ulica Piotrkowska 59
ulica Piotrkowska 59 nr hip. 780
do 1850 r. nr 122
Na mocy Protokołu Deklaracyjnego zawartego w sierpniu 1833 r. plac nr 122 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 59) objął tkacz przybyły z Czech, Ignacy Hauptfleisch.
Nowy właściciel zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki tkanek bawełnianych składającej się z 3 warsztatów, przy której 2 czeladzi użytych będzie, oraz do wystawienia domu drewnianego jednofamilijnego, za otrzymaniem bezpłatnie drzewa z lasów rządowych.
Ignacy Hauptfleisch przybył do Łodzi w drugiej połowie lat 20-tych. W tym czasie rodzina Hauptfleischów była zameldowana w rządowym domu murowanym nr 23 (dz. Piotrkowska 228). Ignacemu i jego żonie Reginie towarzyszyło sześcioro dzieci: Józef (ur. ok. 1810), Tekla (ur. ok. 1812), Antoni (ur. ok. 1817), Monika (ur. ok. 1820), Jan (ur. ok. 1821) i Franciszek (ur. ok. 1826).
Syn Ignacego i Reginy, Antoni Hauptfleisch, ożenił się w 1840 r. z Beatą Jäckel. Syn Antoniego i Beaty, Antoni junior, ożenił się w 1883 r. z Amalią Erdmundą Grau, córką Henryka Grau.
Zobacz przedstawicieli rodziny Hauptfleisch na Piotrkowska Tree.
Zgodnie z protokołem spisanym w Magistracie miasta Łodzi, w grudniu 1851 r., Hauptfleisch sprzedał nieruchomość Wacławowi Falzmann.
W tym czasie na froncie Piotrkowskiej stał dom drewniany mieszkalny pod gontami mający długości łokci* 25½, szerokości łokci 14, a wysokości łokci 4½ nowej miary polskiej.
* - 1 łokieć = 0,576 m
W 1867 r. Wacław Falzman sprzedał nieruchomość przy Piotrkowskiej 59 Joskowi Mintzbergowi. W tym samym roku Falzmann kupił nieruchomość przy Piotrkowskiej 121.
Z podania do Magistratu, z czerwca 1867 r., dotyczącego przepisania własności na Mintzberga, dowiadujemy się, że na froncie Piotrkowskiej 59 stał już dom murowany. Możemy go jeszcze zobaczyć na fotografii E. Stummana z drugiej połowy lat 70-tych XIX w. (trzecie zdjęcie w galerii).
Zobacz poniżej rodzina Falzmann.
Na początku lat 80-tych Mintzbergowie wystawili dwupiętrową kamienicę frontową, według projektu Edwarda Creutzburga z 1881 r.
W drugiej połowie lat 80-tych właścicielem nieruchomości była wdowa po Josku, Tauba Mincberg, później jej spadkobiercy.
1890 - "O przejściu na spadkobierców Tauby Mincberg prawa władania wieczno-czynszową nieruchomością nr 122/780 w mieście Łodzi". [zobacz]
W 1890 r. posesja przeszła w ręce Berka Rosenblatt.
Ok. 1894 r. nieruchomość kupili małżonkowie Gitla i Jakub Warchiwker, prowadzący w podwórzu fabrykę wyrobów wełnianych i półwełnianych.
Taryfa domów z 1920 r. wymienia jako właścicieli nieruchomości przy Piotrkowskiej 59 Jakuba Warchiwker i sukcesorów Gitli.
Przez kilkanaście lat, począwszy od drugiej połowy lat 90-tych XIX w., do małżeństwa Warchiwker należała również posesja przy Piotrkowskiej 175a, obejmująca część terenu dawnego "Paradyzu".
Czy Jakub Warchiwker z Piotrkowskiej 196, to mąż Gitli? Do wyjaśnienia.
* * *
W latach 20-tych XX w. mieściły się tutaj, między innymi:
- skład fabryki wełnianej "Jakub Kamiński i S-ka" (zobacz poniżej),
- skład tkalni mechanicznej M. Szmulewicz (zobacz poniżej),
- centrala fabryki materiałów wełnianych R. Kurc (zobacz poniżej).
► Tkalnia mechaniczna „Jakub Kamiński i S-ka”, zarządzanej przez Jakuba Kamińskiego, oraz jego synów, Ludwika i Antoniego, rozpoczęła działalność w 1920 r. Produkcja była początkowo ulokowana w pomieszczeniach dzierżawionych przy ulicy Milsza 58 (dz. Kopernika 58), później przy Śródmiejskiej 45 (dz. Więckowskiego 43/45) – zobacz Dawid Prussak. Po 1930 r. zakład przeniesiono na ulicę Pomorską 83/85, gdzie przy produkcji wełnianych tkanin damskich pracowało 350 robotników, a wyroby sprzedawano na rynku krajowym, w Anglii i Palestynie.
Pierwsze obiekty fabryczne przy Pomorskiej 83/85 zostały wystawione pod koniec XIX w. przez Moryca Bocianowskiego.
1899-1900 - "O budowie przez Moryca Bencianowskiego w mieście Łodzi przy ulicy Średniej pod numerem 388 murowanej, trzypiętrowej, podpiwniczonej tkalni mechanicznej i pomieszczenia lokomobili". [zobacz]
W 1906 r. całość kupił Maks Rosenblatt, syn Szaji Rosenblatta, który prowadził tutaj przędzalnię wełny i wigonii (wcześniej na ulicy Jakuba 14). W latach 20-tych XX w., po zaprzestaniu produkcji przez Rosenblatta jr., hale fabryczne kupiła spółka Lajby Mitlina i Majera Góralskiego. W 1929 r. ogłoszono upadłość firmy „Jedwabno-Pluszowa Manufaktura Mitlin i Góralski”.
► Tkalnia mechaniczna M. Szmulewicza mieściła się przy ulicy Anny 26 (później Bandurskiego, dz. al. Mickiewicza). Fragment południowej pierzei ulicy Anny (ówczesne numery 18-30), od ulicy Wólczańskiej do Pańskiej (dz. Żeromskiego), został wyburzony.
► Fabryka materiałów wełnianych Rubina Kurca (później "Rubin Kurc i synowie") funkcjonowała przy ulicy Juliusza 31 (później Juliusza 10, dz. Dowborczyków 10).
Archiwalne dokumenty budowlane:
1890 - „Projekt dobudowy przez Berka Rosenblatta murowanej trzypiętrowej oficyny na nieruchomości numer 780 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]
1894-95 - „O zatwierdzeniu projektu na budowę przez Jankiela Warchiwkera trzech murowanych, trzypiętrowych, podpiwniczonych oficyn z poddaszem i piętrowego budynku gospodarczego". [zobacz]
1899 - „Projekt poszerzenia drzwi na parterze dwupiętrowego domu mieszkalnego z poddaszem Jakuba Warchiwkera pod numerem 780 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]
Ogłoszenia prasowe:
- M. Heiman Fabryka flaneli i kortów
- S. Rokeach Skład towarów wełnianych
- Simon Kohn Sprzedaż wyrobów fabryki F. Swatek w Zgierzu
- F. Tenenbaum „Kosmos” Perfumerja
- Dominium Rogów Mleczarnia
- D. Markus Towary kosmetyczne
- M. Gurt Krawiec damski
- Jakub Kamiński i S-ka Skład fabryczny
- M. Szmulewicz Skład fabryczny
- R. Kurc Centrala fabryki
- B-cia Naftali Fabryka wyrobów wełnianych
- BE-KA Sklep obuwniczy
- H. M. Pinczowski, N. Frenkel i S-ka Fabryka wyrobów bawełnianych
- "IGNED" Wyrób i sprzedaż towarów półjedwabnych
- B-cia Wołkowicz Fabryka wyrobów wełnianych i półwełnianych
rodzina Falzmann
Zobacz przedstawicieli rodziny Falzmann na Piotrkowska Tree.
Tkacz Franciszek Falzmann, z żoną Elzbietą z d. Menzel i dziećmi, przybyli na ziemie polskie z Czech i osiedlili się w Konstantynowie Łódzkim. Dwaj synowie Franciszka, Wacław i Emanuel, kontynuowali profesję ojca, zaś dwaj pozostali, Wincenty i Alojzy, zostali ślusarzami. Poniżej przyjrzymy się bliżej Wacławowi, właścicielowi nieruchomości przy Piotrkowskiej 59 i 121, oraz jego starszemu bratu, Wincentemu.
Wacław Falzmann ożenił się w 1842 r., w Łodzi, z Agnieszką Müller. Wybrane dzieci Wacława i Agnieszki:
► Adolf - ożenił się w 1879 r. z Marianną Kopczyńską, córką Ignacego Kopczyńskiego. Drugą żoną Adolfa (Marianna zmarła w 1889 r.) została w 1899 r. Olga Minor. Matką Olgi była Berta z d. Holzschuher, córka Henryka Holzschuhera,
► Amalia - poślubiła w 1878 r. Edmunda Stephanusa, syna Augusta Stephanusa,
► Julianna - poślubiła w 1887 r. Adolfa Nitsche. Syn Adolfa i Julianny, Aleksander Eugeniusz Nitsche, ożenił się w 1927 r. z Rozalią Teresą Nippe, córką Fryderyka Wilhelma Nippe jr.
Wincenty Falzmann - ożenił się w 1835 r., w Konstantynowie Łódzkim, z Wilhelminą Ciruhs. Wybrane dzieci Wincentego i Wilhelminy:
► Wincenty junior - ożenił się w 1856 r. z Marią Schnorfay. W latach 80 tych Wincenty uruchomił przędzalnię wełny na działce 729a, pomiędzy ówczesną ulicą Nowo-Spacerową, a Wólczańską (obecnie teren północnej jezdni al. Mickiewicza). Po śmierci Wincentego (zmarł w 1894 r.) fabrykę prowidzili jego sukcesorzy: Gustaw, Robert Juliusz, Maria voto Krusche (mąż Teodor Hugo Krusche, syn Augusta Teodora, brata Karola Beniamina juniora - zobacz rodzina Krusche), Natalia i Olga.
1911 - "Projekt nadbudowy przez spadkobierców Wincentego Falzmanna trzeciego piętra na dwupiętrowej przędzalni i instalacji rezerwuaru pod numerem 728 przy ulicy Wólczańskiej w mieście Łodzi". [zobacz]
Fabryka Falzmannów jest jeszcze widoczna na zdjęciu Wacława Kamińskiego z 1960 r. (MA).
► Alojzy Robert - po śmierci pierwszej żony, Pauliny Buhle (zmarła w 1881 r.), ożenił się w 1882 r. z Emilią Gröne. W latach 80 tych Alojzy był dyrektorem cukrowni. W latach 90 tych uruchomił fabrykę (przędzalnia, farbiarnia i apretura) przy ówczesnej ulicy Leszno (dz. Żeligowskiego 46).
1893/94 - "O zatwierdzeniu projektu budowy przez Alojzego Roberta Falzmanna murowanej, dwupiętrowej przędzalni bez oddziałów wspomagających, farbiarni i apretury, kotłowni, maszynowni, komina fabrycznego, parterowej stróżówki, parterowych budynków gospodarczych, a także projekt kotła przeznaczonego do instalacji [w fabryce] pod numerami No 796kk, 796ii i 796hh przy ulicy Leszno w mieście Łodzi". [zobacz]
Frontowy obiekt fabryczny zachował się do dzisiaj (MA).
► Juliusz Emanuel - ożenił się w 1866 r. z Karoliną Pauliną Wohlrab. Na początku lat 90, na pustym placu nr 1304 przy ulicy Nawrot (dz. Nawrot 33), Juliusz Emanuel wystawił fabrykę nici.
1890 - "O budowie przez Juliusza Emanuela Falzmana murowanej, piętrowej fabryki nici, parterowej kotłowni i maszyny parowej na nieruchomości pod numerem 1304 przy ulicy Nawrot w mieście Łodzi". [zobacz]
Zabudowania przy Nawrot 33, wyburzone na początku XXI w., są jeszcze widoczne na zdjęciu lotniczym z 1989 r. (MA).
MA (materiały archiwalne) - zobacz
Wigury
Piłsudskiego
Roosevelta
Nawrot
Tuwima
Moniuszki
Traugutta
Narutowicza
Jaracza
Rewolucji 1905
Brzeźna
pl. Wolności
Radwańska
pl. Wolności
Żwirki
Mickiewicza
Zamenhofa
Andrzeja
6 Sierpnia
Zielona
Więckowskiego
Próchnika
piotrkowska-nr.pl
© Wszystkie prawa zastrzeżone