ulica Piotrkowska 110
ulica Piotrkowska 110 nr hip. 533
do 1850 r. nr 82
Na mocy Protokołu Deklaracyjnego, podpisanego w lipcu 1834 r., plac nr 82 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 110) objął tkacz przybyły z Czech, Jan August Müller.
Nowy właściciel zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki wyrobów bawełnianych składającej się z 3 warsztatów przy których 2 czeladzi użytych będzie, oraz do wystawienia domu drewnianego za otrzymaniem bezpłatnie z lasów rządowych potrzebnego na ten cel drzewa.
Kontraktem z listopada 1841 r. Müller sprzedał nieruchomość rzeźnikowi, Karolowi Nippe.
W tym czasie na froncie stał dom drewniany mieszkalny pod gontami mający długości łokci* 27, szerokości łokci 16, a wysokości łokci 5 nowej miary polskiej.
* - 1 łokieć = 0,576 m
Karol Nippe (metrykalnie Karol Ludwik) przybył do Łodzi nie później niż w pierwszej połowie lat 30-tych. W 1833 r. ożenił się z Karoliną Gröning (akt 10). Z tego związku przyszedł na świat, w 1838 r. (akt 313), Ludwik Nippe (metrykalnie Ludwik Tomasz). W tym czasie do rodziny Nippe należał murowany dom rządowy nr 17 (dz. Piotrkowska 240).
Po śmierci Karola (zmarł 1860 akt 86), Karolina wyszła powtórnie za mąż, za Antoniego Hentschel (akt 139), ojca (z pierwszego małżeństwa) Edwarda Hentschel - zobacz poniżej.
W 1868 r. Ludwik Nippe, syn Karola, ożenił się z Emilią Emmą Hentschel (akt 61), córką Leopolda Hentschel, młodszego brata ojczyma, i równocześnie siostrą Edwarda Hentschel (zobacz poniżej). Z tego związku przyszedł na świat, w 1872 r. (akt 806), Karol Leopold - zobacz poniżej.
W podwórzu posesji Piotrkowskiej 110 Ludwik uruchomił tkalnię wyrobów wełnianych. W oficynach fabrycznych, w 1897 r., pracowało 84 robotników.
Posesja pozostawała w rękach rodziny Nippe jeszcze w latach 20-tych okresu międzywojennego.
Skromny, parterowy drewniak, zajmujący do końca front posesji, miał zostać rozebrany w 1936 r. (MA), ale tak się nie stało - dowodzi tego fotografia z obchodów 60-lecia Łódzkiej Straży Pożarnej (drugie zdjęcie w galerii), wykonana 28 listopada 1937 r. W okresie II wojny światowej obszar frontowy był już pusty.
* * *
W latach 20-tych XX w. mieścił się pod tym adresem skład fabryczny spółki Wolfa vel Władysława Zylbersztajna i Grzegorza (Hersza Arona) Szapowała. Przedsiębiorstwo wytwarzało wyroby wełniane i półwełniane, a produkcja była zlokalizowana przy ulicy Narutowicza 83. Przed wybuchem II wojny światowej skład zakładów Władysława Zylbersztajna, działającego już samodzielnie przy Narutowicza 83, funkcjonował na Piotrkowskiej 82.
Obiekty przemysłowe przy Narutowicza 83 zostały wystawione pod koniec lat 90-tych XIX w. przez Samuela Reksa - zobacz poniżej.
MA (materiały archiwalne) - zobacz
Archiwalne dokumenty budowlane:
1888 – „O budowie przez Ludwika Nippe murowanej, trzypiętrowej oficyny, na nieruchomości pod numerem 533 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]
1891 – „Projekt na budowę przez Ludwika Nippe murowanej, trzypiętrowej tkalni celem rozszerzenia produkcji pod numerem 533 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]
1896 – „Projekt budowy trzypiętrowej, podpiwniczonej oficyny z pomieszczeniem kantoru fabrycznego, pakowalni, mieszkania właściciela, parterowego magazynu surowej wełny, piętrowej oficyny gospodarczej, parterowego ambulatorium przy fabryce tkackiej Ludwika Nippe pod numerem 533 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]
Ogłoszenia prasowe:
- Walter Jones Przedsiębiorstwo budowlane i zakład ślusarski
- W. Zylbersztajn i G. Szapował Fabryka wyrobów wełnianych i półwełnianych
- Szadkowski, Papiewski i S-ka Skład Polskiej Fabryki Bielizny
- Inż. Walter Jones Przedstawiciel firmy "Mather & Platt Ltd."
rodzina Hentschel
zobacz również Piotrkowska 63
Zobacz przedstawicieli rodziny Hentschel na Piotrkowska Tree.
Bracia Antoni i Leopold Hentschel przybyli do Zduńskiej Woli z rodzicami, Józefem i Katarzyną, w latach 20-tych XIX w.
► Antoni Hentschel poślubił w 1830 r. Rozalię Klinger (ślub w Zduńskiej Woli akt 47). Z tego związku przyszedł na świat, w 1831 r., Edward Hentschel, właściciel łódzkiej fabryki przy Piotrkowskiej 72.
W 1852 r., jeszcze w Zduńskiej Woli, Edward poślubił Marię Autrit (akt 3). Młodszy brat Edwarda, Antoni Leopold Hentschel, został zięciem Gottlieba Taubnera.
Po śmierci żony (Rozalia zmarła w Zduńskiej Woli w 1863 r.) Antoni przeniósł się do Łodzi i poślubił Karolinę Nippe, wdowę po Karolu Ludwiku Nippe.
► Leopold Hentschel, mieszkający na początku lat 40-tych w Zgierzu, poślubił w 1840 r. Emilię Finke (akt 39). Z tego związku przyszedł na świat Edward Hentschel (ur. 1841 akt 163, zm. 1899 akt 2399).
W 1861 r. Edward poślubił Amalię Rozalię Freymond (akt 99). Z tego związku przyszli na świat: Emilia (ur. 1864 akt 149), Eugeniusz (ur. 1866 akt 495), Helena (ur. 1869 akt 901) i Aleksander (ur. 1873 akt 696). Emilia została żoną Ernesta Wevera (ślub 1886 akt 135), właściciela fabryki przy obecnej ulicy Wólczańskiej 83 (MA), zaś Helena poślubiła brata Ernesta, Karola Edwarda Wevera (ślub 1890 akt 273).
W latach 70-tych XIX w., pod ówczesnym adresem Wólczańskiej 270 (teren położony obecnie pomiędzy Wólczańską 12, a Zachodnią 99), Edward Hentschel wystawił ręczną tkalnię wyrobów wełnianych. W latach późniejszych uruchomiono równoległą produkcję mechaniczną.
1887 - "O budowie przez Edwarda Haentschla murowanego, piętrowego budynku z pomieszczeniami stolarni, ślusarni i magazynów wełny, pod numerem 270c przy ulicach Zachodniej i Wólczańskiej w mieście Łodzi". [zobacz]
1888 - "O budowie przez Edwarda Haentschla budynku z pomieszczeniami kuźni i kotłowni, pod numerem 270 przy ulicach Zachodniej i Wólczańskiej w mieście Łodzi". [zobacz]
W kwietniu 1891 r. wybuchł groźny pożar na terenie fabryki (MA). Spalone obiekty odbudowano.
1891 - "Projekt odbudowy po pożarze przez Edwarda Haentschla trzypiętrowej tkalni oraz budowy dwupiętrowej apretury pod numerem 270 przy ulicy Wólczańskiej w mieście Łodzi". [zobacz]
Źródła archiwalne z końca lat 80-tych, do 1903 r., wymieniają Edwarda juniora jako właściciela fabryki przy Wólczańskiej 12. Od 1904 r. wymienieni są Emilia Wever, Helena Wever, oraz bracia Eugeniusz i Aleksander. Nie dotarłem jeszcze do informacji związanych z Edwardem juniorem.
Karol Leopold Nippe
Karol Leopold Nippe, syn Ludwika i Emilii, kupił w 1910 r. fabrykę wełnianą wuja, Edwarda Hentschel, przy Wólczańskiej 12 (teren fabryczny kończył się przy ówczesnej Zachodniej 59) MA.
W 1919 r., w wyniku strat wyniesionych z I wojny światowej, Karol Nippe zawiązał spółkę z Abramem Szor. Przedsiębiorstwo nie powróciło do dawnej świetności i w 1931 r. ogłoszono jego upadłość.
Do wybuchu II wojny światowej obiekty przemysłowe przy Wólczańskiej 12/Zachodniej 59 służyły różnym podmiotom.
fabryka Samuela Reksa
Samuel Reks (Rexer), ewangelik, urodził się w 1850 r. (akt 89), w Lorenkach (powiat Zgierski), w rodzinie kolonistów. W 1879 r., już w Łodzi, poślubił katoliczkę, Annę Kuk (akt 375).
Wdowa po Samuelu (zmarł w 1902 r. akt 387) wyszła powtórnie za mąż, za Józefa Kautz (ślub 1902 akt 1273).
W pierwszej połowie lat 90-tych XIX w. produkcja Samuela Reksa (przędzalnia), w spółce z Adolfem Fersterem, była prowadzona w obiektach przy obecnej Wólczańskiej 45-47, wystawionych przez Fryderyka Wilhelma Hohna.
1892-93 - "O oświetleniu elektrycznym fabryki Ferstera i Reksa w mieście Łodzi". [zobacz]
W tym czasie do Reksa należała posesja mieszkalna przy obecnej ulicy Kilińskiego 77.
Pod koniec lat 90-tych XIX w., pod ówczesnym adresem Zagajnikowej 1346-1352 (dz. Kopcińskiego 31c - późniejszy adres, to Dzielna 75 i Narutowicza 83), Samuel Reks wystawił piętrową przędzalnię i parterową tkalnię z dachem szedowym. Na froncie terenu fabrycznego, od strony ulicy Zagajnikowej, stanęła również piętrowa willa właściciela.
1898 - "O budowie przez Samuela Reksa w mieście Łodzi [pod numerami 1346 i 1352], parterowej przędzalni mechanicznej, parterowych maszynowni i kotłowni, komina, parterowej stajni, szopy, oraz piętrowego, podpiwniczonego domu mieszkalnego z poddaszem". [zobacz]
1899 - "Projekt dobudowy murowanej, trzypiętrowej przędzalni wełny, parterowego pomieszczenia dla wilka i parterowej stajni na nieruchomości Samuela Reksa przy prywatnej drodze prowadzącej do monopolu pod numerami 1346 i 1352 w mieście Łodzi". [zobacz]
Do ok. 1919 r. fabryka należała do Anny Kautz (primo voto Reks), która krótko przed wybuchem I wojny światowej złożyła projekty nadbudowy mansardy na frontowej willi i podwyższenia budynku przędzalni o 2 piętra.
1913 - "Projekt nadbudowy przez Annę Kautz mansardy na murowanym, piętrowym domu, przebudowy parterowego magazynu, części parterowej wiaty pod numerami 1346-1352 przy ulicy Zagajnikowej w mieście Łodzi". [zobacz]
1914 - "Projekt nadbudowy dwóch pięter na istniejącej murowanej, piętrowej przędzalni i wzniesienia murowanego, parterowego kantoru i wiaty przez Annę Kautz, na nieruchomości przy ulicy Zagajnikowej pod numerami 1346-1352 w mieście Łodzi". [zobacz]
Ok. 1920 r. przedsiębiorstwo Anny Krautz przeszło w ręce spółki Zylbersztajn-Szapował (MA), a od 1926 r. prowadził je samodzielnie Władysław Zylbersztajn (MA).
Obiekty przemysłowe u zbiegu Narutowicza i Kopcińskiego, wraz z willą, zostały wyburzone w latach 90-tych XX w. Dawny obszar fabryczny możemy jeszcze zobaczyć na archiwalnych fotografiach i zdjęciu lotniczym z 1989 r. (MA). Obecny obraz tego terenu prezentują Google Earth (MA).
MA (materiały archiwalne) - zobacz
Wigury
Piłsudskiego
Roosevelta
Nawrot
Tuwima
Moniuszki
Traugutta
Narutowicza
Jaracza
Rewolucji 1905
Brzeźna
pl. Wolności
Radwańska
pl. Wolności
Żwirki
Mickiewicza
Zamenhofa
Andrzeja
6 Sierpnia
Zielona
Więckowskiego
Próchnika
piotrkowska-nr.pl
© Wszystkie prawa zastrzeżone