Wełnianej Manufaktury Stiller i Bielschowsky (zobacz poniżej).
* * *
W latach 70-tych XIX w. mieścił się tutaj zakład fotograficzny Eliasza Stummana.
W latach późniejszych atelier tego wybitnego łódzkiego fotografa funkcjonowało przy Piotrkowskiej 20 i Piotrkowskiej 17.
Kilka słów o pierwszych łódzkich fotografach. W latach 60-tych XIX w. działały w Łodzi dwa zakłady fotograficzne:
- Józefa Zajączkowskiego - Nowy Rynek 8 (dz. pl. Wolności 8), później Konstantynowska 327 (dz. Legionów 5),
- Dominika Zonera - Konstantynowska 328 (dz. Legionów 3) MA.
W latach 70-tych XIX w. rozpoczęły działalność dwa nowe zakłady:
- Eliasza Stummana - Piotrkowska 24,
- Edwarda Dietricha - Dzielna 13 (dz. Narutowicza 13).
W latach późniejszych zakład Edwarda Dietricha funkcjonował przy ulicy Przejazd 1339 (później Przejazd 14, obecnie Tuwima 16), a lokal przy Dzielnej 13 przejął Dominik Zoner. W pierwszej połowie lat 90-tych Dietrich opuścił Łódź i otworzył atelier w Częstochowie, gdzie pracował do 1907 r. Warto w tym miejscu wspomnieć, że w latach 70-tych XIX w., przy ówczesnej Piotrkowskiej 760 (dz. Piotrkowska 99), działał jeden z pierwszych zakładów litograficznych w Łodzi, należący do Maurycego Dietricha. Litografia Dietricha funkcjonowała jeszcze, pod tym samym adresem, na początku lat 90-tych XIX w. Czy zbieżność nazwisk jest przypadkowa? Do wyjaśnienia.
W drugiej połowie lat 80-tych nieruchomość przy Dzielnej 13 była już własnością syna Dominika, Leopolda Zonera (zobacz poniżej).
MA (materiały archiwalne) - zobacz
Archiwalne dokumenty budowlane:
1888 – „O budowie przez Majera Kestenberga murowanej dwupiętrowej, mieszkalnej oficyny z ustępami i nadbudowie drugiego piętra nad istniejącą piętrową oficyną mieszkalną pod numerem 256a [powinno być "256"] przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]
Ogłoszenia prasowe:
- Wilhelm Steinhauer Magazyn obuwia
- Maurycy Kokoczyński Restauracya
- Juliusz Müller Zakład zegarmistrzowski
- Pinkus Lieberman Krawiec damski
- A. Krzepicki Skład maszyn do szycia i zakład jubilerski
- Herman Nadel Magazyn ubiorów męzkich
- M. Tykociner Dom bankowy
- A. Monat Drukarnia, litografia
- K. Gilwan Fabryka chustek bawełnianych
- Karol Schönbrenner Główny skład fabryki „Szlenker, Wydżga i Weyer”
- B. I. Friedmann Fabryka wyrobów wełnianych
- Tow. Akc. Stiller i Bielschowsky Fabryka wyrobów wełnianych
- Adolf Słomnicki Księgarnia i czytelnia
- S. Grosman Zakład kuśnierski
- Józef Hirschberg Kantor wymiany
- B. Kryształ Krawiec męski
- B-cia Bodzechowscy Hurtownia towarów włókienniczych
Leopold Zoner
Zobacz przedstawicieli rodziny Zoner na Piotrkowska Tree.
Leopold Zoner, fotograf, drukarz i wydawca prasy (od 1881 r. "Lodzer Tageblatt", od 1894 r. "Łodzinskij Listok"), był synem Dominika i Joanny Eleonory Past. Urodził się we Lwowie, w 1839 r., zmarł w Łodzi, w 1915 r. (akt 1339). Syn Leopolda i Olgi Wilhelminy Wähner, Alfred Jan Zoner, ożenił się w 1904 r. z Elzą Marią Desselberger. Siostra Alfreda Jana, Olga Teodora Zoner, poślubiła Roberta Resigera.
Leopold Zoner rozpoczął działalność drukarsko-litograficzną na początku lat 70-tych przy ulicy Konstantynowskiej. Od 1881 r. zakład działał przy Nowym Rynku 6, później został przeniesiony do własnego domu, przy Dzielnej 13.
Na froncie Dzielnej 13, według projektu z 1888 r., Leopold Zoner wystawił nowy dom mieszkalny, mieszczący na piętrze atelier fotograficzne.
1888 - "O budowie przez Leopolda Zonera murowanego, piętrowego domu mieszkalnego pod numerem 1358 przy ulicy Dzielnej w mieście Łodzi". [zobacz]
Kilka lat później, w głębi podwórza, powstała piętrowa oficyna, w której funkcjonowała pracownia fotograficzną i drukarnia.
1893 - "O zatwierdzeniu planu budowy przez Leopolda Zonera murowanego, dwupiętrowego budynku mieszczącego pracownię fotograficzną oraz stajnię i wozownię pod numerem 1358 przy ulicy Dzielnej w mieście Łodzi". [zobacz]
Od 1896 r. produkcja drukarska Zonera była również prowadzona w podwórzu posesji Piotrkowskiej 108. Wcześniej zakład należał do Karola Prusse (zobacz poniżej), który wyposażył go w maszyny należące wcześniej do drukarni Rudolfa Luthera, mieszczącej się do 1892 r. przy Zachodniej 26 (dz. Zachodnia 44).
W 1899 r. Zoner przekazał drukarnię przy Piotrkowskiej 108 swojemu zięciowi, Robertowi Resigerowi, a sam ograniczył się do działalności przy Dzielnej 13.
Należy również przypomnieć bezpośrednią rolę, jaką odebrał Leopold Zoner, razem z Robertem Wergau, w utworzeniu Łódzkiej Straży Ogniowej Ochotniczej.
Aron (Arnold) Stiller i jego szwagier, Juliusz Bielschowsky, założyli w latach 80-tych XIX w. fabrykę wełnianą (MA) pod późniejszym adresem Cegielnianej 80 (dz. Jaracza 52).
1887-88 - "O budowie przez Stillera i Bielszowskiego murowanej kotłowni i komina na nieruchomości pod numerami 278a, 442a i 46a przy ulicy Cegielnianej w mieście Łodzi". [zobacz]
1889 - "Projekt budowy przez Arnolda Stillera i Bielszowskiego dwóch parterowych tkalni, dobudowy ślusarni, maszynowni maszyny parowej, a także budowy apretury i farbiarni i przy nich filtrów asenizacji chemicznej, pod numerami 278a, 442a i 46 przy ulicy Cegielnianej w mieście Łodzi". [zobacz]
W 1893 r. utworzono spółkę akcyjną.
Pod koniec lat 90-tych wystawiono trzypiętrową przędzalnię na froncie ulicy Cegielnianej (dz. Jaracza 52) MA.
1899 - "O budowie przez firmę "Stiller i Bielszowski" w mieście Łodzi murowanej, trzypiętrowej przędzalni, komina i dobudowie kotłowni". [zobacz]
W okresie międzywojennym, w drugiej połowie lat 30-tych, kapitał spółki wynosił 3 mln złp, a roczna sprzedaż 2,5 mln (MA).
Vis a vis przedsiębiorstwa, po drugiej stronie ulicy Cegielnianej (daw. Cegielniana 79, róg Skwerowej, dz. Jaracza 45, róg POW), Arnold Stiller wybudował okazałą willę. Część północna budynku powstała w latach 1890-91. W okresie 1899-1901 dobudowano południowy fragment pałacyku