ulica Piotrkowska 33

ulica Piotrkowska 33 nr hip. 269

do 1850 r. nr 197

Plan Józefa Lenartowskiego z 1849 r. przedstawia teren po zachodniej stronie Piotrkowskiej, pomiędzy obecną ulicą Więckowskiego i Zieloną, jako białą plamę, bez zaznaczonych parceli. Obszar ten, z wyjątkiem dwóch płytkich działek przy Piotrkowskiej 29 i 31, określany mianem "gruntów staromiejskich", należał do mieszkańców dawnej, rolniczej Łodzi. Ze względu na wygórowane ceny, nie doszło do wykupu terenu przez rząd, a prywatna sprzedaż szła opornie.

Nietypowy, ukośny przebieg posesji tej części Piotrkowskiej jest pozostałością po pierwotnym przebiegu gruntów rolnych.

Nieruchomość przy obecnej Piotrkowskiej 33 należała pierwotnie do łódzkiej rodziny Lipińskich.

Po śmierci Kacpra Lipińskiego nieruchomość przeszła w ręce jego sukcesorów.

Na początku lat 60-tych spadkobiercy Kacpra sprzedali nieruchomość Augustowi Stephanus i Wincentemu Simma.

Nowi właściciele kupili nieruchomość razem z ziemią (dziedzicznie posiadaną), w odróżnieniu od nieruchomości "wieczysto-czynszowej", której grunt należał do łódzkiej gminy.

August Stephanus ożenił się w 1850 r. z Teresą Ludwig, córką Franciszka Ludwig.

Wincenty Simma był bratem Franciszka Simma.

Zobacz przedstawicieli rodzin Stephanus i Simma na Piotrkowska Tree.

Pod koniec lat 60-tych nieruchomość należała do Józefa Ludwig, szwagra Augusta Stephanusa.

Na początku lat 70-tych nieruchomość przeszła w ręce kupca, Icka Joskowicza.

Na szerokiej działce, w latach 1872-75, Joskowicz wystawił okazałą, dwupiętrową kamienicę, widoczną na fotografii Eliasza Stummana (drugie zdjęcie w galerii).

Podwyższenie kamienicy frontowej o jedno piętro, planowane w 1910 r., nie zostało zrealizowane (projekt elewacji frontowej przedstawia trzecie zdjęcie w galerii). Podwyższenie budynku frontowego nastąpiło wiele lat później, ok. 1936 r. (MA), kiedy właścicielem nieruchomości był J. Blub. Nowa elewacja nawiązywała do modnego w latach 30-tych modernizmu.

* * *

W latach 70-tych XIX w. działała przy Piotrkowskiej 33 apteka Fryderyka Müllera, funkcjonująca wcześniej przy Piotrkowskiej 132.

W początkach XX w. mieściło się tutaj 8 sklepów od frontu i 15 w oficynach.

Pod koniec stycznia 1936 r. w sklepie frontowym przy Piotrkowskiej 33 eksplodowała bomba. Tym razem obyło się bez ofiar, ale skład szkła i porcelany Samuela Wintera uległ zniszczeniu. Elewację sklepu Wintera po wybuchu prezentuje czwarte zdjęcie w galerii.

W pierwszych miesiącach 1936 r. próbowano przeprowadzić 4 zamachy, wymierzone w przedstawicieli społeczności żydowskiej. Sprawcami byli członkowie ugrupowań endeckich. Wydarzenia relacjonowała "Ilustrowana Republika (MA).

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Księgi Adresowe

Zachodnia 66-68 (dz. Zachodnia 78-80)

Nieruchomość Icka Joskowicza przy Piotrkowskiej 33, to tylko część rozległego obszaru, jaki stał się jego własnością w latach 70-tych XIX w. Od strony ulicy Zachodniej, poza dochodzącą do niej tylną częścią posesji Piotrkowskiej 33, w rękach Joskowicza była również tylna część sąsiedniej posesji, przy Piotrkowskiej 31. Okazałe "królestwo" Pana Icka, zaznaczone kolorem czerwonym na planie Wł. Starzyńskiego (MA), obejmowało Zachodnią 66-68 (dz. Zachodnia 78-80).

Pomiędzy ulicą Piotrkowską, a Zachodnią, w latach 70-tych XIX w., powstał poprzeczny obiekt ręcznej tkalni. Według projektu z 1882 r. dobudowano do niego, po stronie północnej, piętrową mykwę, którą później podwyższono i przeznaczono na cele przemysłowe, na końcu mieszkalne - obiekt zachował się do dzisiaj (zobacz).

Trudno powiedzieć, czy posesja fabryczna Icka Joskowicza służyła pierwotnie produkcji właściciela, ale na pewno była wykorzystywana przez firmy należące do przedstawicieli rodziny Joskowicz.

W następnych latach wzniesiono kolejne budynki fabryczne i magazynowe, a produkcję, wtedy już tkalni i przędzalni, zmechanizowano.

Na początku lat 90-tych XIX w. funkcjonowała tam przędzalnia odpadków bawełnianych, tkalnia pruneli i wyrobów bawełnianych Fryderyka Eisenbrauna, zatrudniająca 185 robotników pracujących przy 62 warsztatach mechanicznych (MA).

Stan zabudowy na koniec XIX w. dobrze obrazuje poniższy dokument.

1897 - "Plan przebudowy istniejących schodów na murowane, dobudowy murowanych schodów, schodów ewakuacyjnych, przebudowy niektórych okien na drzwi, urządzenia sklepienia na parterze mechanicznej przędzalni i tkalni oraz zdjęty z natury plan: dwóch, dwupiętrowych, a częściowo trzypiętrowych, podpiwniczonych oficyn mieszkalnych, dwupiętrowego z poddaszem i częściowo podpiwniczonego domu frontowego, trzypiętrowego z poddaszem i częściowo podpiwniczonego domu poprzecznego, trzypiętrowej mechanicznej przędzalni i tkalni, dwupiętrowej z poddaszem i piwnicami ręcznej tkalni, kotłowni i maszynowni, komina, schodów przy piętrowym budynku gospodarczym, w którym na piętrze mieści się magazyn i innych na nieruchomości Icka Joskowicza pod numerami 268, 269 przy ulicach Piotrkowskiej i Zachodniej w mieście Łodzi". [zobacz]

Informacja prasowa o groźnym pożarze, jaki wybuchł na posesji Joskowicza w lipcu 1899 r. (MA), wymienia także niektóre firmy działające na tym terenie.

Zrozumiała tendencja do likwidowania przemysłu w ścisłym centrum miasta, spowodowała wygaszanie produkcji również u Joskowiczów. Hale fabryczne zamieniano na powierzchnie mieszkalne (MA), budowano nowe kamienice.

W okresie I wojny światowej front ulicy Zachodniej 66-68 był już zabudowany (MA).

Na początku lat 30-tych okresu międzywojennego nastąpił podział nieruchomości Joskowiczów, co umożliwiło późniejszą sprzedaż poszczególnych części.

1930 - "Podział nieruchomości położonej przy ul. Zachodniej 68, stanowiącej własność ob. Joskowicza". [zobacz]

Można przypuszczać, że przynajmniej nieruchomości przynależne Zachodniej 66 pozostały w rodzinie Joskowiczów do wybuchu II wojny światowej.

Widok kamienic frontowych Joskowiczów przy ulicy Zachodniej możemy jeszcze zobaczyć na zdjęciach wykonanych na krótko przed zniwelowaniem tego terenu (MA).

MA (materiały archiwalne) - zobacz

PODWÓRKA ULICY PIOTRKOWSKIEJ - Piotrkowska 33

Zdjęcie W. Pfeiffera z 1937 r., ze zbiorów Archiwum Państwowego w Łodzi, oraz zdjęcie współczesne z 2014 r. - zobacz

Archiwalne dokumenty budowlane:

1889 - "O budowie przez Icka Joskowicza dwupiętrowej oficyny mieszkalnej z poddaszem pod numerem 269 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]

1892 - "O zatwierdzeniu planu na budowę przez Icka Joskowicza murowanego, trzypiętrowego domu mieszkalnego z takąż oficyną i piętrowych zabudowań gospodarczych pod numerem 269 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi". [zobacz]

1910 – „Projekt na nadbudowę przez Abrama Joskowicza trzeciego piętra nad dwupiętrowym, murowanym domem i dwóch oficyn pod numerem 33/269 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

Ogłoszenia prasowe:

• Adolf Rosenthal Skład towarów galanteryjnych
• S. H. Ciesielski Skład lamp i naczyń kuchennych
• Szymon Urbach Zakład optyczno-elektryczno-techniczny
• T. Finkelhaus Skład mebli żelaznych i wózków dziecięcych
• B. Opoczyński Fabryka trykotów i chustek
• M. Żytnicki Biuro próśb i zażaleń
• N. B. Mirtenbaum Magazyn wyrobów gumowych, ceratowych i kauczukowych
• J. Rajsfeld Oświetlenie gazożarowe
• Richard Wildt Perfumeria
• A. Binke Sprzedaż szyb i luster
• M. Stein Magazyn okryć damskich
• Sz. Zaklikowski Agent ubezpieczeniowy
• Miechowski i Wajnberg Przemysł włókienniczy
• Sz. Szac Fabryka wyrobów włókienniczych
• M. Tow Fabryka wyrobów włókienniczych

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone