ulica Piotrkowska 58
ulica Piotrkowska 58 nr hip. 503
do 1850 r. nr 113
Na mocy Protokołu Deklaracyjnego, z kwietnia 1832 r., plac nr 113 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 58) objął tkacz, Antoni Schindler.
Nowy właściciel zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki bawełniano płuciennej, składającej się z 3 warsztatów, przy której 2 czeladzi użytych będzie, oraz do wystawienia "domu drewnianego gontami krytego.
Pan Antoni nie wywiązał się ze złożonego przyrzeczenia, o czym mówi następny dokument.
We wrześniu 1836 r. tkacz przybyły z Czech, Franciszek Liebisch, objął plac po zbiegłem za granicę Antonim Schindler i zobowiązał się do pobudowania, najdalej w przeciągu lat 2, domu drewnianego gontami krytego 26 łokci długości, 14 szerokości, a 4½ łokci wysokości.
Na krótko przed śmiercią (zmarł w 1875 r.) Franciszek wykupił grunt działki.
1872-1874 - "O wykupie czynszu przez Franciszka Libisza z placu nr 113/503 w mieście Łodzi". [zobacz]
W 1834 r. Franciszek Liebisch ożenił się z Anną Beyer. Małżonkowie mieszkali początkowo po drugiej stronie ulicy, przy Piotrkowskiej 57, w domu rodziców panny młodej.
Synowie Franciszka i Anny, Maurycy i Franciszek junior, ożenili się z siostrami Petzold, Marią i Marianną, córkami Franciszka Petzolda i Franciszki Schütze.
Zobacz przedstawicieli rodziny Liebisch na Piotrkowska Tree.
Po śmierci Franciszka Liebischa nieruchomość przeszła w ręce Dawida Izraela Freinda (Freunda).
W 1874 r. Freind wystawił dwupiętrową kamienicę frontową, widoczną na dalszym planie drugiego zdjęcia w galerii.
Nadbudowa trzeciego piętra z dachem mansardowym miała miejsce ok. 1912 r. i została wykonana przez spadkobierców Freinda.
Posesja przy Piotrkowskiej 58, należąca do rodziny Freind jeszcze w latach 20-tych XX w., wygląda dzisiaj, niestety, zgoła inaczej. Dawny i obecny stan zabudowy nieruchomości przy Piotrkowskiej 58 dobrze obrazuje refotografia Stefana Brajtera, oraz zestawienie planu Kazimierza Jasińskiego (rok 1917), z planem współczesnym.
Warto w tym miejscu dodać, iż w pierwszej połowie lat 90-tych XIX w. Dawid Izrael Freind był również właścicielem nieruchomości u zbiegu ulicy Zgierskiej i Drewnowskiej.
W 1893 r. D. I. Freind wystawił przy ulicy Drewnowskiej 119 (dz. Drewnowska 2) trzypiętrową kamienicę.
1893 - "O zatwierdzeniu przez Izraela Dawida Freinda w mieście Łodzi na rogu Starego Rynku i ulicy Drewnowskiej pod numerami 119, 140 i 141 murowanego, trzypiętrowego, frontowego domu, piętrowych komórek i dwupiętrowej klatki schodowej". [zobacz]
* * *
Wybrane składy (kantory) funkcjonujące pod adresem Piotrkowskiej 58:
1. Tkalnia mechaniczna Hersza (Hermana) Sachsa, działająca w pierwszej połowie lat 20-tych XX w. przy ulicy Zachodniej 70 (dz. Zachodnia 82), w zabudowaniach fabrycznych wystawionych przez Moryca Prinza (zobacz poniżej). Dalsze losy przedsiębiorstwa Sachsa są związane z sąsiednią kamienicą, przy Piotrkowskiej 56.
2. Fabryka waty i watoliny Abrama Łappa.
3. Fabryka wyrobów włókienniczych (bawełnianych, półwełnianych i jedwabnych) braci Szlamy i Izaaka Kagan, spadkobierców Maurycego Kagana. Przedsiębiorstwo Kaganów, prowadzone wspólnie z braćmi Basiewicz, wykorzystywało obiekty produkcyjne przy Sienkiewicza 61, wystawione przez Janasza Warszawskiego.
Poniższe informacje zostały nadesłane przez Panią I. Gadowską.
" W kamienicy przy Piotrkowskiej 58 mieścił się też skład futer Ludwika Pinkusa. Sam Pinkus mieszkał tam z rodziną, żoną Zofią, synem Henrykiem i córką Reginą (Giną). Regina w 1919 r. wyszła za mąż za znanego rzeźbiarza Marka Szwarca. O mieszkaniu Pinkusów i składzie futer pisała Tereska Torres, ich wnuczka, w książce "Pamiętnik na trzy głosy".
Reklamy firmy Pinkusa znaleźć można, m.in., w: „Republika” 1923, nr 212, s.10; „Republika” 1924, nr 265, s.6."
Archiwalne dokumenty budowlane:
1891 – „Projekt na budowę przez Dawida Izraela Freinda dwóch murowanych dwupiętrowych oficyn mieszkalnych z poddaszami oraz piętrowego budynku gospodarczego z mieszkaniem dla stróża pod numerem 503 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”.[zobacz]
1993 – „O budowie przez Dawida Freinda murowanych, dwupiętrowych oficyn mieszkalnych i murowanej piętrowej oficyny z przeznaczeniem na warsztat stolarski pod numerem 503 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”.[zobacz]
1899 – „O przeróbce przez Izraela Dawida Freinda drzwi sklepowych na parterze murowanego domu pod numerem 503 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”.[zobacz]
1900 – „ O przeróbce przez Izraela Freinda dwóch okien w domu frontowym i oficynie w mieście Łodzi”.[zobacz]
1906 – „Projekt budowy klatki schodowej i przeróbki okna na drzwi na nieruchomości pod numerem 503/58 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi. Właściciel Freind”.[zobacz]
1911 – „Projekt na przebudowę przez Henocha Freinda sklepów i okien na parterze murowanego, dwupiętrowego domu pod numerem 58/503 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”.[zobacz]
1912 - "Projekt nadbudowy przez Mordkę Freinda trzeciego pietra z poddaszem na murowanym, dwupiętrowym domu i dwóch murowanych, dwupiętrowych oficynach, nadbudowy piętrowej oficyny, powiększenia okien w piętrowym domu i na wszystkich piętrach obu oficyn oraz urządzenia nowych klatek schodowych w oficynach pod numerem 58/503 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]
1914 - "Projekt budowy przez Henocha Freinda okien wystawowych i przebudowy parteru w murowanym, trzypiętrowym, z mansardą domu mieszkalnym pod numerem 58 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]
Ogłoszenia prasowe:
- M. Cytron Fabryka wyrobów wełnianych i półwełnianych
- Izrael Blumin Fabryka wyrobów kamgarnowych i wełnianych
- Tow. Akc. Fabryki Firanek i Wyrobów Koronkowych „M. S. Feinkind” w Warszawie Skład fabryczny
- F. Papierno, J. Paperno i S-ka Fabryka wyrobów kamgarnowych
- M. Silberszac Fabryka wyrobów wełnianych
- A. L. Łapp Fabryka waty
- N. Rapeport Fabryka wyrobów wełnianych
- „Palatyn” Paul Kessler i S-ka Skład farb do tkanin
- Samuel Weinberg Kantor wymiany i loterji
- M. Kopałowski, I. Ringart i H. Lipszyc Skład towarów wełnianych
- Biuro ekspedycyjno przewozowe
- I. Prywin i H. Finkiel Fabryka wyrobów wełnianych
- J. Ader i S. Nadel Fabryka wyrobów włókienniczych
- B-cia S. i J. Kagana S-cy Przemysł włókienniczy
- Ludwik Pinkus Skład futer
Już w latach 80-tych XIX w. posesja pod ówczesnym adresem Zachodniej 268c, później Zachodniej 70 (dz. Zachodnia 82), należała do Moryca Prinza. W wystawionych zabudowaniach funkcjonowała mechaniczna przędzalnia wełny i odpadków bawełnianych (MA). Obiekty fabryczne Prinza wielokrotnie płonęły, o czym możemy przeczytać w dzienniku "Rozwój", przy okazji pożaru jaki wybuch w sierpniu 1910 r. (MA).
1890 - "O budowie przez Moryca Printza spalonej, trzypiętrowej przędzalni pod numerem 268 przy ulicy Zachodniej w mieście Łodzi". [zobacz]
1910-11 - "Projekt odbudowy przez Moryca Printza murowanej, trzypiętrowej przędzalni pod numerem 70/268c przy ulicy Zachodniej w mieście Łodzi". [zobacz]
Posesja przy Zachodniej 70, do 1893 r., stanowiła teren zabudowany wyłącznie obiektami przemysłowymi. Moryc Prinz mieszkał nieopodal, w należącej do niego kamienicy u zbiegu ulicy Spacerowej i Benedykta (dz. al. Kościuszki 13). Dwupiętrowy budynek, wystawiony już w 1873 r. przez Milscha, jest widoczny na fotografii Eliasza Stummana z drugiej połowy lat 70-tych XIX w., oraz na planie Rudolfa Micińskiego z 1877 r.
W 1893 r., zgodnie z łódzkim zwyczajem, Prinz wybudował dom przy fabryce, a kamienica przy Spacerowej, wraz z okazałą posesją kończącą się na ulicy Wólczańskiej, przeszła w ręce braci Bukiet.
1893 - "O zatwierdzeniu planu budowy przez Moryca Printza w mieście Łodzi przy ulicy Zachodniej pod numerem 268c murowanego, dwupiętrowego domu mieszkalnego z poddaszem i piwnicami i z taką samą oficyną". [zobacz]
Dom frontowy Prinza, z charakterystyczną werandą (być może kuczką) na szczycie pierwszego piętra, możemy jeszcze zobaczyć na fotografii z lat 60-tych XX w. (MA). Jeden z budynków fabrycznych prezentują kadry z filmu "Śródmieście Łodzi - kwiecień 1972" (MA), a całą posesję przy Zachodniej 70 przedstawia plan Wł. Starzyńskiego (MA).
Po I wojnie światowej postać Moryca Prinza ginie z kart historii łódzkiego przemysłu. W okresie międzywojennym budynki fabryczne przy Zachodniej 70 były wykorzystywane przez różne podmioty, między innymi:
- Gustaw Kaffeman - fabryka chustek jedwabnych i półjedwabnych,
- Berek Horowicz - przędzalnia mechaniczna,
- Mendel Openhajm - mechaniczna tkalnia zarobkowa,
- Herc Grunberg - pończoszarnia mechaniczna,
- Rajzla Brukier - mechaniczna wytwórnia wyrobów dzianych,
- firma H. Skowron- Esbe- Bobo - mechaniczna wytwórnia wyrobów dzianych,
- Fabryka Pończoch F. Kublik i S-ka, po nacjonalizacji w 1952 r. Oddziału V Państwowych Zjednoczonych Zakładów Przemysłu Pończoszniczego Nr 3 w Łodzi.
MA (materiały archiwalne) - zobacz
Wigury
Piłsudskiego
Roosevelta
Nawrot
Tuwima
Moniuszki
Traugutta
Narutowicza
Jaracza
Rewolucji 1905
Brzeźna
pl. Wolności
Radwańska
pl. Wolności
Żwirki
Mickiewicza
Zamenhofa
Andrzeja
6 Sierpnia
Zielona
Więckowskiego
Próchnika
piotrkowska-nr.pl
© Wszystkie prawa zastrzeżone