ulica Piotrkowska 165

ulica Piotrkowska 165 nr hip. 727

do 1850 r. nr 175-176

W 1828 r. place nr 175 i 176 (dz. Piotrkowska 165), oraz plac nr 177 (dz. Piotrkowska 167) objął tkacz z Saksonii Krystian Fryderyk Irrgang.

Nowy właściciel złożył projekt budowy narożnego, piętrowego obiektu murowanego, mieszczącego dwie obszerne sale warsztatowe, oraz pomieszczenia mieszkalne (MA).

Wprawdzie zamierzenie Irrganga nie zostało zrealizowane, ale ówczesny plan wystawienia na froncie Piotrkowskiej domu o piętrze, jest wart odnotowania. Pierwsze frontowe, piętrowe domy przy ulicy Piotrkowskiej, na odcinku od obecnego pl. Wolności, do Radwańskiej/Brzeźnej, powstały wiele lat później.

Po przybyciu do Łodzi, przed objęciem placów 175-177, rodzina Irrgang była zameldowana w murowanym domu rządowym nr 41 (dz. Piotrkowska 192). Krystianowi Fryderykowi (ur. ok. 1781) towarzyszyła żona Krystyna Fryderyka z d. Bayer (ur. ok. 1788), oraz córka Anna Amalia (ur. ok. 1812).

Bratem Krystiana Fryderyka był Karol Gottfryd Irrgang.

Zobacz przedstawicieli rodziny Irrgang na Piotrkowska Tree.

Na mocy Protokołu Deklaracyjnego, spisanego w lipcu 1834 r., place nr 175 i 176 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 165) objął Karol Trenkler.

Nowy właściciel zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki wyrobów bawełnianych, składającej się z 10 warsztatów, przy której 15 czeladzi użytych będzie, oraz do wystawienia domu drewnianego dachówką krytego.

Trudno powiedzieć czy Trenkler zmienił zdanie i wystawił od razu dom z cegły, czy wybudował go później, w miejscu pierwotnego drewniaka, ale pod koniec lat 40-tych stał narożny dom murowany.

Karol (metrykalnie Karol Gottlieb) Trenkler urodził się w 1801 r. w Rawiczu, w ówczesnym Wielkim Księstwie Poznańskim. Jego główną profesją był handel. Pod koniec życia (zmarł w 1860 r. akt 460) Trenkler zaliczał się do grona najzamożniejszych kupców przędzy.

Córka Karola, Adelma Paulina Trenkler, wyszła za mąż za Ludwika Grohmana (ślub 1861 akt 18). Wiano Adelmy Karoliny przyczyniło się do rozwoju przedsiębiorstwa męża - zobacz poniżej rodzina Grohman.

W latach 40-tych Karol Trenkler był także związany z historią nieruchomości przy Piotrkowskiej 104a i Piotrkowskiej 184.

Zobacz przedstawicieli rodziny Trenkler na Piotrkowska Tree.

Kontraktem z sierpnia 1858 r. Trenkler sprzedał nieruchomość krajanowi, zamożnemu kupcowi z Rawicza, Karolowi Wilhelmowi Gehlig.

W październiku 1861 r. Gehlig sprzedał nieruchomość Karolowi Janowi Merkens.

Na froncie posesji stał w tym czasie dom murowany mieszkalny pod dachówką, mający długości łokci* 40, szerokości łokci 25, a wysokości łokci 5½ nowej miary polskiej.

* - 1 łokieć = 0,576 m

Na podstawie umowy spisanej w Magistracie miasta Łodzi, w marcu 1865 r., Merkens sprzedał nieruchomość Karolowi Ebhardt - zobacz poniżej rodzina Ebhardt.

Postać Karola Ebhardta była związana również z Piotrkowską 115, Piotrkowską 10, oraz Piotrkowską 99.

W latach 1897-1908 nieruchomość należała do Rudolfa Pfenniga i jego żony Matyldy z d. Ebhardt, córki poprzedniego właściciela, Karola Ebhardta.

Przynajmniej od końca lat 80-tych do małżonków Pfennig należała również nieruchomość przy Piotrkowskiej 115.

Córka Rudolfa i Matyldy, Elżbieta Pfennig poślubiła w 1900 r. Juliusza Triebe, syna Karola Wilhelma Triebe. Elżbieta zmarła młodo, w 1908 r. i została pochowana na Cmentarzu Starym - zobacz groby Elżbiety Triebe i  Matyldy i Rudolfa Pfennig.

Zobacz przedstawicieli rodzin Pfennig na Piotrkowska Tree.

Można przypuszczać, iż na przełomie XIX i XX w. na froncie Piotrkowskiej 165 stały dwa domy różnej wielkości - większy, narożny budynek dwupiętrowy, oraz mniejszy, jednopiętrowy dom po stronie południowej.

Pod koniec pierwszej dekady XX w. posesja Piotrkowskiej 165, kończąca się nadal na ulicy Wólczańskiej, została podzielona. Część frontowa, u zbiegu Piotrkowskiej 165 i Anny 2-4 przeszła w ręce Kasriela Milgroma, zaś zachodnia część działki, przy ulicy Anny 6-12, pozostała własnością rodziny Pfennig.

