ulica Piotrkowska 64

ulica Piotrkowska 64 nr hip. 506

do 1850 r. nr 110

Zgodnie z Protokołem Deklaracyjnym, podpisanym w lipcu 1834 r., plac nr 110 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 64) objął tokarz przybyły z Czech, Fryderyk Zechlin.

Nowy właściciel zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki wyrobów bawełnianych składającej się z 3 warsztatów, przy których 2 czeladzi użytych będzie, oraz do wystawienia domu drewnianego za otrzymaniem bezpłatnie z lasów rządowych potrzebnego na ten cel drzewa.

Na mocy kontraktu z lipca 1839 r. Zechlin sprzedał nieruchomość Franciszkowi Jakob, za kwotę 2520 złp.

W tym czasie na froncie Piotrkowskiej stał dom drewniany mieszkalny pod gontami, mający długości łokci* 26, szerokości łokci 14, a wysokości łokci 4 nowej miary polskiej.

* - 1 łokieć = 0,576 m

Tkacz Franciszek Jakob przybył na ziemie polskie z Saksonii. Początkowo osiedlił się w Zduńskiej Woli, później w Aleksandrowie, a w drugiej połowie lat 30-tych zamieszkał w Łodzi. Franciszkowi towarzyszyła Apolonia Hübel, z którą, jak ówcześnie określono, żył tylko na wiarę.

Zgodnie z umową zawartą w styczniu 1854 r., Franciszek sprzedał nieruchomość Apolonii.

Kontraktem z października 1862 r. Hübel sprzedała połowę nieruchomości, od strony ulicy Piotrkowskiej, Ignacemu Vogel (zobacz poniżej rodzina Vogel), zaś drugą połowę, od strony ulicy Dzikiej (dz. Sienkiewicza 9), pozostawiła dla siebie. Apolonia Hübel zmarła w 1874 r., cztery lata po śmierci Franciszka.

Zobacz przedstawicieli rodziny Franciszka Jakob na Piotrkowska Tree.

Dwupiętrowa kamienica przy Piotrkowskiej 64 została wystawiona przez następnego właściciela, w 1873 r. Dom Wiślickiego jest dobrze widoczny na zdjęciu Eliasza Stummana, wykonanym w drugiej połowie lat 70-tych XIX w.

Przynajmniej od pierwszej połowy lat 80-tych posesja należała do Marcina Guse, a po jego śmierci (zmarł w 1884 r.) do wdowy, Karoliny Guse. Taryfa domów na rok 1888 wymienia nadal Karolinę jako właścicielkę.

Począwszy od lat 90-tych XIX w., przynajmniej do lat 20-tych XX w., nieruchomość przy Piotrkowskiej 64 należała do kupca, właściciela składu przędzy, Pinkusa Menahema Lichtenberga .

Pod koniec lat 90-tych XIX w. również tylna część posesji Piotrkowskiej 64 (łącznie z sąsiednim terenem, przy obecnej Sienkiewicza 11) przeszła w ręce Lichtenberga. W ten sposób, po kilkudziesięciu latach, powrócił stan pierwotny. Nowy właściciel podwyższył o jedno piętro kamienicę Pałasińskiego (w 1897 r.), wybudował nowe oficyny, a obiekty fabryczne przystosował do celów mieszkalnych.

Warto w tym miejscu nadmienić o jeszcze jednym budynku Pinkusa Lichtenberga, zbudowanym w 1912 r. Okazała, trzypiętrowa kamienica z dachem mansardowym, określana przez łodzian mianem "Palestyny", została wzniesiona przy ulicy Głównej 62 (dz. pas jezdni al. Piłsudskiego), na rogu z ulicą Targową. Współwłaścicielami "Palestyny" byli synowie Pinkusa, Hersz i Jakub Lichtenberg. Nieistniejący dzisiaj obiekt możemy zobaczyć na ReFotografii autorstwa Stefana Brajtera - zobacz. 

Dzisiejszy obraz posesji Piotrkowskiej 64 bardzo się zmienił. Wyburzono większość oficyn, zarówno od strony ulicy Piotrkowskiej, jak i Sienkiewicza. Dokonane zmiany dobrze obrazuje zestawienie planu K. Jasińskiego, z 1917 r., z planem współczesnym - zobacz.

PODWÓRKA ULICY PIOTRKOWSKIEJ - Piotrkowska 64

Zdjęcie W. Pfeiffera z 1937 r., ze zbiorów Archiwum Państwowego w Łodzi, oraz zdjęcie współczesne z 2014 r. - zobacz 

Archiwalne dokumenty budowlane:

1891 – „Projekt otynkowania przez Pinkusa Lichtenberga frontowego domu, a także przebudowy poddasza oraz budowy dwóch murowanych, dwupiętrowych, podpiwniczonych oficyn mieszkalnych z poddaszem, pod numerem 506 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1892 – „Zdjęty z natury plan dwóch murowanych, trzypiętrowych, podpiwniczonych oficyn mieszkalnych, wybudowanych ze zmianami w stosunku do projektu zatwierdzonego przez Rząd Gubernialny Piotrkowski w 1892 r. projektu, na nieruchomości Pinkusa Lichtenberga pod numerem 506 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1893 – „Zdjęty z natury plan dwóch, dwupiętrowych oficyn i komórek wybudowanych niezgodnie z projektem No 3 zatwierdzonym przez Rząd Gubernialny Piotrkowski 9 września 1892 r. na nieruchomości Pinkusa Lichtenberga pod numerem 506 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1897 - "Projekt nadbudowy trzeciego piętra z poddaszem na istniejącym murowanym, dwupiętrowym domu mieszkalnym, a także projekt budowy dwóch murowanych trzypiętrowych z poddaszem i częściowo podpiwniczonych oficyn mieszkalnych, parterowej szopy i ustępów na nieruchomości Pinkusa E. Lichtenberga pod numerem 506a/9 przy ulicy Mikołajewskiej w mieście Łodzi" [zobacz]

1902 - "Projekt budowy przez Pinkusa Lichtenberga w mieście Łodzi przy ulicy Mikołajewskiej pod numerem 9-11/506-507 dwóch murowanych, trzypiętrowych oficyn i nadbudowy trzeciego piętra na ścianach dwupiętrowej tkalni i jej przebudowy na oficynę mieszkalną". [zobacz]

Ogłoszenia prasowe:

• L. Sachs Filia składu papieru
• Michał Poncz Zakład optyczno-chirurgiczny
• J. W. Pizdorowski Wyroby z pluszu
• Ernestyna S. Rosen Magazyn mód
• B-cia Rawscy Fabryka Wyrobów Kamgarnowych
• Serejski i Birnstein Fabryka wyrobów wełnianych
• Marya Bojanowska Kursy gry fortepianowej
• Stein i Chmielnicki Wytłaczalnia – plakaty, etykiety, karty adresowe
• „Stanisław” Magazyn bielizny własnego wyrobu
• Tatarkowski, Alter i B-cia Feld Wyrób i sprzedaż towarów bawełnianych
• M. Ch. Halpern Fabryka wyrobów bawełnianych
• I. Rozen Fabryka wyrobów włókienniczych
• A. Wajc Przemysł włókienniczy

rodzina Vogel (Fogel)

Zobacz przedstawicieli rodziny Vogel na Piotrkowska Tree.

Tkacz Ignacy Vogel senior, z żoną Teresą Klinger, przybył do Łodzi już w latach 20-tych XIX w. W tym czasie rodzina Vogelów mieszkała na Wulce.

W maju 1851 r. Ignacy podpisał protokół deklaracyjny, objął plac 1377 przy ulicy Dzielnej (dz. Narutowicza 10) i zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki wyrobów bawełnianych składającej się z 10 warsztatów przy których 12 czeladzi użytych będzie, oraz pobudowania domu massiv murowanego parterowego. Dom powstał, ale drewniany.

W latach 50-tych w domu Vogelów przy Dzielnej mieszkał z rodziną Jan Jarzębowski.

W niedługim czasie, w 1852 r., zmarli przedwcześnie Ignacy senior i jego żona Teresa. Nieruchomość przeszła w ręce sukcesorów - Ignacego juniora (ur. 1831), oraz nieletnich Henryka (ur. 1839), Augusta (ur. 1840), Natalii (ur. 1844) i Edwarda (ur. 1849). Ignacy junior spłacił rodzeństwo i stał się jedynym właścicielem posesji. Od lat 60-tych do Ignacego należała również sąsiednia nieruchomość, przy Dzielnej 1378 (dz. Narutowicza 8).

W 1853 r. Ignacy poślubił Mariannę Debich, córkę Tomasza i Joanny Piltz. Brat Tomasza, Wacław Debich, ożenił się w 1833 r. z Agnieszką Bąkowską. Potomkiem Wacława Debicha (w 5 pokoleniu) był Henryk Debich, znany łódzki dyrygent. Henryk Debich, związany przez wiele lat z Orkiestrą Łódzkiej Rozgłośni Polskiego Radia, koncertował z powodzeniem na scenach całej Polski, również Filharmonii Łódzkiej.

Zobacz przedstawicieli rodziny Debich na Piotrkowska Tree.

Drugą żoną Ignacego Vogla została Augusta Luiza Wergau, córka Juliusza Wergau.

Czym zajmował się Pan Vogel? Co było źródłem jego dochodów, które później przeznaczył na inwestycje w obszarze łódzkiej kultury? Odpowiedzią na te pytania mogą być materiały archiwalne dotyczące Pabianic. Dowiadujemy się z nich, że na początku lat 70-tych XIX w. w Pabianicach działali prężnie łódzcy nakładcy (zleceniodawcy, dla których pracowali, na domowych krosnach, pabianiccy tkacze), a wśród nich Ignacy Vogel, Wilhelm Kern, Juliusz Heinzel i Fryderyk Eisenbraun.

Pod koniec lat 60-tych XIX w. Ignacy Vogel jest wymieniony jako właściciel trzech parceli: przy Piotrkowskiej 64, oraz Dzielnej 6 i 8 (dz. Narutowicza 8 i 10). Na wszystkich posesjach stały w tym czasie pierwotne, parterowe domy frontowe (parterowe domy przy Narutowicza 8-10 zostały wyburzone po II wojnie światowej). W latach 70-tych XIX w. Vogel dokupił następne dwie nieruchomości: przy Dzielnej 14 (dz. Narutowicza 16) i Dzielnej 18 (dz. Narutowicza 20).

W 1876 r., w głębi posesji Dzielnej 18, Vogel otworzył salę taneczną. W 1882 r., po przeprowadzeniu prac remontowych według projektu Otto Gehliga, miejsce sali tanecznej zajął teatr „Thalia”. Obiekt mieścił 800 osób, dla których przygotowano parter, amfiteatr i dwa balkony. Sufit przyozdobiono plafonem z namalowanymi wizerunkami wybitnych Niemców. Wyraźne zaznaczenie niemieckiego charakteru teatru nie przesądzało o repertuarze - na scenę „Thalii” wychodzili także wybitni Polacy, miedzy innymi Helena Modrzejewska, Gabriela Zapolska, Aleksander Zelwerowicz, Stanisław Miciński. Teatr funkcjonował nieprzerwanie 39 lat, do roku 1921, kiedy strawił go pożar. Po odbudowie obiektu nie przywrócono już funkcji teatru i na krótki czas uruchomiono powtórnie salę taneczną. Po kolejnej przebudowie, w 1925 r., uroczyście otwarto kino „Reduta”. Na przestrzeni lat kilkakrotnie przebudowywano i modernizowano budynek kina, oraz zmieniano jego nazwę - „Splendit” (od 1927 r.), „Roxy” (od 1933 r.), „Europa” (od 1934 r.), „Bałtyk” (od 1945 r.).

W latach 1884-87, na froncie posesji przy Dzielnej 18, Ignacy Vogel zbudował salę koncertową, określaną mianem Domu Koncertowego (Konzerthaus). Autorem projektu, tak jak w przypadku teatru „Thalia”, był Otto Gehlig.

Frontowy budynek Ignacego Vogla, pod współczesnym adresem Narutowicza 20, przetrwał do końca lat 90-tych XX w. Przez długi czas służył Filharmonii Łódzkiej. W 2004 r. otworzono nowy gmach filharmonii, który zajął byłą posesję Vogla, oraz następną nieruchomość, przy Narutowicza 22.

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone