Skorupki

ulica Piotrkowska 17

ulica Piotrkowska 17 nr hip. 275

do 1850 r. nr 202

Stosownie do protokołu deklaracyjnego, spisanego w maju 1824 r., plac nr 202 w osadzie sukienniczej objął cieśla, Wilhelm Berndt.

W 1825 r. Berndt wystawił na froncie dom drewniany 2-familijny słomą kryty.

Berndt sprzedał nieruchomość, bez zatwierdzenia Rządu, krawcowi, Fryderykowi Tym.

Kontraktem z września 1831 r. Tym sprzedał nieruchomość Marcinowi Kares.

Na froncie stał w tym czasie dom drewniany mieszkalny pod dachówką, mający długości łokci* 32, szerokości łokci 20, a wysokości łokci 5 nowej miary polskiej.

* - 1 łokieć = 0,576 m

W latach 40-tych właścicielem nieruchomości był prawdopodobnie Wilhelm Neumann, do którego należała również sąsiednia posesja, przy Piotrkowskiej 19-21.

We wrześniu 1851 r. nieruchomość kupił Ludwik Gutsche.

Ludwik Gutsche (metrykalnie Gottlieb Ludwik), garncarz, później krawiec, urodził się ok. 1814 r. w Züllichau (polskim Sulechowie), w ówczesnych Prusach. W 1843 r., w Zgierzu, poślubił Beatę Luizę Semler (akt 11). Po śmierci Ludwika (zmarł w 1859 r. akt 6) nieruchomość przeszła w ręce jego żony, Beaty Luizy.

Zobacz przedstawicieli rodziny Gutsche na Piotrkowska Tree.

Kontraktem z października 1864 r. Beata Luiza sprzedała nieruchomość Krystianowi Krauss.

Pismo z listopada 1867 r., wskazujące potrzebę zapewnienia właściwego nadzoru przy trwającej budowie dwupiętrowej, okazałej kamienicy Kraussa, wskazuje datę wystawienia obiektu frontowego i osobę inwestora.

Należy przypuszczać, że kamienica został ukończona w 1868 r. i w tym czasie był to największy obiekt mieszkalny na Piotrkowskiej.

Przynajmniej od lat 80-tych XIX w. nieruchomość, sięgająca do ówczesnej ulicy Zachodniej 52 (dz. Zachodnia 66), należała do bogatego kupca, Chaima Bławata, który prowadził pod tym adresem skład przędzy wełnianej.

1888 - "O budowie przez Chaima Bławata dwóch rzędów murowanych, parterowych jatek mięsnych pod numerem 275a przy ulicy Zachodniej w mieście Łodzi". [zobacz]

Historia jatek Bławata nie była długa.

1890 - "Projekt przebudowy przez Chaima Bławata dwóch rzędów murowanych, parterowych hal rzeźniczych na pomieszczenia mieszkalne i fabryczne na nieruchomości numer 275a przy ulicy Zachodniej w mieście Łodzi". [zobacz]

W 1892 r. Bławat wystawił kamienicę frontową przy Zachodniej 52 i tym samym zamknął okazały kwartał swojej nieruchomości.

1892 - "O zatwierdzeniu planu budowy przez Chaima Bławata, w mieście Łodzi, przy ulicy Zachodniej pod numerem 275a, trzypiętrowego, murowanego domu z takimi samymi oficynami". [zobacz]

Wschodnia pierzeja ulicy Zachodniej została zniwelowana w latach 60-tych XX w. W ostatnim czasie wyburzono kolejne oficyny. Dawna poseja Chaima Bławata przy Zachodniej 66 odchodzi w przeszłość - zobacz.

Podwyższenie budynku frontowego przy Piotrkowskiej 17 miało miejsce w 1896 r.

Na przełomie XIX i XX w. nieruchomość przeszła w ręce Tadeusza i Konstantego Wernera, oraz Bronisława Zielińskiego. Taki stan własności miał miejsce jeszcze 20 lat później.

W latach 1903-04 przeprowadzono elektryfikację budynków przy Piotrkowskiej 17.

1903/04 - "O oświetleniu budynków Tadeusza Wernera w mieście Łodzi". [zobacz]

Warto zwrócić uwagę, iż posesja przy Piotrkowskiej 17 nie została podzielona i zachowała się do dzisiaj w pierwotnej szerokości. Stanowi obecnie jedyny przykład szerokich działek rządowych przy Piotrkowskiej (poza parcelami narożnymi pod nr 27 i 30-32), wytyczonych podczas regulacji osady sukienniczej Nowe Miasto.

* * *

Od 1859 r. działała przy Piotrkowskiej 17 księgarnia Gottfryda Berlacha. 

W grudniowym numerze gazety "Łódzkie Ogłoszenia-Lodzer Anzeiger", z 1863 r., ukazało się ogłoszenie Berlacha (MA).

W drugiej połowie lat 60-tych księgarnię przejęła Luiza Heidrich.

Przynajmniej w latach 1870-1872 mieściła się pod tym adresem redakcja i ekspedycja Lodzer Zeitung (MA).

Przy Piotrkowskiej 17, w latach 1882-84, funkcjonowała księgarnia Ludwika Fischera. W 1884 r. Fischer przeniósł się do "pałacu Scheiblera" przy Zawadzkiej 1 (MA), a w jego lokalu otworzył księgarnię, skład nut i materyałów piśmiennych (MA) Cezar Richter.

Posesja przy Piotrkowskiej 17 jest związana z "Dziennikiem Łódzkim”, pierwszą łódzką gazetą wydawaną w języku polskim. W okresie 3 lat, od lipca 1885 r. do lipca 1888 r., redakcja, administracja i drukarnia „Dziennika Łódzkiego” mieściły się pod tym adresem (MA).

Pierwszym redaktorem i wydawcą "Dziennika Łódzkiego" był geometra przysięgły Zdzisław Kułakowski. Opracowanie kartograficzne Kułakowskiego, z 1887 r., stało się prototypem dla mapy Władysława Starzyńskiego z lat 1894-97. Zdzisław Kułakowski stał również, współnie z Adolfem Zeligsonem, na czele Komitetu Budowy Cmentarza Żydowskiego przy ulicy Brackiej. 

W drugiej połowie lat 80-tych XIX w. działał tutaj zakład ślusarsko mechaniczny Kazimierza Żukowskiego.

Przy Piotrkowskiej 17 mieściło się wiele firm i instytucji, między innymi:

• „Hotel Hamburski”, później pod nazwą „Imperial”.
• prywatna szkoła (czteroklasowa) Janiny Tymienieckiej.
• kino „Illusion”. Lokal nie należał do komfortowych. W pomieszczeniu kinowym, na klepisku zamiast podłogi, widzowie siedzieli na drewnianych ławkach i oglądali filmy wyświetlane na prześcieradle.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

PODWÓRKA ULICY PIOTRKOWSKIEJ - Piotrkowska 17

ReFotografia autorstwa Stefana Brajtera, z widocznym jeszcze fragmentem budynku oficyny centralnej - zobacz

Projekt "Łódzkie podwórka 360 stopni", autorstwa Daniela Świrko - zobacz

Z posesją, a dokładnie podwórkiem Piotrkowskiej 17, jest związana postać wybitnego łódzkiego fotografa, Eliasza Stummana. W latach 1902-03, w centralnej części podwórka, wystawiono jednopiętrowy budynek, z przeznaczeniem na zakład fotograficzny. Nowe, jak się okazało ostatnie atelier (wcześniejsze przy Piotrkowskiej 20 i 24), nie służyło długo nowemu właścicielowi. Eliasz Stumman zmarł w 1903 r.

Centralną oficynę wyburzono. Po dawnym atelier pozostały jedynie fundamenty, tworzące dzisiaj obrys budynku. 

Dokumenty archiwalne:

1887 – „Zdjęty z natury plan parterowego, drewnianego budynku z pomieszczeniami żydowskiego domu modlitwy, ślusarni oraz magazynu na nieruchomości pana Chaima Bławata pod numerem 275 przy ulicy Piotrkowskiej i pod numerem 275a przy ulicy Zachodniej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1892 – „O zatwierdzeniu planu budowy przez Chaima Bławata drzwi sklepowych w murowanym, dwupiętrowym domu pod numerem 275 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1896 – „O nadbudowie przez Chaima Bławata trzeciego piętra na istniejącym dwupiętrowym domem numer 17/275 przy ulicy Piotrkowskiej w Łodzi”. [zobacz]

1899 – „Projekt przebudowy trzypiętrowych schodów i balkonów narożnych w trzypiętrowej oficynie na nieruchomości właściciela Tadeusza Wernera pod numerami 17/275 i 52/275a przy ulicach Piotrkowskiej i Zachodniej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1902-03 - "O budowie przez Tadeusza Wernera murowanego, piętrowego domu w podwórzu pod numerem 17/275 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]

Informacje otrzymane od Gościa piotrkowskiej-nr

Z posesją na Piotrkowskiej 17 (wcześniej Piotrkowskiej 41) jest związana ciekawa postać L. K. Weissa - jubilera, zegarmistrza i (!) architekta.

L. K. Weiss (po wyjeździe z Polski i osiedleniu się na terenach przyszłego państwa Izrael, posługiwał się imionami Akiva Arye) był z zawodu jubilerem i zegarmistrzem. W ostatnich latach przed wyjazdem, ok. 1903-06 r., prowadził swój zakład (i być może mieszkał) pod adresem Piotrkowskiej 17. Niezależnie od swojej podstawowej pracy, uczył się projektowania i budowy domów i fabryk. Pragnieniem Weissa było tworzenie zrębów nowej ojczyzny, Izraela. Swoje marzenia zaczął realizować od 1906 r., kiedy opuścił Łódź i wyjechał do Palestyny.

Akiva Arye Weiss odegrał kluczową rolę w procesie powstawania Tel Awiwu, przyszłej stolicy kraju – zobacz.

informacje nadesłane przez: P. P.

Ogłoszenia prasowe:

• Izydor Littauer Skład tiulów, koronek i wstążek
• S. Goldrath Skład bielizny męzkiej i krawatów
• K. Żukowski Zakład ślusarsko-mechaniczny
• Józef Rutenberg Zakład jubilerski i zegarmistrzowski
• Hotel Hamburski
• Jakób Lasse Magazyn obuwia
• S. Strakun Księgarnia i czytelnia
• W. J. Bromberg Magazyn gotowych ubiorów
• H. Izraelowicz Sprzedaż ryb świeżych
• Józef Szczeciński Magazyn towarów bławatnych
• Stanisław Czyżowski Magazyn materiałów piśmiennych i kancelaryjnych
• L. Meyerowicz Skład jarosławski
• M. W. Wischniak Skład materyj jedwabnych, pluszu, aksamitu i kołder
• American Photographer Zakład fotograficzny
• Oskar Guhl Cukiernia
• „Illusion” Teatr, kinematograf
• Towarzystwo Wzajemnego Kredytu
• Bornstein i Grossbard Dom agenturowo-komisowy
• TSIN - ŁUN Skład herbaty. Zjednoczone Towarzystwo Kupców Kiachtyńskich
• Hotel „Imperial” Skład mebli przy hotelu
• S. Domański i S-ka Biuro instalacyjno techniczne
• Bank Ziemi Polskiej w Lublinie oddział w Łodzi
• Józef Zydler i S-ka Towarzystwo handlowo-przemysłowe
• Bank Przemysłowców w Poznaniu oddział w Łodzi
• L. K. Weiss Zakład jubilerski
• H. Kohn Fabryka wyrobów dzianych
• R. Zomerfeld Przemysł bawełniany

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Tymienieckiego

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone

Czerwona