Piotrkowska

Tree

 

ulica Piotrkowska 139

ulica Piotrkowska 139 nr hip. 740

do 1850 r. nr 162

 

 

Na mocy Protkołu Deklaracyjnego z października 1834 r. plac nr 162 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 139) objął Józef Kandler.

W 1839 r. Alojzy Kober otworzył tutaj sklep z towarami korzennymi, określony ówcześnie jako szynk soli. Był to jeden z nielicznych jeszcze sklepów na ulicy Piotrkowskiej.

 

W marcu 1842 r. Kandler sprzedał nieruchomość Michałowi Scheinert.

W tym czasie na froncie Piotrkowskiej stał dom drewniany mieszkalny pod gontami, mający długości łokci* 26, szerokości łokci 14, a wysokości łokci 4 nowej miary polskiej.

* - 1 łokieć = 0,576 m

 

Przynajmniej od lat 50-tych posesja była w rękach Jana Gottloba Wünsche. W 1840 r. Jan Gottlob ożenił się z Joanną Krystianą Opitz.

Brat Jana Gottloba, Jan Gottfryd Wünsche, zajmował sąsiednią działkę przy Piotrkowskiej 137.

Zobacz przedstawicieli rodziny Wünsche na Piotrkowska Tree.

 

W latach 90-tych nieruchomość, wraz z sąsiednią, przy Piotrkowskiej 139, należała do Gustawa Lorenza (do ok. 1901 r.), następnie do jego zięcia, Reinholda Richtera (lata 1902-1904).

 

Taryfa domów z 1906 r. wymienia jako właściciela obu posesji Bank Handlowy w Łodzi i Azowsko-Doński Bank Handlowy.

 

W 1907 r. nieruchomości przy Piotrkowskiej 137 i 139 były już w rękach małżeństwa Klary Alwiny i Juliusza Roberta Kindermanna (zobacz poniżej).

Pałac Juliusza Roberta Kindermanna, został wystawiony w latach 1907-1909. Wykonawcą robót budowlanych była znana łódzka firma "Wende i Klause".

Rezydencja Juliusza i Klary (z domu Steigert, córki Teodora Steigerta) miała w zamierzeniu zająć front obu działek. Winieta przedsiębiorstwa Juliusza Kindermanna ukazuje dom na Piotrkowskiej większy o symetryczną, prawą część. Niestety, rodzina Kindermann nie zrealizowała swojego zamierzenia, a miejsce pod numerem 137 zajmował do końca parterowy drewniak.

 

Archiwalne dokumenty budowlane:

1911 – „Zdjęty z natury plan murowanej, parterowej oranżerii znajdującej się na nieruchomości Juliusza Kindermana pod numerami 137-139/740-741 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

 

Ogłoszenia prasowe:

  • Antoni Marszał Magazyn kapeluszy męzkich
  • Juliusz Kindermann Skład fabryczny

 

 

rodzina Kindermann

Zobacz przedstawicieli rodziny Kindermann na Piotrkowska Tree.

Franciszek Kindermann, syn majstra tkackiego Zachariasza i Eleonory Strahlin, urodził się ok. 1809 r. w Czechach, w miejscowości Georgswalde (obecnie miasto Jiříkov). W 1834 r. poślubił w Warszawie Wilhelminę Kindt (akt 69). Małżonkowie osiedlili się na krótki czas w Błędowie (obecny powiat grójecki), gdzie w 1835 r. przyszedł na świat pierworodny syn Franciszek Ksawery (akt 137), który prawdopodobnie zmarł niedługo po urodzeniu.

Ok. 1836 r. Franciszek z żoną przeniósł się do Łodzi. Małżonkowie zamieszkali w drewnianym domu przy ówczesnej Piotrkowskiej 166 (dz. Piotrkowska 147), gdzie w 1837 r. przyszedł na świat Franciszek junior.

Pozostałe dzieci Franciszka i Wilhelminy:

  • Rudolf - ur. 1839 akt 212, żona Maria Augusta Stolz ślub 1862 akt 42. W połowie lat 60-tych małżonkowie byli zameldowani pod adresem Dzielnej 1355 (później Dzielna/Narutowicza 7). 
  • Gustaw Adolf - ur. 1841 akt 219, żona Ernestyna Augusta Keilich (zobacz rodzina Keilich),
  • Augustyna Wilhelmina , ur. 1843 akt 223,
  • Paulina Zofia - ur. 1844 akt 398.

W latach 40-tych mieszkali w Łodzi trzej bracia Franciszka:

  • Antoni, ur. ok. 1807, żona Marianna Magdalena Naumann ślub 1841 akt 41,
  • Jan, ur. ok. 1808, żona Albertyna Wilhelmina Augusta Hirsekorn ślub 1836 w Konstantynowie (Kazimierz) akt 18,
  • Florian, ur. ok. 1814, żona Wilhelmina Hoffmann primo voto Hänsch ślub 1843 akt 22.

Franciszek zmarł młodo, w 1845 r. (akt 238). W 1847 r. wdowa po Franciszku poślubiła czeladnika tkackiego Jana Adalberta Schile (akt 21). Wilhelmina z dziećmi zamieszkała w domu drugiego męża, przy ówczesnej ulicy Wólczańskiej 819 (dz. Wólczańska 83, róg Kopernika).

Jan Schile należał do wspólnoty religijnej braci morawskich.

 

Fabrykancką historię rodziny Kindermann zapoczątkował Franciszek junior, a dzieło kontynuowali jego synowie - Gustaw Adolf (1864-1920), Juliusz Robert (1866-1932) i Leopold Rudolf (1869-1917).

 

Franciszek Kindermann junior

Za początek kariery Franciszka Kindermanna juniora (ur. 1837 akt 346 - zm. 1915 akt 156) uważa się rok 1859. Wtedy, jak wieść niesie, wraz z żoną Matyldą, z domu Holzschuher (ślub w 1859 r. akt 112), córką Henryka Holzschuher, rozpoczął pracę na 2 ręcznych krosnach w wynajętych pomieszczeniach przy ulicy Przejazd. Nie mam informacji o krosnach pracujących dla Kindermanna przy ulicy Przejazd, ale już w latach 1860-67 Franciszek junior przeprowadził kilka transakcji, które świadczyły o posiadaniu znaczącego kapitału.

► zgodnie z dokumentem sporządzonym w łódzkim Magistracie, w marcu 1860 r., Franciszek Kindermann kupił od Józefa Klenner nieruchomość nr 1412 przy ulicy Wschodniej (dz. Wschodnia 61-63). W przypadku tej transakcji nie dotarłem jeszcze do materiałów potwierdzających, że kupującym był "ten" Franciszek Kindermann.

► na podstawie umowy sporządzonej w Magistracie miasta Łodzi, w październiku 1866 r., Kindermann kupił od Adolfa Haussiga nieruchomość przy ulicy Andrzeja 761e (później Andrzeja 14, dz. Andrzeja Struga 12). Nowy nabytek musiał nie być tani, bo na posesji stał już, wystawiony przez Haussiga, dom murowany mieszkalny pod dachówką, mający długości łokci* 36, szerokości łokci 20, a wysokości łokci 5 nowej miary polskiej.

Warto w tym miejscu dodać kilka słów o Adolfie Haussigu.

Adolf Haussig, tkacz z Saksonii, morawczyk, poślubił w 1841 r., już w Łodzi, Karolinę Berndt. W latach 50-tych rodzina Haussigów mieszkała przy ówczesnej Piotrkowskiej 566 (dz. Piotrkowska 176).

Córka Adolfa i Karoliny, Paulina Florentyna Haussig, poślubiła w 1882 r. Jana Józefa Riess, syna Jana Riess.

Na mocy protokółu deklaracyjnego, podpisanego w listopadzie 1863 r., Adolf Haussig objął nieruchomość przy Andrzeja 761e. W tym czasie dokonano regulacji ulicy Andrzeja i po parcelacji działek Piotrkowskiej 97, 99 i 101, wytyczono nowe place budowlane.

Można przypuszczać, że na nieruchomości Haussiga funkcjonowała znaczniejsza produkcja ręczna. We wspomnianym powyżej protokóle deklaracyjnym, z listopada 1863 r., Haussig zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki tkackiej, składającej się z 9 warsztatów, przy której 8 czeladzi użytych będzie.

Zobacz przedstawicieli rodziny Haussig na Piotrkowska Tree.

► zgodnie z dokumentem sporządzonym w kancelarii rejentalnej, w kwietniu 1867 r., Franciszek Kindermann kupił w drodze publicznej licytacji, za 3500 rubli srebrem, nieruchomość przy Piotrkowskiej 105, należącą do zmarłego dwa lata wcześniej teścia, Henryka Holzschuher.

 

Zgodnie z Księgą ludności stałej z lat 1864-1902, Franciszek i Matylda byli zameldowani przy Piotrkowskiej 73. Pod tym samym adresem zameldowano 12 dzieci Franciszka i Matyldy.

 

W tyle posesji kupionej od Hausiga, Franciszek jr. wystawił murowaną, jednopiętrową tkalnię ręczną. Obiekt, który powstał nie wcześniej niż w drugiej połowie lat 70-tych, można uznać za pierwszą fabrykę Kindermanna. Na początku lat 90-tych, razem z budową rezydencji frontowej, podwyższono tkalnię o dwa piętra. Pierwsza fabryka Kindermanna stoi do dzisiaj - zobacz.

1890 - "O budowie przez Franciszka Kindermanna dwupiętrowego domu mieszkalnego z taką samą oficyną na nieruchomości N° 761e przy ulicy św. Andrzeja w mieście Łodzi". [zobacz]

1890 - "O nadbudowie przez Franciszka Kindermanna drugiego i trzeciego piętra na istniejącej jednopiętrowej tkalni na nieruchomości 761e przy ulicy św. Andrzeja w mieście Łodzi". [zobacz]

Dom Kindermannów został wyburzony w połowie lat 70-tych XX w., w związku z poszerzaniem ulicy Andrzeja Struga. Rozbiórka domu Franciszka i Matyldy została uwieczniona przez łódzkiego fotografa, R. Kasprowicza - zobacz.

 

W 1890 r. Franciszek jr. wystawił również parterowy dom murowany przy ówczesnej szosie Milscha 821 (dz. Kopernika 8).

1890 - "O budowie przez Franciszka Kindermana murowanego, parterowego domu z mieszkalnym poddaszem na nieruchomości pod numerem 821 przy szosie Milscha w mieście Łodzi". [zobacz]

W pierwszej połowie lat 90-tych sąsiednią, niezabudowaną działkę po wschodniej stronie nieruchomości Franciszek jr., (dz. Kopernika 6) kupiły dwa małżeństwa - Reinholda Kindermanna (bratanka Franciszka jr., syna Rudolfa i Marii Augusty) i Pauliny Forbach, oraz Adolfa Forbach (szwagra Reinholda) i Berty Brückert. W 1895 r. (dwa lata po ślubie Reinholda i Pauliny akt 768) małżonkowie wznieśli trzypiętrową kamienicę frontową.

1895 - "O budowie przez Adolfa Forbacha i Reinholda Kindermanna w mieście Łodzi murowanego, trzypiętrowego domu". [zobacz]

 

Zwieńczeniem kariery zawodowej Franciszka Kindermanna jr. było rozpoczęcie produkcji w nowej, okazałej fabryce, uruchomionej w 1898 r. pod ówczesnym adresem Łąkowej 1 (dz. Andrzeja Struga 61/63).

 

Juliusz Robert Kindermann

Juliusz Kindermann, podobnie jak dwaj jego bracia, Gustaw i Leopold, zasiadał w zarządzie fabryki ojca na ówczesnej ulicy Łąkowej 1.

W odróżnieniu od rodzeństwa, Juliusz szedł równolegle własną drogą. W latach 90-tych XIX w., w obiektach wynajmowanych od Augusta Hüffera przy ulicy Pustej 10 (dz. Wigury 10, obiekty nie istnieją) prowadził tkalnię wyrobów wełnianych (zobacz ogłoszenie). Ówczesny kantor przedsiębiorstwa Juliusza Kindermanna mieścił się przy Piotrkowskiej 129 (podawany jest również adres Rozwadowska 2). Narożna posesja u zbiegu Piotrkowskiej i Rozwadowskiej należała do teścia Kindermanna, Teodora Steigerta. Kantor przy Piotrkowskiej 129 funkcjonował jeszcze w pierwszym okresie działalności fabryki przy Łąkowej i został przeniesiony na Piotrkowską 139 ok. 1910 r., po ukończeniu budowy pałacu.

 

W 1897 ruszyła budowa własnej fabryki Juliusza Kindermanna przy ulicy Łąkowej (dz. Łąkowa 23/25).

1897 - "Projekt budowy trzypiętrowej tkalni, maszynowni, kotłowni, komina, magazynów i ustępów przez Juliusza Kindermanna, na nieruchomości przy ulicy Łąkowej pod numerem 821ffa w mieście Łodzi". [zobacz]

Na froncie Łąkowej powstał okazały gmach fabryczny, nawiązujący formą do budowli obronnych. Podobnie jak w przypadku pałacu przy Piotrkowskiej 139, winieta przedsiębiorstwa przedstawia frontowy obiekt tkalni większy o część południową. Zamierzenie również nie zostało zrealizowane.

Na przestrzeni następnych kilku lat zakłady przy Łąkowej dynamicznie się rozwijały. Stanęły obiekty farbiarni i wykończalni. Kolejna rozbudowa miała miejsce na początku drugiej dekady XX w. W tym czasie Juliusz Kindermann zakupił sąsiedni teren przy Łąkowej 25 (nr hip. 829r), gdzie od końca lat 80-tych XIX w. funkcjonowała nieduża, mechaniczna fabryka wyrobów wełnianych Juliusza Panzera.

1910 - "Projekt budowy murowanej, parterowej, częściowo podpiwniczonej tkalni mechanicznej (szed), parterowej maszynowni, dwóch piętrowych magazynów przędzy, parterowych ustępów, parterowej wiaty i piętrowego budynku gospodarczego na nieruchomości Juliusza Kindermanna pod numerami 821ffa/23, 829r/25 przy ulicy Łąkowej w mieście Łodzi". [zobacz]

Straty spowodowane I wojną światową stworzyły potrzebę utworzenia spółki akcyjnej. W 1922 r. powstały Zakłady Przemysły Bawełnianego Juliusza Kindermanna Sp. Akc., z kapitałem założycielskim 4,6 mln złp, zatrudniające 1000 osób.

 

W latach 1909-10, na ulicy Letniskowej 6/12, w obszarze leżącym wtedy poza granicami Łodzi (dz. Letniskowa 20), Juliusz Kindermann zbudował podmiejską willę wypoczynkową. Obiekt powstał na działce kupionej na początku XX w. przez rodziców Juliusza, Matyldę i Franciszka Kindermannów, od Teodora Steigerta. „Villa Klara”, nazwana tak na cześć żony Juliusza, otoczona była zespołem parkowym ze sztuczną grotą. Obiekt, z pozostałościami zespołu parkowego, istnieje do dzisiaj.

W 1930 r., na sąsiedniej działce, wtedy Letniskowej 14/20, zbudował podmiejską willę Artur Kindermann, syn Juliusza i Klary. W 2008 r. obiekt spłonął i w następnych latach był w stanie ruiny.

 

Leopold Rudolf Kindermann

Leopold Kindermann rozpoczął w 1902 r. budowę secesyjnej willi na ulicy Wólczańskiej 31. Autorem projektu był Gustaw Landau-Gutenteger. Pałacyk powstawał na parceli wniesionej w posagu przez żonę Leopolda, Laurę Elizę Feder, córkę fabrykanta, Henryka Federa. Obiekt w stanie surowym powstał w ciągu 2 lat, ale prace wykończeniowe przeciągały się. Małżonkowie Kindermann zamieszkali przy Wólczańskiej 31 dopiero ok. 1909/10 r. Niewiele lat później, w 1917 r., Leopold zmarł. W 1929 r. Eliza, wdowa po Leopoldzie, wyszła powtórnie za mąż za Emila Eiserta, który 3 lata wcześniej rozwiódł się z Jadwigą Neumann, córką warszawskiego przemysłowca.

W 1911 r., na dokupionej przez Leopolda sąsiedniej działce przy Wólczańskiej 33, rozpoczęto budowę drugiej willi. Obiekt był prawdopodobnie przeznaczony dla teściowej Leopolda, Julii Feder, ale nie wiadomo, czy zdążyła tam zamieszkać - zmarła w 1917 r. W okresie międzywojennym willa przy Wólczańskiej 33 służyła córce Leopolda, Eleonorze Irenie i jej mężowi Karolowi Steinertowi, wnukowi Adolfa Konrada Steinerta.

 

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej
30 marca 2015
Piotrkowska_139
Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone

Ulica Piotrkowska. Historia ulicy Piotrkowskiej i Łodzi przemysłowej