ulica Piotrkowska 63

ulica Piotrkowska 63 nr hip. 778

do 1850 r. nr 124

Na mocy Protokołu Deklaracyjnego, spisanego we wrześniu 1829 r., plac nr 124 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 63) objął tkacz przybyły z Czech, Florian Rupprecht - zobacz poniżej rodzina Rupprecht.

Pan Florian zobowiązał się do wystawienia frontowego domu drewnianego pod gontami, jednak nie wywiązał się z przyrzeczenia.

Stosownie do kontraktu z października 1836 r., Rupprecht sprzedał nieruchomość Franciszkowi Schindler.

Nowy właściciel wybudował dom drewniany mieszkalny pod gontami mający długości łokci* 28, szerokości łokci 14½, a wysokości łokci 4½ nowej miary polskiej.

* - 1 łokieć = 0,576 m

Schindler kupił również sąsiednią nieruchomość przy Piotrkowskiej 65, należącą do syna Floriana, Karola Rupprechta.

Franciszek Schindler, czeski tkacz, przybył do Łodzi w połowie lat 30-tych. Franciszkowi towarzyszyła żona Helena z d. Höchen i dzieci:

• Franciszek, ur. ok. 1828 w Zwickau (Cvikov),
• Anna, ur. ok. 1828 w Zwickau (Cvikov), maż Walenty Wesołowski (ślub 1850). Bratem Walentego był Antoni Wesołowski.
• Józef, ur. ok. 1830 w Zwickau (Cvikov),
• Helena, ur. ok. 1834 w Zwickau (Cvikov), mąż Krystian Edward Guttmann (ślub 1857).

Zobacz przedstawicieli rodziny Schindler na Piotrkowska Tree.

W styczniu 1854 r. Schindler sprzedał nieruchomość Leopoldowi Hentschel - zobacz poniżej.

Po kilku latach, w miejscu drewnianego domu frontowego, Hentschel wystawił pietrowy dom murowany w obecnym kształcie. W dokumencie z września 1860 r. możemy przeczytać:

Leopold Hentschel, stały mieszkaniec miasta Łodzi, wystawiwszy na placu 778 przy ulicy Piotrkowskiej w temże mieście, w miejscu drewnianego domu, massiv murowany o piętrze, pragnie na wykończenie tegoż domu pozyskać pożyczkę z funduszów miejskich

W połowie lat 60-tych, w domu Hentschela, wynajmował mieszkanie Karolol Mertsching z rodziną - żoną Matyldą i synem Henrykiem. Jako budowniczy powiatu łęczyckiego w latach 50-tych i 60-tych, oraz architekt miasta Łodzi w latach 1870-72, Mertsching wykonał plany wielu obiektów na Nowym Rynku i ulicy Piotrkowskiej. Po jego śmierci (zmarł w 1872 r.) funkcję architekta miejskiego objął Hilary Majewski.

Na podstawie kontraktu z sierpnia 1869 r. Hentschel sprzedał nieruchomość Karolowi Kretschmer (zobacz poniżej).

W pierwszej połowie lat 70-tych Kretschmer wykupił grunt działki.

1873-1874 - "O wykupie czynszów przez Karola Kretschmera z gruntu nr 124/778 w mieście Łodzi". [zobacz]

Pod koniec lat 80-tych XIX w., w tylnej, niezabudowanej części posesji (nr hip. 778a), u zbiegu ulicy Benedykta i Spacerowej (dz. 6 Sierpnia 5, róg al. Kościuszki), Karol Kretschmer wybudował okazałą kamienicę narożną. Nowy budynek, poza funkcją mieszkalną, pełnił również rolę składu fabrycznego właściciela.

1888 – „O budowie przez Karola Kretschmera murowanego, trzypiętrowego, podpiwniczonego, z ustępami, narożnego domu mieszkalnego pod numerem 778a na rogu ulic Spacerowej i św. Benedykta w mieście Łodzi”. [zobacz]

W drugiej połowie lat 90-tych XIX w. część posesji od strony ulicy Piotrkowskiej, wraz z domem frontowym, przeszła w ręce małżeństwa Pauliny i Bernarda Eisner. Część zachodnia, kończąca się na ulicy Spacerowej, pozostała własnością Kretschmera.

Taryfa domów z 1920 r. wymienia nadal małżeństwo Eisnerów jako właścicieli.

* * *

Pod adresem Piotrkowskiej 63 funkcjonował sklep Ignacego Hordliczki, przeniesiony z Nowego Rynku (dz. pl. Wolności). Hordliczka prowadził znany w Łodzi skład szkła, kryształów, szyb okiennych, porcelany i fajansu.

Przy Piotrkowskiej 63 (przed I wojną światową podawany był adres Benedykta 1) działał skład i siedziba zarządu firmy Jonasa Glücksmanna (Gliksmana) i Issaja Treszczańskiego - zobacz poniżej.

Ogłoszenia prasowe:

• Adolf Otto Pokrywania dachów
• Karol Berckenkamp (właśc. Enest Mogk) Hafty, włóczki, towary galanteryjne
• Wacław Pohorecki Magazyn sukien i okryć damskich
• Ignacy Hordliczka Skład szkła, kryształów i szyb fabryki „Czechy”
• L. A. Lourie Skład kaloszy „Kolumb”
• Z. Tarczyński (daw. Ignacy Hordliczka) Skład szkła, kryształów i szyb okiennych
• B. Komar Cukiernia
• Karol Kretschmer Skład fabryczny
• Treszczyński, Gliksman i S-ka S.A. Skład fabryczny

rodzina Rupprecht

Zobacz przedstawicieli rodziny Rupprecht na Piotrkowska Tree.

Florian Rupprecht, ur. ok. 1783, zm. 1844. Pierwsza żona Teresa Klat, druga żona Elżbieta Pech (ur. ok. 1800).

Dzieci z pierwszego małżeństwa:

• Karol, ur. ok. 1806, zm. 1856, żona Wilhelmina Heynemann (ur. ok. 1805) ślub 1827,
• Teresa, ur. ok. 1812, primo voto Seifert (Schewrich?) ślub 1836, secundo voto Janiszewska ślub 1857,
• Kajetan, ur. ok. 1816,
• Józef, ur. ok. 1817, zm. 1868, żona Ernestyna Klimperdt. Córka Józefa i Ernestyny, Amalia Augusta (ur. 1858), wyszła za mąż za Emila Kebsch ślub 1876,
• Anna, ur. ok. 1817, mąż Jan Schwartz ślub 1837,

Dzieci z drugiego małżeństwa:

• Antoni Wilhelm, ur. 1830,
• Grzegorz, ur. 1838,
• Karolina, ur. 1840,
• Otylia, ur. 1843.

Leopold Hentschel (Häntschel)

zobacz również rodzina Hentschel

Zobacz przedstawicieli rodziny Hentschel na Piotrkowska Tree.

Bracia Antoni i Leopold Hentschel przybyli do Zduńskiej Woli z rodzicami, Józefem i Katarzyną, w latach 20-tych XIX w.

W 1830 r. Antoni Hentschel poślubił Rozalię Klinger. Z tego związku przyszedł na świat Edward Hentschel, przyszły właściciel łódzkiej fabryki przy Piotrkowskiej 72.

W 1840 r. młodszy brat Antoniego, Leopold Hentschel (1815-1895), mieszkający w tym czasie w Zgierzu, poślubił Emilię Finke (akt 39). Z tego związku przyszedł na świat Edward Hentschel (ur. 1841 akt 163), przyszły właściciel łódzkiej fabryki przy Wólczańskiej 12.

Leopold Hentschel z rodziną osiedlił się w Łodzi w pierwszej połowie lat 40-tych. W połowie lat 60-tych przy Piotrkowskiej 63 mieszkało ośmioro dzieci Leopolda i Emilii: Edward (z żoną Amalia Rozalią Freymond), Albert Wojciech (ur. 1844), Emma Emilia (ur. 1847, od 1868 r. żona Ludwika Nippe), Albina (ur. 1848), Fani (ur. 1851), Cezar (ur. 1857), Julian (ur. 1859) i Maria Olga (ur. 1861, żona Karola Gustawa Aurich).

W latach 1869-71 Leopold Hentschel pełnił funkcję starszego Zgromadzenia Majstrów Tkackich.

Karol Kretschmer

Zobacz przedstawicieli rodziny Kretschmer na Piotrkowska Tree.

Rodzicami Karola Kretschmera byli August i Augusta z d. Rettig (zobacz rodzina Rettig). Rodzina osiedliła się w Aleksandrowie Łódzkim, gdzie w 1836 r. urodził się Karol.

Kariera Karola Kretschmera rozpoczęła się na początku lat 60-tych XIX w. przy Piotrkowskiej 79, gdzie w drewnianych zabudowaniach podwórza prowadził ręczną tkalnię chustek wełnianych.

W nowym miejscu, przy Piotrkowskiej 63, Kretschmer wystawił murowane obiekty tkalni mechanicznej, stojące wzdłuż ulicy Benedykta, pod obecnym adresem 6 Sierpnia 1-3. Na początku lat 90-tych XIX w. fabryka zatrudniała 87 robotników.

Produkcja w centrum miasta została zakończona w połowie lat 90-tych.

1895 - "O zatwierdzeniu projektu przebudowy przez Karola Kretschmera murowanego, dwupiętrowego budynku fabrycznego na dom mieszkalny pod numerem 778 w mieście Łodzi". [zobacz]

Na potrzeby dobrze prosperującego przedsiębiorstwa, Kretschmer zbudował nową fabrykę (MA) przy szosie Milscha (dz. Kopernika 62-64).

1894 - "O budowie przez Karola Kretschmera murowanej, dwupiętrowej przędzalni, takiej samej tkalni mechanicznej, apretury, filtrów, kotłowni, maszynowni, komina, murowanego, piętrowego budynku i parterowego magazynu wełny pod numerem 822c przy prywatnej drodze zwanej szosa Milscha w mieście Łodzi". [zobacz]

Przed I wojną światową w nowych zakładach pracowało kilkuset robotników, a roczna wartość produkcji wynosiła blisko 1 mln rubli.

Okres międzywojenny położył kres świetności przedsiębiorstwa Kretschmera. Obiekty przemysłowe przy Kopernika przejmował sukcesywnie Polski Monopol Tytoniowy (MA).

Jonas Glücksmann i Issaj Treszczański

Pierwsze informacje o przedsiębiorstwie wełnianym Glücksmanna i Treszczańskiego jakie znalazłem, pochodzą z lat 1908-1912.

1908-12 - "Treszczański i Glücksman, Łódź, ul. Konstantynowska 98, Spacerowa 10, Tkalnia mechaniczna". [zobacz]

Produkcja spółki była prowadzona w fabryce Gustawa Lorentza (Spacerowa 10, dz. al. Kościuszki 10), oraz Jerzego Olszowskiego (wcześniej Kazimierza Żukowskiego - zobacz poniżej) przy ówczesnej Konstantynowskiej 98.

W latach 1916-1920 działalność Glücksmanna i Treszczańskiego była związana z adresem Długiej 46 (dz. Gdańska 46). Trudno jest mi teraz stwierdzić czy przy Długiej funkcjonowała produkcja, czy tylko składy.

1916-20 - "Treszczański i Glücksmann, ul. Długa 46 [rekwizycja tkanin, przędzy; Niemcy]". [zobacz]

W latach 20-tych XX w. powstały dwie nowe spółki, "Fabryka Wyrobów Wełnianych Treszczański, Gliksman i S-ka" Sp. Akc (MA)., oraz "Leszno " Sp. z o.o. (MA), prowadzące działalność pod adresem Leszno 39 (dz. Żeligowskiego 43, obiekty nie istnieją).

1928-29 - "[Mechaniczna tkalnia przy ul. Leszno 39, właściciel firma Treszczański, Gliksman i Spółka, Spółka Akcyjna]". [zobacz]

W obydwu spółkach, na co warto zwrócić uwagę, poza Panami Treszczańskim i Gliksmanem, pojawiają się bracia Piotrkowscy (Moszek vel Maurycy, Bajrysz vel Bernard i Abram vel Adolf). Panowie Piotrkowscy, właściciele kilku nieruchomości przy ulicy Luizy (vel Ludwiki, od 1921 r. Strz. Kaniowskich), występują również w innych przedsiębiorstwach, związanych, między innymi, z Henrykiem Kutnerem, bratem Markusa Kutnera, pierwotnego właściciela fabryki przy Łąkowej 4.

Przełom lat 20-tych i 30-tych XX w. przyniósł ogłoszenie upadłości spółek Treszczańskiego i Gliksmana. Postać Gliksmana znika z kart historii, zaś Issaja Treszczańskiego odnajdujemy (w latach 1934-39) w firmie "Przemysł Wełniany I. Treszczański i Spółka", produkującej zarobkowo w fabryce przy Matejki 14, należącej w tym czasie do Samuela Zylberblata.

Korzystając z okazji warto nadmienić, iż pierwotne obiekty przemysłowe przy Leszno 39 zostały wystawione w XIX w. przez Mojżesza Bachracha i Lipe Rabinowicza.

1894-95 - "O budowie przez Rabinowicza i Bachracha murowanej, trzypiętrowej apretury, parterowej farbiarni, maszynowni i murowanych ustępów oraz instalacji kotła pod numerem 789ia w mieście Łodzi". [zobacz] 

Czy Jonas Glücksmann, wspólnik Issaja Treszczańskiego, miał coś wspólnego z B. A. Glücksmannem? Od strony ewentualnego pokrewieństwa - nie wiem. Od strony działalności zawodowej - nie znalazłem punktów stycznych.

Żeby była jasność w sprawie kilku ulic:

• Andrzeja, od Luizy (vel Ludwiki), do Łąkowej - odcinek Andrzeja przeprowadzony w 1920 r., po wykupieniu przez miasto działek Piotra Hasenclevera (MA),
• Luizy (vel Ludwiki) - od 1921 r. Strzelców Kaniowskich,
• Leszno (vel Leśna) - od 1936 r. Żeligowskiego.

Na koniec (dla wtajemniczonych): skład hurtowy Edmonda Georgesa Brombachera funkcjonował przy Strz. Kaniowskich 39 (MA). Adres hurtowni Brombachera (trudno powiedzieć - kantoru, składu lub jednego i drugiego), to obecny odcinek pomiędzy ulicą 6 Sierpnia i Andrzeja.

Kazimierz Żukowski

Zobacz przedstawicieli rodziny Kazimierza Żukowskiego na Piotrkowska Tree.

Kilka słów o obiektach fabrycznych, które służyły, między innymi, Panom Glücksmanniowi i Treszczańskiemu. Obiekty te, stojące pod ówczesnym adresem Konstantynowskiej 98 (podawany był również adres Konstantynowskiej 98/100, 100 lub 102, dz. Legionów 96a-102), nigdy nie były zbyt okazałe, ale zachowały się do dzisiaj.

Pierwsze zabudowania fabryczne stanęły na tym terenie za sprawą Kazimierza Żukowskiego (wcześniej zakład ślusarsko mechaniczny Żukowskiego mieścił się przy Piotrkowskiej 17, oraz obecnej Rewolucji 1905 r. 19 MA) i zajęły posesję pod obecnym adresem Legionów 96a-100, oraz teren na tyłach posesji przy Legionów 102-108 - zobacz. W ciągu kilku lat, począwszy od ok. 1895 r., Żukowski wystawił nie tylko budynki ślusarni mechanicznej, umożliwiającej wykonywanie jego właściwej profesji, ale także fabrykę gilz papierowych, dzierżawioną firmie "Baar i Reimann", oraz przędzalnię i tkalnię, również pod wynajem. Co oczywiste, nie mogło się obyć bez willi, w tym przypadku raczej skromnej, stojącej na froncie posesji fabrycznej, pod obecnym adresem Legionów 100.

1895 - "Projekt budowy parterowego domu z oficyną, stajnią i wozownią, parterowej ślusarni z magazynem, kuźnią, maszynownią, kotłownią i kominem na nieruchomości Kazimierza Żukowskiego pod numerem 320bbb przy szosie Konstantynowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]

1896 - "Plan zdjęty z natury murowanego, parterowego, podpiwniczonego domu oraz oficyny, parterowej z poddaszem stajni i wozowni, a także projekt budowy parterowej fabryki produkującej papierowe gilzy, szpule i rolki z kotłownią, maszynownią, kantorem, magazynem i suszarnią na nieruchomości Kazimierza Żukowskiego pod numerem 320 przy szosie Konstantynowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]

1901 - "O dobudowie przez Kazimierza Żukowskiego w mieście Łodzi przy ulicy Konstantynowskiej pod numerem 390 [powinno być 320] do istniejącej, murowanej, dwupiętrowej przędzalni, takiej samej klatki schodowej, budowie murowanych, parterowych ustępów oraz zamianie przędzalni na podobną, istniejącą tam tkalnię". [zobacz]

W sierpniu 1910 r. miał miejsce groźny pożar na posesji fabrycznej (MA). Po pożarze Żukowski sprzedał nieruchomość szwagrowi, Jerzemu Olszowskiemu i otworzył zakład mechaniczny w nowym miejscu, przy ulicy Leszno (dz. Żeligowskiego).

1910 - "Projekt budowy murowanej, dwupiętrowej przędzalni, parterowej portierni, parterowej stołówki, parterowych wiat, odbudowy spalonej przędzalni i przebudowy okien w parterowej portierni na nieruchomości Jerzego Olszowskiego pod numerami 100 i 102 przy ulicy Konstantynowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]

Zarówno przed I wojną światową, jak i w okresie międzywojennym, obiekty przemysłowe przy Konstantynowskiej (później 11 Listopada) 98-102 były dzierżawione przez liczne firmy włókiennicze - zobacz.

W 1934 r., w przędzalni wykorzystywanej przez M. Szajnroka, miał miejsce pożar, o którym możemy przeczytać w czasopiśmie "Ilustrowana Republika" (MA). Z tego wydarzenia pochodzi również zdjęcie ze zbiorów NAC (MA).

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone