ulica Piotrkowska 15

ulica Piotrkowska 15 nr hip. 276

do 1850 r. nr 134

Zgodnie z Protokołem Deklaracyjnym, podpisanym w maju 1825 r., plac nr 134 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 15) objął cieśla Jan Schwalbe.

Jak podaje dokument z końca lat 20-tych, Schwalbe nie pobudował domu frontowego, tylko domek tylny postawił.

W latach 30-tych XIX w. nieruchomość należała do Wilhelma Friedrich, który w maju 1838 r. sprzedał ją Wilhelmowi Karolowi Schröter.

Dokument z 1841 r. wymienia dom frontowy mieszkalny pod dachówką, mający długości łokci* 29, szerokości łokci 19, a wysokości łokci 5 nowej miary polskiej.

* - 1 łokieć = 0,576 m

Dokument z 1847 r., związany z ubezpieczeniem ogniowym, ospisuje dom frontowy jako dom massiv murowany o parterze, 2 mieszkaniach poddasznych i dwiema piwnicami, oraz z jedną do tylnej ściany przybudowaną przystawką, frontem do ulicy stojący, dachówką kryty.

W sierpniu 1849 r. Schröter sprzedał nieruchomość Janowi Peter.

W lipcu 1854 r. Magistrat wydał pozwolenie Panu Janowi Peter do wzniesienia na podwórzu posesyi jego pod Nº 276 przy ulicy Piotrkowskiej [Piotrkowska 15] wozowni murowanej pod dachówką.

Kalendarz Jana Petersilge na rok 1870 wymienia nadal Jana Petera jako właściciela.

W miejscu parterowego domu frontowego, w 1878 r., wystawiono dwupiętrową kamienicę. Obiekt powstał dla dwóch kupców przybyłych z Rosji, Borucha vel Bernarda Hertzenberga i Jakuba Rappaporta. Kamienicę przebudowano w 1893 r., według projektu Franciszka Chełmońskiego.

W latach 90-tych XIX w. mieściły się tutaj, obok siebie, ekskluzywne sklepy konfekcyjne. Właściciele nieruchomości, Hertzenberg i Rappaport, oferowali drogie materiały, suknie wieczorowe, aksamity i welwety. Drugi sklep, Emanuela Sieradzkiego, sprzedawał futra z rosyjskich i amerykańskich soboli, kamczackich bobrów, lisów i szynszyli.

W 1910 r. posesję kupili, za kwotę 65 tys. rubli, Aleksy Drewing i Aleksander Milker.

W 1902 r. Drewing i Milker, redaktorzy związani wcześniej z "Lodzer Zeitung" Jana Petersilge, rozpoczęli przy Piotrkowskiej 15 wydawanie własnej gazety "Neue Lodzer Zeitung". Na potrzeby nowego wydawnictwa, na pierwszym piętrze trzypiętrowej oficyny, uruchomiono mechaniczną drukarnię poruszaną silnikiem naftowym. "Neue Lodzer Zeitung" wychodziła z powodzeniem do 1939 r.

Więcej informacji o "Neue Lodzer Zeitung" możemy przeczytać we fragmencie artykułu Wiesławy Kaszubiny "Notatki o prasie łódzkiej" - zobacz.

Na szczególną uwagę zasługuje postać Aleksandra Milkera, o którym tak pisał znany łódzki literat Zygmunt Bartkiewicz: Niemieckie pismo prowadzi, lecz szczery Polaków przyjaciel, umie godzić dwa wrogie obozy i myśli o możliwości polsko-niemieckiego porozumienia. Znawca sztuki wytrawny, zna „kuchnię teatru” i teatr, obrazy rozumie, nie rozgląda się nerwowo po ludziach i rzeczach, na kim, czy na czym by tu można zarobić, i kocha wiernie swe powołanie, jednym słowem, człek rzadki.

Zobacz poniżej rodzina Milker.

Taryfa domów z 1920 r. wymienia nadal Drewinga i Milkera jako właścicieli.

* * *

W 1864 r. mieściła się pod tym adresem księgarnia Juliusza Arndta, w tym czasie jedna z dwóch łódzkich księgarni - zobacz poniżej rodzina Arndt.

Druga, należąca do Gotfryda Berlacha, funkcjonowała po sąsiedzku, przy Piotrkowskiej 17.

W latach 1907-22 istniało tutaj kino „Théátre Optique Parisienne”, którego właścicielem był Mani Hendisz, pradziadek znanego reżysera, Jana Jakuba Kolskiego.

Archiwalne dokumenty budowlane:

1889 – „Projekt przebudowy sklepu w domu właścicieli Hercberga I Rappaporta pod numerem 276 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1893 – „O zatwierdzeniu planu na budowę przez Borucha Hercberga i Jakuba Rappaporta murowanego, dwupiętrowego domu i oficyny, trzypiętrowej oficyny i nadbudowę trzeciego piętra nad oficyną, pod numerem 276 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1911 – „Projekt przebudowy ścian w części parteru, trzypiętrowej, murowanej oficyny mieszkalnej "D" na nieruchomości Aleksandra Milkera i Aleksego Drewinga pod numerem 15/276 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

Ogłoszenia prasowe:

• Adolf Brzeziński Kantor służby domowej
• Herzenberg i Rappeport Magazyn Moskiewski oddział składu manufakturnego
• Tow. Akc. Fabryki Firanek i Wyrobów Koronkowych „M. S. Feinkind” w Warszawie Skład fabryczny
• Emanuel Sieradzki Skład futer, skład kapeluszy fabryki Hermana Schlee
• „Theatre Optique Parisien” Kinematograf
• Samuel Rosenblatt Fabryka pluszu
• Przemysł Wełniany B-cia Eiger Kantor i skład fabryki w Zgierzu
• „Neue Lodzer Zeitung” Drukarnia, redakcja i administracja gazety
• Kazimierz Piechocki Wywiadownia handlowa

• B. Faktor Produkcja i sprzedaż przędzy

rodzina Milker

Zobacz przedstawicieli rodziny Milker na Piotrkowska Tree.

Karol Milker, powroźnik urodzony w mieście Gera, przybył do Łodzi na początku lat 40-tych XIX w. Karolowi towarzyszyła żona Krystyna z d. Friedrich i dzieci:

• Ottomar Robert - żona Joanna Rahela Neumann, córka Krystiana Fryderyka Neumanna,
• Franciszek Edward - zobacz poniżej,
• Maksymilian - żona Ludwika Zeiser. Syn Maksymiliana i Ludwiki, Juliusz Cezar Milker, poślubił Idę Julię John, córkę Józefa Johna.
• Maria Milker - mąż Karol Jan Fryderyk Rühmann.

Przynajmniej od lat 50-tych do rodziny Milkerów należała nieruchomość przy Zarzewskiej 937 (dz. Przybyszewskiego 58).

W 1861 r. Franciszek Edward Milker poślubił Marię Ludwikę Zeiser.

Małżonkowie Milker zamieszkali w domu Zeiserów przy ulicy Nowomiejskiej, gdzie w 1867 r. przyszły na świat bliźnięta - Juliusz i Aleksander.

W 1898 r. Aleksander Milker poślubił Marię Władysławę Rachalewską.

Bratannica Aleksandra, Helena Ludwika Antonina Milker, została żoną Jakuba Rafała Meissnera - zobacz rodzina Meissner.

rodzina Arndt

Zobacz przedstawicieli rodziny Arndt na Piotrkowska Tree.

Karol Ludwik Arndt, introligator i jego żona, Joanna Karolina z d. Kachelmann, osiedlili się w Zgierzu na początku lat 30-tych XIX w. Z tego związku przyszły na świat dzieci:

• Juliusz Teodor, ur. 1832 w Zgierzu - zobacz poniżej,
• Alwina Justyna, ur. 1834 w Zgierzu, mąż Jan Ernest Beier,
• Karol Edward, ur. 1836 w Zgierzu.

Juliusz Teodor Arndt, również introligator, później księgarz, poślubił w 1851 r., w Łodzi, Krystianę Augustę Emilię z d. Wurm. Wybrane dzieci Juliusza i Krystiany:

• Ida, ur. 1860 w Łodzi, mąż Karol Traugott Porański (ślub 1885). Syn Karola Traugotta i Idy, Hugon Alwin Waldemar Porański, poślubił w 1919 r. Joannę Annę Emilię Fial, córkę Juliusza Fiala. Drugi syn, Maks Karol Porański, ożenił się w 1930 r. z Marią Jadwigą Walczak, córką Konstantego Walczaka.
• Amanda, ur. 1862 w Łodzi, mąż Agaton Henryk Fehlau (ślub 1900),
• Otylia, ur. 1864 w Łodzi, mąż Ferdynand Karol Rosenberg (ślub 1888).

Oto co pisze Anna Rynkowska o postaci Juliusza Arndta, jednego z pierwszych łódzkich księgarzy:

W styczniu 1864 r. istniały w Łodzi dwie księgarnie - Juliusza Arndta przy Piotrkowskiej 15 i Gotfryda Berlacha przy Piotrkowskiej 17. Obie założone w 1859 r. i zatrudniające czterech księgarzy. Arndt sprzedawał książki rosyjskie, niemieckie, polskie, francuskie i angielskie oraz podręczniki szkolne, materiały piśmienne, modlitewniki i śpiewniki, atlasy i globusy. Przyjmował też od klientów zamówienia na zagraniczne czasopisma.

W latach 80 i 90-tych księgarnia Arndta funkcjonowała pod sąsiednim numerem, przy Piotrkowskiej 13.

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone