Skorupki

Piotrkowska

Tree

ulica Piotrkowska 90

ulica Piotrkowska 90 nr hip. 521

do 1850 r. nr 95

Na mocy Protokołu Deklaracyjnego, spisanego w listopadzie 1836 r., plac nr 95 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 90) objął tkacz przybyły z Czech, Jan Pilke.

Nowy właściciel zadeklarował się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki tkanin plucienniczo bawełnianych, składającej się z 5 warsztatów, przy której 4 czeladzi użytych będzie, oraz do wystawienia drewnianego domu frontowego, krytego gontem.

Trudno powiedzieć, jak i gdzie działały warsztaty, ale dom frontowy nie został wykończony.

Zgodnie z kontraktem sporządzonym w marcu 1839 r. Pilke sprzedał nieruchomość Ignacemu Luniak.

Posiłkując się pożyczką rządową, Pan Ignacy dokończył budowę domu frontowego. Luniak nie spłacił nigdy zaciągniętej pożyczki, ale na froncie stanął dom drewniany mieszkalny pod gontami mający długości łokci* 26, szerokości łokci 14, a wysokości łokci 4 nowej miary polskiej.

* - 1 łokieć = 0,576 m

Można przypuszczać, że Ignacy Luniak był synem Prokopa Luniaka.

Kontraktem z marca 1842 r. Luniak sprzedał nieruchomość Fryderykowi Wilhelmowi Lässig.

Fryderyk Wilhelm Lässig, płocharz urodzony ok. 1797 w Hohnstein, w Saksonii, przybył do Łodzi na początku lat 40-tych. Z małżeństwa Fryderyka Wilhelma i Krystyny Doroty z d. Meineldt urodziły się dzieci (wybrane osoby):

Karol Herman (ur. ok. 1823), żona Julianna Wollmann ślub 1845 akt 36. Syn Karola Hermana i Rozalii Doroty, Karol Teodeor Lässig, ożenił się w 1885 r. z Florentyną Bechtold - zobacz rodzina Bechtold.
Krystyna Dorota (ur. ok. 1825), mąż Henryk Wilhelm Heider ślub 1846 akt 69,
Fryderyk Wilhelm (ur. ok. 1826), żona Anna Maria Mauch ślub 1852 akt 46. Anna Maria była córką Jana Maucha.
Fryderyk Karol (ur. ok. 1830),
Augusta Wilhelmina (ur. ok. 1838), mąż Jan Juliusz Rakete ślub 1856 akt 95 - zobacz poniżej rodzina Rakete.

Zobacz przedstawicieli rodziny Lässig na Piotrkowska Tree.

W 1854 r. Samuel Hermann, mieszkaniec (właściciel?) nieruchomości przy Piotrkowskiej 90, wystosował do łódzkiego Magistratu podanie o nastepującej treści:

Mając zamieszkanie pod N 521 przy ulicy Piotrkowskiej zbyt szczupłe, a tem samem niewystarczające na pomieszczenie warsztatów tkackich, zamierzam przeto przybudować do tegoż domu od strony podwórza oficynę drewnianą długą łokci 24, szeroką łokci 13, wysoką łokci 4½.

Na mocy kontraktu zawartego w marcu 1859 r. nieruchomość kupili małżonkowie Karolina i Krystian Fryderyk Hänsch.

Ślub Karoliny (metrykalnie Wilhelminy Karoliny) Meier i Krystiana Fryderyka Hänscha miał miejsce w 1852 r. (akt 4). Karolina była córką Marcina Meiera, właściciela pierwotnej nieruchomości przy Piotrkowskiej 22-24.

Po śmierci Karoliny (zmarła w 1859 r. akt 267) i przeprowadzeniu procesu o podział majątku, nieruchomość wystawiono na sprzedaż w drodze publicznej licytacji. Najwyższe postąpienie złożył Krystian Fryderyk Hänsch i w czerwcu 1865 r. stał się jedynym właścicielem nieruchomości.

Rok po śmierci pierwszej żony, w 1860 r. (akt 136), Krystian Fryderyk ożenił się z Karoliną Matz, córką Andrzeja Matza. Syn Krystiana Fryderyka i Karoliny Matz, August Hänsch, poślubił w 1921 r. (akt 131) Wandę Keilich (zobacz rodzina Keilich).

Zobacz przedstawicieli rodziny Krystiana Fryderyka Hänsch na Piotrkowska Tree.

Kontraktem z marca 1867 r. Krystian Fryderyk Hänsch sprzedał nieruchomość Henrykowi Grau, za kwotę 4400 rubli.

W marcu 1868 r. Grau sprzedał nieruchomość Krystianowi Fryderykowi Kühnel, za kwotę 4900 rubli.

W maju 1873 r. Krystian Fryderyk sprzedał nieruchomość swojemu synowi, Gustawowi Adolfowi Kühnel, za kwotę 8000 rubli.

W drugiej połowie lat 50-tych rodzina Kühnel zamieszkiwała drewniany dom własny przy ulicy Głównej 1280 (później Główna 28 MA). Na początku lat 60-tych do Kühnelów należała także sąsiednia posesja przy Głównej 1279 (później Główna 30 MA), gdzie, posiłkując się pożyczką rządową, wybudowali murowany, piętrowy dom frontowy.

Przynajmniej od drugiej połowy lat 60-tych Krystian Fryderyk Kühnel był również właścicielem nieruchomości przy ówczesnej ulicy Przejazd 1332 (dz. Tuwima 32 MA). Nieruchomość pozostawała w rękach rodziny Kühnel przynajmniej do wybuchu I wojny światowej.

Zobacz przedstawicieli rodziny Kühnel na Piotrkowska Tree.

Na mocy kontraktu z sierpnia 1874 r. Gustaw Adolf Kühnel sprzedał nieruchomość swojej siostrze Ernestynie i jej mężowi Teodorowi Steigertowi, za kwotę 8000 rubli - zobacz poniżej rodzina Steigert.

Wkrótce Steigert wykupił grunt działki.

1875-1876 - "O wykupie czynszów przez Teodora Steigerta z gruntów nr 95/521, 172/730 w mieście Łodzi". [zobacz]

Na froncie Piotrkowskiej 90, jeszcze przez kolejne 20 lat, stał parterowy drewniak, a w podwórzu właściciel rozwijał przedsiębiorstwo włókiennicze.

Okazała kamienica frontowa została wystawiona w 1894 r.

Po uruchomieniu nowej fabryki przy ulicy Przędzalnianej, na Piotrkowskiej 90 mieściła się siedziba zarządu przedsiębiorstwa i skład wyrobów fabrycznych. Z biegiem lat wszystkie oficyny przeznaczono na cele mieszkalne.

Posesja była w rękach rodziny Steigert do zakończenia II wojny światowej.

* * *

W okresie międzywojennym przy Piotrkowskiej 90 miał swoją siedzibę łódzki oddział żydowskiej loży masońskiej B'nai B'rith. W 1938 r., na mocy dekretu Prezydenta Mościckiego, wszystkie loże masońskie w Polsce zostały rozwiązane. Z krótkim opisem pomieszczeń opuszczonych przez B'nai B'rith na Piotrkowskiej 90, możemy zapoznać się w artykule opublikowanym na łamach "Ilustrowanej Republiki" (MA).

Przez długi czas funkcjonowała pod tym adresem fabryka H. P. Gordina (tkalnia pluszu, później jedwabiu). W latach 30-tych XX w. produkcja firmy "H. Gordin i S-ka" (H. Gordin i E. Halpern) funkcjonowała w obiektach Maksymiliana Schiffera (Szyffera), przy ulicy Wólczańskiej 127.

W sklepie firmowym przy Piotrkowskiej 90 prezentowała swoje wyroby firma meblarska Roberta Schultza - zobacz rodzina Schultz.

Na początku XX w. Robert Schultz przejął pod swoje nazwisko uznaną firmę meblarską teścia, Wilhelma Thiede - zobacz poniżej.

W okresie międzywojennym działała od frontu Piotrkowskiej 90 elegancka kawiarnia i restauracja „Tivoli”.

Restauracja o tej samej nazwie (również ogród letni) działała przy ulicy Przejazd.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Archiwalne dokumenty budowlane:

1888 – „O budowie przez Teodora Steigerta dwóch murowanych, piętrowych magazynów wełny pod numerem 521 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1894 – „Projekt nadbudowy trzeciego piętra nad istniejącą dwupiętrową oficyną fabryczną na nieruchomości Teodora Steigerta pod numerem 521 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1894 – „O budowie przez Teodora Steigerta murowanego, trzypiętrowego, podpiwniczonego domu i nadbudowie drugiego piętra na ścianach istniejącej piętrowej oficyny pod numerem 90/521 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1895 – „Projekt budowy murowanej, dwupiętrowej, podpiwniczonej oficyny mieszkalnej z poddaszem, parterowych, murowanych ustępów i nadbudowy drugiego piętra z poddaszem nad istniejącą piętrową oficyną, na nieruchomości Teodora Steigerta pod numerem 521 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

Ogłoszenia prasowe:

Julius Wünsche Dom agenturowy
Teodor Steigert Fabryka chustek, kortów i serwet
Petersilge, Hessen i Manitius Drukarnia i litografia
H. P. Gordin i H. Jukel Fabryka wyrobów pluszowych
Józef A. Majer Dom agenturowy
„TIVOLI” Restauracja, kawiarnia
L. Drutowski i S-ka Dom handlowo-komisowy
Bank dla Handlu i Przemysłu w Warszawie Oddział w Łodzi
M. Zylberszac Wyrób i sprzedaż towarów bawełnianych i półwełnianych
Gordin, Lipszyc i S-ka Fabryka wyrobów jedwabnych
R. Schultz (daw. W. Thiede) Fabryka mebli artystycznych

rodzina Steigert

Zobacz przedstawicieli rodziny Steigert na Piotrkowska Tree.

Steigertowie, rolnicy z Wirtembergii, przybyli na ówczesne ziemie polskie zaboru pruskiego na początku XIX w. Osiedlili się początkowo w kolonii Effingshausen (Starowa Góra), a na początku drugiej dekady XIX w. przenieśli się do kolonii Neu Sulzfeld (Nowosolna).

Jakub Steigert sr., urodzony w 1822 r., w Nowosolnej, rozpoczął łódzką historię Steigertów.

Dynamiczny rozwój przemysłowej potęgi łódzkich Steigertów zapoczątkowali synowie Jakuba sr. - Teodor, oraz dwaj jego młodsi bracia bliźniacy, Jakub jr. i Gottfryd.

Siostra Teodora, Alwina (ur. 1856 akt 55, zm. 1923 akt 327), poślubiła w 1978 r. Edwarda Ramischa.

Teodor Steigert (ur. 1849 akt 333 - zm. 1914 akt 600) (MA), 3 lata po ślubie z Ernestyną Kühnel (akt 130), kupił nieruchomość, należącą do szwagra, przy Piotrkowskiej 90. W podwórzu uruchomił ręczną fabrykę wełnianą, produkującą kort, chustki, serwety i obrusy. W latach 90-tych fabrykę zmechanizowano, stawiając na Piotrkowskiej maszynę parową. Wąska działka w centrum Łodzi uniemożliwiała dalszą rozbudowę przedsiębiorstwa. Pod koniec lat 90-tych XIX w. Teodor Steigert wystawił trzypiętrową przędzalnię bawełny na terenach przy ulicy Przędzalnianej (dz. Milionowa 55).

1898 - "O budowie przez Teodora Steigerta w mieście Łodzi murowanej, trzypiętrowej przędzalni bawełny, maszynowni i kotłowni, piętrowej oficyny i parterowej stajni z wozownią". [zobacz]

Po śmierci założyciela udziałowcami firmy, przekształconej w 1914 r. w spółkę akcyjną, zostali: syn Teodora, Albert (ur. 1874 akt 531 - zm. 1939), syn brata Teodora, Jakóba Steigerta jr., Adolf (ur. 1875 akt 162 - zm. 1923), córka Melida i zięć Juliusz Robert Kindermann. W 1936 r. przedsiębiorstwo "Przędzalnia Bawełny Teodor Steigert Sp. Akc." zatrudniało ponad 500 pracowników i wykazało wartość sprzedaży w kwocie ponad 3,6 mln zł (MA).

Na terenie przemysłowym, pod obecnym adresem Milonowa 53, Adolf Steigert zbudował w 1911 r. willę. Obiekt istnieje do dzisiaj.

Ok. 1900 r., na ulicy Czarna Droga, w obszarze leżącym wtedy poza granicami Łodzi (dz. Popioły 49/51 w Rudzie Pabianickiej, w okresie międzywojennym ul. S. Żeromskiego), Teodor Steigert zbudował dom letniskowy. Obiekt istnieje do dzisiaj.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Wilhelm Thiede

Zobacz przedstawicieli rodziny Thiede na Piotrkowska Tree.

Majster stolarski Wilhelm Thiede (1847-1927) przybył do Łodzi z rodzinnego Królewca (Königsberg) w 1882 r. Łódzka firma stolarska Wilhelma zdobyła pierwszy laur (list pochwalny) na wystawie warszawskiej w 1885 r. Tak pisał ówczesny "Kurier Warszawski":

Thiede z Łodzi dał kredens dębowy w stylu renaissance niemiecki, cena 600 rs. Robota stolarska przyzwoita, ornamentyka trochę zaobfita, urządzony zaś w górnej części wnęk (nisza) w formie cyboryum, nieodpowiedni dla kredensu; pomysł także zapoliturowania blatu na żółto-czerwono - niefortunny, jakkolwiek w Niemczech używany.

Córka Wilhelma i Teresy Wilhelminy Platz (1853-1891), Lina Marta Thiede, poślubiła w 1900 r. Roberta Schultza. Zięć przejął pod swój szyld firmę teścia, która od tej pory występowała jako "Robert Schultz daw. W. Thiede".

rodzina Rakete

Zobacz przedstawicieli rodziny Rakete na Piotrkowska Tree.

Rodzina Rakete nie odegrała znaczącej roli w historii naszego miasta, ale dwaj przedstawicieli tej rodziny, Karol Rakete i jego syn, Karol junior, pojawiają się często, w charakterze świadków, na kartach akt metrykalnych mieszkańców Łodzi.

Karol Rakete junior, podobnie jak jego ojciec, był zakrystianem w parafii św. Trójcy. W 1845 r. Karol jr. ożenił się z Joanną Rachelą Michel. Po śmierci Joanny Racheli poślubił Emilię Zechlin.

Wymieniony powyżej Jan Juliusz Rakete, mąż Augusty Wilhelminy Lässig, był bratem przyrodnim Karola jr., synem Karola sr. i jego drugiej żony Joanny Eleonory Süssmann.

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Tymienieckiego

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

26 marca 2015

Piotrkowska_90

piotrkowska-nr.pl

Czerwona