ulica Piotrkowska 21
ulica Piotrkowska 21 nr hip. 274a
do 1850 r. nr 201
Na mocy Protokołu Deklaracyjnego, spisanego w lutym 1826 r., plac nr 201 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 19-21) objął mularz Fryderyk Sperling - zobacz rodzina Sperling.
Nowy właściciel zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu rękodzielni mularskiej, składającej się z potrzebnych narzędzi, przy której pewna ilość ludzi użyta będzie, oraz wystawienia domu drewnianego na podmurowaniu, dachówką krytego, dwufamilijnego.
Sperling przejął plac z przysposobionem wcześniej materiałem [do budowy domu], przez Karola Langa opuszczony i przez tegoż już do zabudowania ustąpionym. Dom frontowy stanął w 1827 r.
Zobacz przedstawicieli rodziny Sperling na Piotrkowska Tree.
Stosownie do umowy kupna-sprzedaży, sporządzonej w lutym 1831 r., Sperling sprzedał nieruchomość Wilhelmowi Neüman.
Na froncie Piotrkowskiej stał w tym czasie dom drewniany mieszkalny pod dachówką mający długości łokci* 32, szerokości łokci 20, a wysokości łokci 5 nowej miary polskiej.
* - 1 łokieć = 0,576 m
W 1850 r., w podaniu o pozwolenie na wybudowanie wozowni, Pan Wilhelm pisał tak:
Na placu Nº 201 w Nowym Mieście przy ulicy Piotrkowskiej posiadam dom drewniany pod dachówką i zabudowania tylne gospodarskie, gdy zaś mi zbywa na wozowni, a ta nieodbycie jest mi potrzebną, przeto mając zamiar wybudowania takowej ...
Powyższy tekst, napisany z pewnością przez Polaka (Neüman, choć piśmienny, używał języka niemieckiego), stanowi przykład pięknej staropolszczyzny.
Neüman prowadził w podwórzu apreturę. W październiku 1855 r. złożył podanie o wydanie zgody na powiększenie i wyrestaurowanie budynku apretury, dla wyższego prowadzenia fabrykacji.
Na mocy kontraktu z marca 1859 r. Nauman sprzedał nieruchomość małżonkom Karolinie i Ludwikowi Unbehaun.
Ludwik (metrykalnie Jan Ludwik) Unbehaun, majster tkacki, poślubił w 1857 r. wdowę, Karolinę z d. Rettig (akt 117). Pierwszym mężem Karoliny był Franciszek Pietschmann.
Zobacz przedstawicieli rodziny Unbehaun na Piotrkowska Tree.
Małżonkowie Unbechaum podzielili nieruchomość.
Kontraktem z lutego 1861 r. część południową (Piotrkowska 21) kupił Józef Zand (1793-1873) zaś kontraktem z listopada 1864 r. część północną (Piotrkowska 19) kupił Abram Lubiński.
W latach 60-tych Józef Zand był również właścicielem części sąsiedniej nieruchomości, przy Piotrkowskiej 23. Druga część należała do jego syna Wolfa Zanda.
Skarga, jaką złożył Unbechaum w marcu 1862 r., daje nam obraz ówczesnej zabudowy posesji przy Piotrkowskiej 21. Unbechaum, niezadowolony z okien wychodzących na jego podwórze, pisał:
Józef Zand któremu jak wiadomo W-mu prezydentowi odsprzedałem połowę placu przy ulicy Piotrkowskiej pod Nº 274 położonego, na którym Zand pobudował dom murowany o piętrze, w podwórzu zaś wzniósł oficyny z trzech już stron, w której urządził siedem okien na moje podwórze.
Informacja prasowa z czerwca 1867 r. (MA) donosi o upadłości firmy Józef Zand & Sohn.
Na kartach historii Łodzi pojawia się jeszcze jeden przedstawiciel rodziny Zand - Morytz Zand (1826-1886), brat Wolfa.
Przynajmniej od lat 60-tych w osadzie fabrycznej Mania, ówcześnie poza granicami Łodzi, funkcjonowała fabryka (przędzalnia, farbiarnia i apretura) Morytza Zanda (plan z 1864 r. - zobacz). Pod koniec lat 70-tych kondycja przedsiębiorstwa Zanda spadała, a po pożarze w 1885 r. (MA) teren fabryczny kupił Ludwik Meyer.
W 1874 r., rok po śmierci Józefa Zanda, w wyniku przeprowadzenia procesu spadkowego i orzeczenia sadu, nieruchomość przy Piotrkowskiej 21 została wystawiona na sprzedaż w drodze publicznej licytacji. Najwyższe postąpienie, w kwocie 32.000 rbs, złożyli małżonkowie Szyfra i Nuta Bellin.
Taryfa domów z 1920 r. wymienia nadal rodzinę Bellin jako właścicieli.
Do przedstawicieli tej samej rodziny należała również nieruchomość przy Piotrkowskiej 25 i Cegielnianej 30 (dz. Więckowskiego 3).
W styczniu 1867 r. Józef Czapiewski otworzył cukiernię przy Piotrkowskiej 21.
Pod tym adresem działała redakcja i drukarnia żydowskiej gazety w języku jidysz Najer Folksblat.
MA (materiały archiwalne) - zobacz
Archiwalny dokument budowlany:
1893 – „O budowie przez Chaima Belina okien na parterze murowanego, piętrowego domu, a także nadbudowie części poddasza nad istniejącą piętrową oficyną pod numerem 274 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. {powinno być „… pod numerem 274a …} [zobacz]
Ogłoszenia prasowe:
- Józef Czapiewski Cukiernia
- I. Orenburg Artystyczna litografia i drukarnia
- Jakób Dumiński Tani sklep papieru i materiałów piśmiennych
- A. Hirszman Magazyn towarów manufakturnych
- I. M. Rutenberg Magazyn zegarków i wyrobów jubilerskich
- Józef Aberstein Zakład grawerski i fabryka stempli
- B. A. Nasielski Fabryka tasiem mierniczych
- I. M. Schapiro Fabryka wyrobów wełnianych
- Gabriel, Rubin i Sumeraj Hurtowy skład towarów bawełnianych
- „Najer Folksblat” Wydawnictwo
Wigury
Piłsudskiego
Roosevelta
Nawrot
Tuwima
Moniuszki
Traugutta
Narutowicza
Jaracza
Rewolucji 1905
Brzeźna
pl. Wolności
Radwańska
pl. Wolności
Żwirki
Mickiewicza
Zamenhofa
Andrzeja
6 Sierpnia
Zielona
Więckowskiego
Próchnika
piotrkowska-nr.pl
© Wszystkie prawa zastrzeżone