Skorupki

Piotrkowska

Tree

ulica Piotrkowska 46

ulica Piotrkowska 46 nr hip. 262a

do 1850 r. nr 192

Pierwotna, szeroka działka o nr 192, oznaczona po 1850 r. nr hip. 262, obejmowała obecną Piotrkowską 46 i 48. W centralnej części obszaru frontowego stał parterowy dom drewniany.

Do lat 50-tych XIX w. posesja kończyła się na ulicy Wschodniej. Tylną część zajmował ogród. W 1851 r., na terenie ogrodu, wydzielono nowy plac budowlany o nr hip. 1413, obecnie Wschodnia 65-67-67a.

Na mocy Protokołu Deklaracyjnego, z lutego 1825 r., plac objął cieśla, kolonista z podłódzkiego Antoniewa, Krystian Linke.

Na froncie stanął dom drewniany 2-familijny.

Po śmierci Krystiana (zmarł w 1828 r.) nieruchomość przeszła w ręce wdowy, Anny Justyny Linke.

Zobacz przedstawicieli rodziny Linke na Piotrkowska Tree.

Kontraktem z grudnia 1828 r. Anna Justyna Linke sprzedała nieruchomość Janowi Gottliebowi Augst.

Po sprzedaży posesji przy Piotrkowskiej, Jan Gottlieb Augst został właścicielem nieruchomości przy ówczesnej ulicy Zachodniej 46 (później Zachodnia 44, obecnie Zachodnia 62a). Po śmierci Jana Gottlieba (zmarł w 1858 r.) nieruchomość należała do jego żony, Zofii Joanny z d. Tiltz, później córki, Joanny Krystyny voto Wendler, w tym czasie już wdowy po Janie Krystianie Wendler. Drewniany dom frontowy przy obecnej Zachodniej 62a jest jeszcze widoczny na starej fotografii - zobacz.

Zobacz przedstawicieli rodziny Augst na Piotrkowska Tree.

W grudniu 1853 r. Augst sprzedał nieruchomość małżonkom Józefie i Dominikowi Geisler.

Zobacz przedstawicieli rodziny Dominika Geislera na Piotrkowska Tree.

W marcu 1862 r. małzonkowie Geisler sprzedali połowę nieruchomości, po prawej ręce od frontu uważając (dz. Piotrkowska 48), Wilhelmowi Landau, współwłaścicielowi fabryki tabacznej w mieście Łodzi egzystującej.

W maju 1862 r. małżonkowie Geisler sprzedali drugą połowę nieruchomości (dz. Piotrkowska 46) małżeństwu Julianny i Wilhelma Stenzel, za kwotę 3075 rubli srebrem.

W listopadzie 1862 r. Stentzel sprzedał nieruchomość Józefowi Rosenthal.

Rosenthal wystawił jednopiętrową kamienicę frontową w 1864 r. W kwietniu 1864 r. do Magistratu wpłynęło pismo w sprawie uchybień na budowie domu Rosenthala:

Właściciel nowo budującego się domu Nº 262 przy ulicy Piotrkowskiej, Pan Rosenthal, stawia rusztowanie z cienkich okrąglaków i takowe łączy w dalszych kondygnacjach za pomocą sznurów.

Na podstawie umowy z listopada 1870 r. Józef Rosenthal sprzedał nieruchomość Szymonowi Heyman.

Pod koniec lat 70-tych Heyman sprzedał posesję małżeństwu Rozalii i Icka Aurbach.

W krótkim czasie nieruchomość przeszła w ręce aptekarza Fryderyka Müllera - zobacz poniżej rodzina Müller.

Taryfa domów z 1920 r. wymienia jako właściciela nieruchomości Fryderyka Müllera.

Księga inwentarzowa i właściciele nieruchomości w latach 1930-1936 (zbiory Archiwum Państwowego w Łodzi) - zobacz

* * *

Parter i piętro frontowej kamienicy mieściło wiele firm, widocznych na zdjęciu B. Wilkoszewskiego, m.in.:

skład fabryki wyrobów bawełnianych Karola Steinerta,
filia warszawskiej firmy „Gebethner i Wolff”. Pierwszy łódzki skład firmy "Gebethner i Wolff" otworzył podwoje w 1890 r. przy Piotrkowskiej 18. W 1892 r. został przeniesiony na Piotrkowską 46, w 1899 r. na Piotrkowską 74, w 1912 r. na Piotrkowską 87 i w 1928 r. na Piotrkowską 105. Zobacz poniżej rodzina Gebethner,
przedstawicielstwa warszawskiego „Kuriera Codziennego” i „Tygodnika Ilustrowanego”, czasopism należących do wymienionej powyżej firmy "Gebethner i Wolff".

Na łamach „Kuriera codziennego”, w latach 1897-98, drukowano w odcinkach powieść Władysława Reymonta „Ziemia obiecana”. W 1897 r., w trakcie zbierania materiałów i pisania "Ziemi obiecanej", Reymont przebywał kilka miesięcy w Łodzi i początkowo mieszkał pod tym numerem.

Na początku XX w. funkcjonował pod tym adresem zakład fotograficzny Hermana Adolfa Petri.

PODWÓRKA ULICY PIOTRKOWSKIEJ - Piotrkowska 46

Zdjęcie W. Pfeiffera z 1937 r., ze zbiorów Archiwum Państwowego w Łodzi - zobacz

Archiwalne dokumenty budowlane:

1892 – „O zatwierdzeniu planu na budowę przez Fryderyka Millera murowanej, trzypiętrowej oficyny mieszkalnej pod numerem 262a przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1903 – „O nadbudowie przez Fryderyka Millera murowanej, piętrowej oficyny [celem] umieszczenia w niej zakładu fotograficznego pod numerem 46/262a przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

Ogłoszenia prasowe:

K. Witenberg Krawiec męzki
M. Spokorny Apteka i instytut wód
Józef Pankowski Skład i naprawa gorsetów
Gebethner i Wolff Skład fortepianów, pianin, melodykonów i nut
Małecki Skład fortepianów i pianin
F. Müller Apteka, zakład wód mineralnych i napoi gazowych
S. Budzyner Fabryka wyrobów wełnianych i półwełnianych
Karol Steinert Skład fabryki wyrobów bawełnianych
„Krusche i Ender” Filialny skład fabryczny
Józef Kowalewski Kantor wymiany
A. H. Müller Skład manufaktury bawełnianej
B. Krymołowski i S-ka Wyroby podszewkowe bawełniane i półjedwabne
M. i J. Torenberg Wyrób i sprzedaż wyrobów włókienniczych

rodzina Müller

Fryderyk Müller (metrykalnie Florian Fryderyk) urodził się wprawdzie w Łodzi, w 1843 r. (akt 128) i tutaj rozwijał karierę aptekarską, ale jego dzieje są nierozerwalnie związane z historią Pabianic.

Müllerowie byli katolikami przybyłymi z Czech. Dziadek Fryderyka, Florian Müller (ur. ok. 1795), był pod koniec lat 40-tych XIX w. jednym z największych, obok Beniamina Krusche i Leonarda Fesslera, pabianickich fabrykantów perkali drukowanych.

Ojciec Fryderyka, Władysław Müller, poślubił ewangeliczkę, Eleonorę Manigel, primo voto Rossner. Ślub został zawarty w 1842 r. (akt 40), w kościele św. Trójcy w Łodzi.

Siostra Fryderyka, Ludwika Natalia, wyszła za maż za Wilhelma Alberta Diettrich.

Fryderyk Müller poślubi w Pabianicach, w 1870 r. (akt 76), Luizę Kornelię Krusche (ur. 1850 w Pabianicach akt 8), córkę wymienionego powyżej Beniamina Krusche.

W 1874 r. Fryderyk kupił od braci Ludwika i Roberta Fischerów zachodnią część ich nieruchomości przy ulicy Zielonej, kończącą się na ulicy Spacerowej. W krótkim czasie Müller wystawił tam dwupiętrową kamienicę (obecnie budynek przy Zielona 6, podwyższony o jedno piętro przez następnych właścicieli MA). Pod koniec lat 70-tych Müller sprzedał nieruchomość przy Zielonej małżonkom Aurbach i kupił od nich posesję przy Piotrkowskiej 46.

Zgodnie z informacjami zawartymi w książce Anny Rynkowskiej "Ulica Piotrkowska", od 1870 r. apteka Fryderyka Müllera funkcjonowała przy Piotrkowskiej 132, a w 1879 r. przy Piotrkowskiej 33.

Na początku lat 80-tych XIX w. Müller prowadził aptekę w domu własnym, przy Piotrkowskiej 46.

W 1884 r. aptekę Müllera przy Piotrkowskiej 46 kupił Maurycy Spokorny (MA).

Przynajmniej od 1887 r. apteka Müllera działała przy Piotrkowskiej 22 (MA), w lokalu należącym wcześniej do Józefa Göbel (Goebel), który założył aptekę pod tym adresem w 1882 r.

Na początku 1890 r. Müller i Spokorny zamienili się miejscami - Müller wrócił do swojej kamienicy przy Piotrkowskiej 46, a Spokorny przejął aptekę przy Piotrkowskiej 22 (MA). W 1892 r. Maurycy Spokorny przeniósł aptekę na Piotrkowską 25 (MA).

Syn Fryderyka i Luizy, Edmund Müller (metrykalnie Władysław Fryderyk Edmund, ur. 1875 akt 692), również prowizor farmacji, prowadził aptekę przy Piotrkowskiej 46 jeszcze w okresie II wojny światowej.

Na koniec zwrócę uwagę na pismo z 1852 r. (MA), skierowane do łódzkiego Magistratu. Pismo odnosi się do podania Floriana Müllera o wyrażenie zgody na otwarcie apteki w Pabianicach. Być może podanie złożył Florian junior, brat Władysława, a tym samym wujek Fryderyka. Do wyjaśnienia.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

rodzina Gebethner

Zobacz przedstawicieli rodziny Gebethner na Piotrkowska Tree.

Wilhelm Fryderyk Gebethner, fabrykant mydła i świec, syn majstra bednarskiego Gottfryda Augusta i Anny Reginy Raschke, ożenił się w 1828 r. z Julianną Pauliną Ritz. Ojciec Julianny Pauliny, Jerzy Andrzej Ritz, był murgrabią w Pałacu Saskim w Warszawie.
W 1831 r. urodził się syn Wilhelma Fryderyka i Julianny Pauliny, Gustaw Adolf Gebethner, przyszły współwłaściciel firmy "Gebethner i Wolff". Salony firmy "Gebethner i Wolff", oprócz książek i nut, oferowały także fortepiany. Było to zasługą młodszego brata Gustawa Adolfa, Jana Feliksa Gebethnera, muzyka, kupca i kolekcjonera.
Siostra Wilhelma Fryderyka, Joanna Karolina Wilhelmina Gebethner, poślubiła w 1820 r. fabrykanta mydła Karola Augusta Wernera, brata osiadłego w Ozorkowie farbiarza Krystiana Wilhelma Wernera - zobacz rodzina Werner.

Na koniec warto wspomnieć o rodzinie Sängerów, również skoligaconych z Wernerami. Gebethnerów, Wernerów i Sängerów łączyła wspólna profesja - produkcja mydła i świec.

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Tymienieckiego

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

26 marca 2015

Piotrkowska_46

piotrkowska-nr.pl

Czerwona