ulica Piotrkowska 52
ulica Piotrkowska 52 nr hip. 1380
do 1850 r. nr 193
Pierwotna, szeroka parcela narożna u zbiegu ulicy Piotrkowskiej i Dzielnej (dz. Narutowicza), pod ówczesnym adresem Piotrkowskiej 193, obejmowała obecne numery 50 i 52. W środkowej części obszaru frontowego, od strony ulicy Piotrkowskiej, stał parterowy dom drewniany. Taki stan obrazuje plan Józefa Lenartowskiego z 1849 r.
W latach 40-tych XIX w. nieruchomość należała do Jana Ryrzlof.
Na mocy kontraktu z maja 1851 r. Ryrzlof sprzedał południową połowę nieruchomości małżeństwu Anny Krystyny i Karola Kitlaus, za kwotę talarów 2150, czyli rubli srebrem 1935.
Na froncie wydzielonej parceli narożnej, która przyjęła nietypowy dla Piotrkowskiej numer hipoteczny 1380 (dz. Piotrkowska 52), odnoszący się do numeracji ulicy Dzielnej, Kitlaus wystawił w 1851 r. parterowy dom murowany. Dom miał 28 łokci* długości, 20 łokci szerokości i 5¾ łokcia wysokości.
* - 1 łokieć = 0,576 m
Szczyt tego domu możemy zobaczyć na zdjęciu B. Wilkoszewskiego z lat 90-tych XIX w.
Należy dodać, że pierwotna posesja 1380 sięgała głębiej na wschód i obejmowała obecne numery Narutowicza 2 i Narutowicza 4.
Zgodnie z umową kupna sprzedaży z grudnia 1852 r. małżonkowie Kitlaus sprzedali nieruchomość Antoniemu Sperlich, kupcowi, za kwotę 1935 rubli srebrem. Faktyczne przejecie nieruchomości musiało miało miejsce nieco wcześniej, ponieważ już w kwietniu 1852 r., w podaniu do Magistratu, Sperlich pisał:
Za domem moim przy ulicy Piotrkowskiej pod Nº 1380 położonym, pragnę wystawić stajnię łącznie z szopką, drewnianę, długą łokci 27, szeroką łokci 8, wysoką łokci 5.
Początkowo na Nowym Rynku 2 (dz. pl. Wolności 2), później przy Piotrkowskiej 52, funkcjonował pierwszy w Łodzi zakład litograficzny. Założył go w 1860 r. drukarz, Feliks Gotz, który wytwarzał etykiety fabryczne i listy czeladnicze z widokami Łodzi i łódzkich fabryk, a w czasie powstania styczniowego odezwy i pieśni patriotyczne. Za tą ostatnią działalność Gotz został skazany przez władze carskie i zesłany na Syberię, a zakład zamknięto. Przykładem litograficznego kunsztu Feliksa Gotza może być druk akcydensowy "Urzędu Starszych Zgromadzenia Tkaczów" - zobacz
Kontraktem z czerwca 1874 r. Sperlich sprzedał nieruchomość małżeństwu Sury (z domu Petrykowska) i Abrahama Dobranickiego, za kwotę 14 tys. rubli. Tym samym kontraktem Sperlich kupił od Dobranickich nieruchomość przy Dzielnej 1355 (dz. Narutowicza 7), z drewnianym domem frontowym, za kwotę 9 tys. rubli.
W połowie lat 70-tych Dobraniccy wystawili dwupiętrową kamienicę frontową od strony ulicy Dzielnej (dz. Narutowicza 4). Kamienica Dobranickich jest widoczna na prezentowanym powyżej zdjęciu B. Wilkoszewskiego z lat 90-tych XIX w.
W marcu 1881 r. Dobraniccy sprzedali nieruchomość Berkowi Kenig, za kwotę 74 tys. rubli.
Po śmierci Berka Kenig nieruchomość była w rękach jego sukcesorów, Rozy Zylberszac i Efraima Lajzera Kenig, właściciela składu żelaza.
Ok. 1891 r. powstał jeszcze jeden, nieduży obiekt, dopełniający zabudowę frontową od strony ulicy Dzielnej. Był to jednopiętrowy sklep, wystawiony na wąskiej przestrzeni pomiędzy parterowym budynkiem narożnym, a kamienicą - taki stan zabudowy przedstawia prezentowane powyżej zdjęcie B. Wilkoszewskiego.
1891 – „O budowie przez Efraima Lajzera Keniga murowanego, piętrowego sklepu pod numerem 1380 przy ulicy Dzielnej w mieście Łodzi”. [zobacz]
Dalsze losy narożnej posesji 1380 są związane z postacią Szapsi Eisnera.
Na początku lat 90-tych XIX w. Szapsia Eisner, prowadzący skład wełny przy ulicy Cegielnianej 29 (dz. Więckowskiego 6), kupił parcelę sąsiadującą z narożną nieruchomością Kenigów, pod ówczesnym adresem Dzielnej 1379 (dz. Narutowicza 6). Ok. 1893 r. stanęła tam trzypiętrowa, okazała kamienica, z przyległymi oficynami.
Dokument archiwalny:
1892 – „ O zatwierdzeniu planu budowy przez Szapsę Ejznera murowanego trzypiętrowego domu mieszkalnego i dwóch trzy- i dwupiętrowych oficyn mieszkalnych, pod numerem 1379 przy ulicy Dzielnej w mieście Łodzi”. [zobacz]
W nowym budynku Eisnera, już w połowie lat 90-tych XIX w., znalazła swoje miejsce apteka Bronisława Głuchowskiego. W latach 30-tych okresu międzywojennego aptekę prowadziły dzieci Bronisława, Wanda i Włodzimierz. Po wybuchu II wojny światowej apteka została przejęta przez Niemców, a właściciele przenieśli się do Warszawy. Wojenne życiorysy Wandy i Włodzimierza prezentują strony Powstańczych Biogramów: Powstańcze Biogramy-Wanda, Powstańcze Biogramy-Włodzimierz.
Tradycja została zachowana do dzisiaj. W odrestaurowanej kamienicy przy Narutowicza 6 mieści się nadal apteka.
Począwszy od drugiej połowy lat 90-tych małżeństwo Chany i Szapsi Eisnerów odkupiło od Kenigów zachodnią, narożną część ich posesji. W rękach nowych właścicieli znalazł się parterowy budynek narożny, piętrowy sklep, oraz, co ciekawe, część kamienicy (5 osi w części zachodniej, z 13 istniejących). Kenigowie pozostawili sobie większą, 8 osiową, wschodnią część budynku. Podział nieruchomości spowodował późniejsze przesunięcie numeracji ulicy Dzielnej/Narutowicza.
Interesująca sprawa dotyczy podwyższenia (pierwotnie dwupiętrowej) kamienicy przy obecnej Narutowicza 4. Pod koniec lat 90-tych XIX w. lub w pierwszych latach XX w., Kenigowie podwyższyli o jedno piętro wschodnią, 8 osiową część kamienicy. Część zachodnia, 5 osiowa, nie została podwyższona. Taki stan zabudowy można zobaczyć na jednej z łódzkich widokówek.
Okazałą, czteropiętrową kamienicę narożną, jedną z największych w Łodzi, Eisnerowie zbudowali w latach 1912-13. Szapsia Eisner uzyskał pożyczkę w Towarzystwie Kredytowym Miejskim, w wysokości 175 tys. rubli.
1912 - "Projekt budowy przez Szapsę Eisnera murowanego, pięciopiętrowego domu pod numerem 52 na rogu ulic Piotrkowskiej i Dzielnej w mieście Łodzi". [zobacz]
W lutym 1933 r. Szapsia Eisner sprzedał nieruchomość spółce "S. Eisner Spółka Akcyjna", występującą później pod nazwą "Handel Włókienniczy S. Eisner Spółka Akcyjna", za kwotę 100 tys. zł.
Po śmierci Szapsi Eisnera spadkobiercami zostały jego dzieci: Joel vel Julian Eisner, Jakób Eisner, Abram Szymon Eisner, Glika vel Gustawa Eisner, Dorota Sonenberg-Bergson i Rozalia Goldberg.
Nowy budynek narożny Eisnerów wchłonął stare zabudowania, w tym część kamienicy przy obecnej Narutowicza 4 - gdy podniesiemy dzisiaj wzrok, zobaczymy niesymetryczna elewację, pozbawioną 5 osi po stronie zachodniej.
W czerwcu 1950 r., na skrzyżowaniu Piotrkowskiej i Narutowicza/Zielonej (wtedy Narutowicza/Legionów), oraz Piotrkowskiej i Tuwima/Andrzeja (wtedy Daszyńskiego/Andrzeja), zamontowano pierwsze w Łodzi sygnalizacje świetlne (MA).
MA (materiały archiwalne) - zobacz
Ogłoszenia prasowe:
- A. Opitz Magazyn obuwia
- W. Salwa Kwiaciarnia
- I. M. Lipiński Skład papieru i materiałów piśmiennych
- S. Birż i S-ka Towarzystwo transportowe
- Bank Zachodni SA oddział w Łodzi
Wigury
Piłsudskiego
Roosevelta
Nawrot
Tuwima
Moniuszki
Traugutta
Narutowicza
Jaracza
Rewolucji 1905
Brzeźna
pl. Wolności
Radwańska
pl. Wolności
Żwirki
Mickiewicza
Zamenhofa
Andrzeja
6 Sierpnia
Zielona
Więckowskiego
Próchnika
piotrkowska-nr.pl
© Wszystkie prawa zastrzeżone