Ok. 1911 r. Milgrom scalił bryłę kamienicy frontowej od strony ulicy Piotrkowskiej - podwyższył część narożną o jedno piętro (elewacja dziewięcioosiowa), a mniejszy budynek, po stronie południowej, o dwa piętra (elewacja pięcioosiowa). Dom stojący od strony ulicy Anny (pod adresem Anny 2, później Bandurskiego i Mickiewicza 2) pozostał do końca jednopiętrowy (MA).

Nieruchomość pozostawała własnością Ryfki i Kasriela Milgromów jeszcze w latach 20-tych okresu międzywojennego.

Warto w tym miejscu przybliżyć w kilku słowach postać Kasriela Milgrom. Pochodził z żydowskiej rodziny kupieckiej i był synem Icka Milgroma, właściciela narożnej nieruchomości przy Ogrodowej 1, gdzie funkcjonował rodzinny skład sukna i kortów (MA). Posesja przy Ogrodowej 1 należała do rodziny Milgrom przynajmniej od lat 80-tych XIX w., do wybuchu II wojny światowej. W tym czasie przebudowano stare obiekty frontowe, widoczne jeszcze na dalszym planie fotografii E. Stummana (MA) i wzniesiono dwupiętrową kamienicę narożną, oraz trzypiętrową kamienicę od strony ulicy Ogrodowej (MA).

Osoba Kasriela Milgroma była również związana z posesją przy Andrzeja 14 (wcześniej Andrzeja 16). W okresie drugiej dekady XX w., gdy nieruchomość przy Andrzeja należała do Milgroma, wystawiono tam drukarnię mechaniczną na potrzeby Łódzkiego Towarzystwa Wydawniczego. Działalność Wydawnictwa mogła mieć związek z wybraniem lokalizacji dla pierwszej łódzkiej Biblioteki Publicznej.

* * *

W listopadzie 1884 r. otworzył pod tym adresem (na Wulce) aptekę Mieczysław Samborski (MA). Była to ówczesnie 6 apteka w Łodzi.

Już rok później, w listopadzie 1885 r., apteka przeszła na własność Wincentego Borejszy (MA). Jak donosiła ówczesna prasa, cena zakupu wyniosła 25 tys. rubli.

W latach późniejszych aptekę prowadził A. Krafft.

Na Piotrkowskiej 165, w latach 20-tych XX w., miała swoją siedzibę, później oddział, spółka Przemysł Powroźniczy „Napęd”, której udziałowcem był Ignacy Rassalski (zobacz poniżej rodzina Rassalskich).

Otto Jan Schultz prowadził tutaj Przedstawicielstwo Rosyjskiego Wzajemnego Związku Asekuracyjnego.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Archiwalne dokumenty budowlane:

1910 – „Projekt na nadbudowę przez Kasriela Milgroma drugiego i trzeciego piętra nad piętrowym domem i przebudowę wnętrz pod numerem 165/727 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1910/11 - "Projekt na nadbudowę przez Kasriela Milgroma trzeciego piętra nad murowanym, dwupiętrowym domem pod numerem 165/727 na rogu ulic Piotrkowskiej i [św.] Anny w mieście Łodzi" [zobacz]

Ogłoszenia prasowe:

• M. Samborski Apteka
• W. Borejsza Apteka
• A. Krafft Apteka
• B-cia Schultz Dom agenturowo-komisowy
• Otto Jan Schultz Przedstawicielstwo Rosyjskiego Wzajemnego Związku Asekuracyjnego
• E. Gundelach Kwiaciarnia
• Przemysł Powroźniczy „Napęd” Oddział w Łodzi
• Tow. Akc. Powszechne Towarzystwo Elektryczne
• „Tanie Źródło” Magazyn ubiorów, bielizny, galanterii i obuwia
• Stanisław Nowak Zakład krawiecki

rodzina Grohman

Zobacz przedstawicieli rodzin Grohman na Piotrkowska Tree.

Traugott (metrykalnie Traugott Karol) Grohmann przybył do Polski ok. 1820 r. i początkowo osiedlił się w Warszawie. Z małżeństwa Traugotta i Anny Marii z d. Weibracht (ślub 1823 w Warszawie akt 116) urodził się w 1826 r., w Warszawie, syn Ludwik.

W 1827 r. rodzina Grohmanów przeniosła się do Zgierza. Traugott, razem z bratem Karolem, prowadził w Zgierzu ręczną tkalnię płócien i przędzalnię bawełny.

14 września 1841 r. Traugott złożył w łódzkim Magistracie deklarację objęcia (wydzierżawienia) posiadła młynowego Lamus i wystawienia tam zakładu fabrycznego do przędzenia wełny czesanej. Kontrakt pomiędzy Urzędem Municypalnym Miasta Łodzi i Trauguttem Grohmannem został podpisany 13 czerwca 1842 r.

W 1843 r. stanął murowany, jednopiętrowy budynek przędzalni mechanicznej z napędem wodnym (MA). W 1854 r. została zainstalowana maszyna parowa.

Po śmierci Traugotta (zmarł w 1874 r.) rodzinną firmą kierował Ludwik Grohman.

Po śmierci Ludwika (zmarł w 1889 r.) stery przedsiębiorstwa, od 1889 r. spółki akcyjnej, przeszły w ręce jego syna, Henryka Grohmana.

Na początku XX wieku Grohmanowie dysponowali wielowydziałowym przedsiębiorstwem włókienniczym, zajmującym rozległy teren pomiędzy obecnymi ulicami Tylną, Targową, Fabryczną, Magazynową i Tymienieckiego (MA).

W 1921 r. nastąpiła fuzja przedsiębiorstw Grohmanów (30% udziałów) i Scheiblerów (70% udziałów). 

Zjednoczone Zakłady Włókiennicze K. Scheiblera i L. Grohmana S-ka Akc. zatrudniału pod koniec lat 30-tych okresu międzywojennego 7500 robotników i zajmowały teren 96 ha (MA).

MA (materiały archiwalne) - zobacz

rodzina Ebhardt

Zobacz przedstawicieli rodzin Ebhardt na Piotrkowska Tree.

Gotthelf Ebhardt, tkacz z Saksonii, przybył na ziemie polskie w latach 30-tych XIX w. i osiedlił się w Zgierzu. Gotthelfowi towrzyszyła żona Krystiana z d. Heltzel i dzieci:

• Gustaw, ur. ok. 1817 w Hohenstein, w Saksonii, żona Paulina Becker (ślub 1841 Zgierz). Po przedwczesnej śmierci Gustawa Wilhelma (zmarł w 1850 r.) Paulina poślubiła Krystiana Fryderyka Neumanna.
• Wilhelmina, ur. ok. 1819 w Hohenstein, w Saksonii, mąż Karol Opetz (ślub 1840 Zgierz),
• Krystiana, ur. ok. 1824 w Hohenstein, w Saksonii, mąż Henryk Fiedler (ślub 1846 Zgierz),
• Karol, ur. ok. 1826 w Hohenstein, w Saksonii, żona Florentyna Augusta Viebig (ślub 1848 Zgierz),
• Augusta, ur. ok. 1829 w Hohenstein, w Saksonii, mąż Samuel Schmidt (ślub 1851 Łódź)

Najstarszy syn Gotthelfa i Krystiany, Gotthelf junior (ur. ok. 1814), nie wyjechał z Hohenstein razem z pozostałymi członkami rodziny. Trudno powiedzieć kiedy przybył do Łodzi na stałe, ale był w naszym mieście w 1850 r., w związku z przedwczesną śmiercią brata Gustawa. Przynajmniej od końca lat 60-tych Gotthelf junior, później jego syn, również Gotthelf, byli właścicielami nieruchomości przy Głównej 1254 (później Główna 11).

rodzina Rassalskich

Zobacz przedstawicieli rodziny Rassalskich na Piotrkowska Tree.

Andrzej Rassalski (Rasalski), kontynuator rodzinnej profesji, rzeźnictwa, urodził się w Piątku ok. 1818 r. W 1841 r., już w Łodzi, ożenił się z Marianną Makowską. W 1855 r. przyszedł na świat syn Andrzeja i Marianny, Ignacy Rassalski. Żoną Ignacego została Bronisława Paulina Józefiak (ślub 1878).

Rodzina Rassalskich była skoligacona z rodziną Flakiewiczów, również rzeźników z Piątku.

Ignacy Rassalski jr. urodził się w 1887 r. Przed I wojną światową odkupił od teścia, Franciszka Jeenel, niewielką fabrykę lin w Rudzie Pabianickiej (MA). Przejęcie fabryki powroźniczej miało prawdopodobnie związek ze śmiercią Franciszka w 1913 r.

W niepodległej Polsce powstała spółka Przemysł Powroźniczy "Dresslerowie, Rassalski, Amer i Gessner" Sp. z o. o., która w listopadzie 1920 r. zmieniła nazwę na Przemysł Powroźniczy "Napęd” Sp. z o. o. (MA).

W 1922 r. firma kupiła nieruchomości na ulicy Pustej (dz. Wigury), oraz działkę na ulicy Napiórkowskiego (dz. Przybyszewskiego 12). W latach 1923-25 wystawiono na Napiórkowskiego zabudowania fabryczne. W drugiej połowie lat 30-tych, pod szyldem Przemysł Powroźniczy "Ignacy Rassalski i S-ka" Sp. z o.o., firma zatrudniała ponad 200 osób i produkowała liny transmisyjne, okrętowe, przędzę sizalową i szpagat do snopowiązałek (MA). Firma funkcjonowała nieprzerwanie w czasie II wojny i utrzymała nazwę do 1949 r. Zabudowania na Przybyszewskiego przetrwały do dzisiaj.

W 1923 r. Ignacy Rassalski jr. odkupił od firmy parcele przy ulicy Pustej i w 1925 r. ukończył budowę willi pod numerem 4 (dz. Wigury 4/6). Autorem projektu, w stylu modernizmu historyzującego, był Leon Lubotynowicz. Urodę obiektu możemy podziwiać do dzisiaj.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone