ulica Piotrkowska 100

ulica Piotrkowska 100 nr hip. 526

do 1850 r. nr 90-89

Obecne posesje Piotrkowskiej 100 i 100a należały pierwotnie do dwóch nieruchomości, o nr 89 i 90.

Na mocy Protokołów Deklaracyjnych, spisanych w 1833 r., plac nr 89 objął Karol Alt, zaś plac nr 90 (narożny) Antoni Franke.

► Czeski tkacz Karol Alt (ur. ok. 1793) przybył do Łodzi w drugiej połowie lat 20-tych. W tym czasie był zameldowany w murowanym domu rządowym nr 44 (dz. Piotrkowska 186). Karolowi towarzyszyła żona Brygida (ur. ok. 1804) i syn Józef (ur. ok. 1825).

Józef Alt ożenił sie w 1842 r. z Marią Kolasińską. Syn Józefa i Marii, Józef Alt junior, ożenił się w 1876 r. z Emilią Diesner, córką Alojzego Diesnera (zobacz rodzina Diesner).

Zobacz przedstawicieli rodziny Alt na Piotrkowska Tree.

Na początku 1839 r. Alt i Franke sprzedali swoje nieruchomości Łódzkiemu Zgromadzeniu Majstrów Tkackich. Zgromadzenie, pierwotnie pod nazwą Cechu Płócienniczego, powstało w Łodzi, w listopadzie 1824 r. Pierwszym starszym Cechu został Józef Berndt.

Murowana siedziba Zgromadzenia, określana mianem Lodzer Meisterhaus, stanęła już w sierpniu 1839 r., a uroczyste poświecenie miało miejsce 3 września. Obiekt zbudował Jakub Peters.

Meisterhaus, stanowiący dumę ówczesnej Łodzi, miał 40 łokci* długości, 21 szerokości, 5,25 wysokości i kosztował 1736 rubli 92 kopiejki (8410 złp).

* - 1 łokieć = 0,576 m

Szczegółowy opis Meisterhausu przedstawia Anna Rynkowska w książce "Ulica Piotrkowska" - zobacz.

W drugiej połowie lat 70-tych Zgromadzenie wykupiło grunt działki.

1876 - "O wykupie czynszów przez Towarzystwo Tkaczy w mieście Łodzi z placów nr 89, 90/526 w mieście Łodzi". [zobacz]

Wykupienie gruntu, tzw. "wykup czynszów", było wspaniałym interesem dla wcześniejszych dzierżawców. Wykup gruntu od gminy miasta Łodzi kosztował Zgromadzenie Majstrów Tkackich 34 ruble i 48 kop.

Począwszy od lat 70-tych XIX w., przy stale zwiększającym się udziale produkcji mechanicznej, następował spadek zainteresowania umiejętnościami tkania ręcznego. Starzy majstrowie, tworzący siłę Zgromadzenia, odchodzili powoli w przeszłość. Kurczyła się ilość członków, malały wpływy do kasy Meisterhasu, a lawinowo rosła potrzeba wspierania ubożejących rękodzielników.

Starszym Zgromadzenia, który zaradził pogarszającej się sytuacji, był urzędujący od 1904 r. Józef Lissner. Plan był prosty – wystawić na posiadanym, atrakcyjnym terenie w centrum miasta, nowe obiekty pod dzierżawę, a koszty budowy scedować na przyszłych najemców. Marzeniem Lissnera było również pozyskanie funduszy na budowę szkoły rzemieślniczej.

Na pierwszy ogień poszła działka przy Piotrkowskiej, pomiędzy starą siedzibą Zgromadzenia, a kamienicą pod nr 102. 5 maja 1909 r. zawarto umowę, na mocy której panowie Hugon Schmechel i Juliusz Rosner zbudowali na własny koszt dom handlowy, który po 10 latach (1 października 1919 r.) przeszedł w ręce Zgromadzenia. Ponadto najemcy byli zobowiązani, w okresie rzeczonych 10 lat, do płacenia rocznego czynszu dzierżawnego w wysokości 2250 rubli.

Drugim obiektem, wpisującym się w plan Lissnera, był nowy dom Zgromadzenia Majstrów Tkackich, powstały przy ulicy Przejazd 1 (dz. Tuwima 3). Kamień węgielny pod nowy Meisterhaus został położony 25 października 1909 r. (MA). Budowa, wykonana przez firmę Wende i Klause, kosztowała 296.726 rubli 43 kopiejki, a urządzenie wnętrza (stoły, krzesła, lampy, firanki, dywany, itp.) 24.663 ruble 34 kopiejki. Gmach oddano 18 grudnia 1910 r., a uroczyste poświęcenie miało miejsce 5 stycznia 1911 r.

Powierzchnie nowego budynku zostały w większości wydzierżawione. Powstało tutaj eleganckie kino „Luna”, otworzone 6 grudnia 1911 r. (MA), oraz restauracja, która początkowo określana była mianem "Meisterhaus" (MA). Zarówno kino jak i restauracja należały do Alberta Böhme. W latach późniejszych restauracja, występująca już pod szyldem „Tivoli”, z ogrodem letnim i muszlą koncertową, była prowadzona przez przez czterech wspólników, Wawrzyńca Gierbicha, Józefa Idzikowskiego, Jana Majczaka i Alojzego Niteckiego. W 1928 r., w lokalu wcześniejszego domu konfekcyjnego "Schmechel i Rosner", właściciele "Tivoli" otworzyli kawiarnię i cukiernię "Esplanada".

Podobnie jak w przypadku parceli przy obecnej Piotrkowskiej 100a i Tuwima 3, zagospodarowano plac zajmowany przez stary Meisterhaus. Pierwsza propozycja napłynęła od znanego łódzkiego cukiernika, Aleksandra Roszkowskiego. U zbiegu ulicy Piotrkowskiej i Przejazd (dz. Tuwima) miała powstać luksusowa cukiernia, jak zapewniał oferent, tworząca niewątpliwą ozdobę miasta. Umowa została podpisana, lecz z nieznanych przyczyn Roszkowski się wycofał. Wkrótce napłynęły nowe oferty. Wybrano propozycję majstra cechowego, Gustawa Schweigerta.- zobacz Rodzina Schweigert. Zgodnie z decyzją podpisaną 29 listopada 1910 r., Schweigert wybudował, na własny koszt, narożny dom mieszkalny, który po 8 latach (w październiku 1919 r.) przeszedł na własność Zgromadzenia. Najemca był zobowiązany, w okresie wymienionych 8 lat, do płacenia rocznego czynszu dzierżawnego w wysokości 7500 rubli. Gustaw Schweigert zmarł niedługo po wystawieniu kamienicy narożnej, w czerwcu 1912 r. (MA).

Na szczególną uwagę zasługuje jeden fakt. Przestawiony poniżej dokument budowlany z 1911 r. dotyczy "nadbudowy dwóch pięter na istniejącym murowanym, parterowym domu i dobudowy dwupiętrowej oficyny mieszkalnej". Układ parterowej części elewacji starego Meisterhausu pokrywa się z kamienicą Schweigerta. Nasuwa się jeden wniosek - mury starego Meisterhausu, w części parterowej, zostały wykorzystane do budowy nowego obiektu. Zasadnicza część starej siedziby Zgromadzenia Majstrów Tkackich stoi do dzisiaj! Gdy wchodzimy na klatkę schodową obecnego budynku przy Piotrkowskiej 100, przekraczamy próg autentycznego, starego Meisterhausu.

Tylna część parceli Zgromadzenia Majstrów Tkackich, pomiędzy nową siedzibą, a ulicą Mikołajewską (dz. Sienkiewicza), pozostała niezmieniona. W głębi działki, od momentu powstania w 1876 r., stały obiekty (początkowo drewniane, później murowane) II-go oddziału Łódzkiej Straży Ochotniczej Ogniowej (MA). Wschodnia część terenu, pomiędzy ŁSOO, a ulicą Mikołajewską, była dzierżawiona (w późniejszych latach wykupiona) przez Łódzkie Towarzystwo Cyklistów, założone w 1886 r. przez Roberta Resigera i grupujące przedstawicieli społeczności niemieckiej.

Pierwsze ćwiczenia cyklistów na nowej "arenie" przy ulicy Przejazd, miały miejsce w kwietniu 1887 r., o czym informuje "Dziennik Łódzki" (MA).

Plac ŁTC był wykorzystywany jako tor rowerowy, kort tenisowy, a w okresie zimowym jako lodowisko. W zachodniej części placu stanął budynek klubowy (MA).

29 października 1932 r. otworzono przy Piotrkowskiej 100 sklep firmowy fabryki wyrobów trykotowych Leona Plihala (zobacz poniżej). Kilkanaście dni później, 16 listopada 1932 r., otworzył podwoje drugi punkt sprzedaży detalicznej, przy Piotrkowskiej 36.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Dokumenty archiwalne:

1889 - "O budowie parterowego magazynu Zgromadzenia Majstrów Tkackich pod numerem 526 przy ulicach Piotrkowskiej i Przejazd w mieście Łodzi”. [zobacz]

1895 - "Projekt dobudowy sezonowej altany na nieruchomości cechu tkaczy pod numerem 526 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”.[zobacz]

1911 - "Projekt nadbudowy dwóch pięter na istniejącym murowanym, parterowym domu i dobudowy dwupiętrowej oficyny mieszkalnej i parterowego budynku gospodarczego na nieruchomości na rogu ulic Piotrkowskiej i Przejazd pod numerem 100/526 w mieście Łodzi". [zobacz]

1911 - "Projekt dobudowy przez Gustawa Schweigerta murowanego, parterowego budynku do istniejącego murowanego, dwupiętrowego domu pod numerem 100/526 na rogu ulic Piotrkowskiej i Przejazd w mieście Łodzi". [zobacz]

1911 - "Projekt umieszczenia drewnianego ekranu reklamowego dla reklam świetlnych na dachu murowanego, dwupiętrowego domu na nieruchomości 526/100 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi, należącej do Zgromadzenia Majstrów Tkackich”. [zobacz]

Ogłoszenia prasowe:

• E. Gundelach Kwiaciarnia
• Skład obrazów
• Bar "Wrzos"
• K. Bogusławski Skład szkła, kryształów i porcelany
• H. Blechschmidt Księgarnia
• R. Borkenhagen Klisze do reklam gazetowych
• A. Tetzlaff Skład towarów bławatnych
• Józef Lewicki Biuro wymiany
• G. E. Restel i S-ka Skład sukna
• Eliza Restel i S-ka Skład materiałów ubraniowych

• L. Plihal i S-ka Fabryka trykotów, farbiarnia i przędzalnia

Leon Plihal

Zobacz przedstawicieli rodziny Plihal na Piotrkowska Tree.

Leon Plihal, syn Mateusza i Karoliny z d. Keller, urodził się w Łodzi, w 1867 r. Działaność przemysłową rozpoczął na początku lat 90-tych XIX w. W tym czasie, w spółce z Włodzimierzem Matiatko, wystawił parową farbiarnię i suszarnię bawełny przy Szosie Karolewskiej 816 (dz. Karolewska 38/40) MA.

1893 - "O zatwierdzeniu projektu budowy przez Leona Plihala i Włodzimierza Matiatko, w mieście Łodzi, przy szosie wiodącej do wsi Karolew, pod numerem 816, murowanych, parterowych: farbiarni i suszarni, kotłowni, szopy i filtrów, a także projekt kotła, który będzie zainstalowany w wyżej wspomnianej kotłowni". [zobacz]

Rodziny Plihal i Matiatko były skoligacone. Siostra Leona, Amalia Plihal, była żoną Ludwika Matiatko.

Na początku drugiej dekady XX w. posesja fabryczna przy Karolewskiej 816 przeszła w ręce Stanisława Findeisen.

Na terenach kupionych we wsi Karolew (pierwotnie Karolew 10, później Krzemieniecka 10, dz. Krzemieniecka 2) Leon Plihal zbudował nowe obiekty fabryczne (MA) - początkowo farbiarnię i apreturę, a kilka lat później wytwórnię trykotów.

Pierwsza wojna i późniejszy kryzys światowy, nie przeszkodziły w dynamicznym rozwoju firmy. W połowie lat 30-tych XX w. "L. Plihal i S-ka, Fabryka Wyrobów Trykotowych i Dzianych" zatrudniała 500 robotników, 22 urzędników i 8 osób personelu technicznego.

Firma produkowała bieliznę jedwabną trykotową, wyroby dziane, odzież sportową, bieliznę dla niemowląt, kostiumy plażowe i kąpielowe, bieliznę damską elastyczną. Wyroby, nagradzane wieloma prestiżowymi nagrodami, sprzedawano pod marką "Silcana", "Elasticana", "Maratti", oraz "Dzidzi" (MA).

W 1937 r. utworzono spółkę akcyjną "Przemysł Trykotowy i Dziany L. Plihal", kierowaną przez synów Leona, Karola i Brunona Plihal. Wyroby Plihala, prezentowane przez piękne kobiety, możemy podziwiać na zdjęciach jednej z kolekcji firmy. 

W latach 1909-1910, pod obecnym adresem Wileńskiej 37 (daw. Wileńska 21), Leon Plihal zbudował willę.

W latach 1936-37, przy obecnej Krzemienieckiej 2, wzniesiono modernistyczny dom dla Karola Plihala.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone