Skorupki

Piotrkowska 72

ulica Piotrkowska 72 nr hip. 510-511

do 1850 r. nr 106-105

Posesja przy obecnej Piotrkowskiej 72 składała się pierwotnie z dwóch działek - narożnej o nr 106 (później nr hip. 510), oraz następnej w stronę południową, o nr 105 (później nr hip. 511).

Do lat 50-tych XIX w. dwie wymienione powyżej nieruchomość, składajace się na obecną Piotrkowska 72, kończyły na ulicy Dzikiej (dz. Sienkiewicza). Tyły obu posesji zajmował ogród. W 1851 r. na terenie ogrodów wydzielono 6 nowych placów budowlanych przy ulicy Krótkiej, o nr hip. 1343-1344-1345-1346-1347-1348, obecnie Traugutta 3-5-7-9-11-13 (Sienkiewicza 17-19).

♦ północna, narożna posesja nr 106 (hip. 510)

Na mocy protokołu deklaracyjnego, spisanego w kwietniu  1832 r., plac nr 106 przy ulicy Piotrkowskiej objął pończosznik, Robert Höpfner.

Nowy właściciel zobowiązał się do utrzymywania w ciągłym ruchu fabryki bawełniano płócienniczej składającej się z 4 warsztatów pończoszniczych, przy których 3 czeladzi użytych będzie, oraz wystawienia domu drewnianego gontami krytego 26 łokci* długości, 16 łokci szerokości i 5 łokci wysokości.

* - 1 łokieć = 0,576 m

Robert Höpfner, syn Wilhelma Höpfnera, ożenił się w lipcu 1837 r. (akt 64) z Anna Marią Reiber.

Po sprzedaży nieruchomości Robert Höpfner przeniósł się z rodziną do Kutna.

Kontraktem z marca 1842 r. Höpfner sprzedał nieruchomość Józefowi Müllerowi, synowi Jana Müllera.

W tym czasie na froncie stał dom drewniany mieszkalny pod gontami mający długości łokci 28, szerokości łokci 16, a wysokości łokci 4 nowej miary polskiej.

W 1839 r., już w Łodzi, Józef Müller poślubił Józefę z d. Rose (Rosen). Wybrane dzieci Józefa i Józefy:

• Antoni, ur. 1840, żona Marianna z d. Weber,
• Robert, ur. 1844, żona Amalia z d. Thoma - zobacz rodzina Thoma,
• Karolina, ur. 1848, mąż Franciszek Sindermann,
• Juliusz, ur. 1857, żona Antonina z d. Maj, Paulina z d. Henisch,
• Edward, ur. 1860,
• Karol, ur. 1862.

W 1860 r. Józef Müller i Edward Hentschel podpisali umowę zamiany. Hentschel, dzierżawiący nieruchomość przy ulicy Głównej 1267 (później Główna 37, dz. al. Piłsudskiego 21) przeniósł się na Piotrkowską, a Müller na Główną.

Przynajmniej od drugiej połowy lat 50-tych Józef Müller był również właścicielem nieruchomości przy ówczesnej ulicy Widzewskiej 1131 (dz. Kilińskiego 108-110, róg Nawrot), ze stojącym na froncie parterowym domem drewnianym (MA). Od latach 60-tych nieruchomość przy Widzewskiej należała do syna Józefa, Antoniego Müllera. Posesja przy obecnej Kilińskiego 108 należała do rodziny Müllerów przynajmniej do lat 20-tych okresu międzywojennego.

Zobacz przedstawicieli rodziny Józefa Müllera na Piotrkowska Tree.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

♦ południowa posesja nr 105 (hip. 511)

W latach 30-tych plac nr 105 przy ulicy Piotrkowskiej objął tkacz przybyły z Czech, Franciszek Ludwig. Nowy osadnik rozpoczął budowę drewnianego domu frontowego, ale przed jego ukończeniem przeniósł się na Piotrkowską 97.

Na podstawie umowy spisanej w Magistracie, we wrześniu 1838 r., plac po Ludwigu objął Michał Böse.

Nowy właściciel zobowiązał się nabyty dom drewniany przez pierwszego posiadacza Franciszka Ludwik [Ludwig] pod kozieł wystawiony w ciągu jednego roku licząc od daty dzisiejszej [20 września 1838] w zupełności wykończyć, takowy w Towarzystwie Ogniowem zabezpieczyć i w nim fabrykę tkanek bawełnianych w ciągłem utrzymywać ruchu.

Zobacz przedstawicieli rodziny Michała Böse na Piotrkowska Tree.

Przynajmniej od lat 50-tych nieruchomość należała do majstra tkackiego, Fryderyka Bonn.

W 1840 r. Fryderyk Bonn ożenił się z Anną Małgorzatą Ullner (akt 90). Fryderyk zmarł w 1857 r., w wieku 37 lat. Wdowa Anna Małgorzata poślubiła w 1858 r. Karola Augusta Reimanna (akt 52).

W 1867 r. nieruchomość kupił, na publicznej licytacji,  Edward Hentschel, od 7 lat właściciel sąsiedniej nieruchomości przy Piotrkowskiej 510.

Edward Hentschel

Zobacz przedstawicieli rodziny Hentschel na Piotrkowska Tree.

Zobacz również Piotrkowska 110

Na połączonych posesjach Piotrkowskiej 510 i 511 (obecnie Piotrkowska 72) Edward Hentschel rozwinął okazałe przedsiębiorstwo włókiennicze. 
W latach 1863-67 w podwórzu posesji Piotrkowskiej 510 stanęły pierwsze obiekty fabryczne, w tym dwa murowane budynki piętrowe od strony ulicy Krótkiej.
W 1868 r. zainstalowano maszynę parową o mocy 30 KM. Fabryka produkowała tkaniny wełniane, bawełniano wełniane, flanele, koce i chusty. W 1869 r. fabryka zatrudniała 365 robotników, co dawało jej miejsce w czołówce łódzkich przedsiębiorstw. Dla porównania w tym samym czasie:

• Karol Scheibler – 1000 robotników,
• Ludwik Geyer – 620 robotników,
• Juliusz Heinzel – 190-200 robotników,
• Jakób Peters – 100 robotników,
• Józef John (w spółce z Berndtem) – 60 robotników. 

Produkcja w oficynach fabrycznych szła pełną parą, majątek rósł, a front posesji zajmowały nadal dwa drewniaki. Sytuacja zmieniła się dopiero w 1872 r., kiedy rozebrano stare domy frontowe i w ich miejsce wystawiono okazały, murowany dom dwupiętrowy (od podwórza trzypiętrowy) kryty blachą. Parter pełnił funkcję użytkową i mieścił skład towarów, kantor fabryczny i sklep, zaś górne pietra, z lokalami różnej wielkości, przeznaczono na mieszkania. Większość z nich, wyłączając rodzinę właściciela, zajmowali zamożni lokatorzy, zapewniający Hentschelowi pokaźne zyski z wynajmu.

W 1874 r. wybuchł pożar, który strawił część zabudowań fabrycznych, ale oszczędził dom frontowy. Hentschel, który nie był już zainteresowany odbudową zakładu, sprzedał przedsiębiorstwo Ludwikowi Meyerowi (zobacz poniżej) i Juliuszowi Kunitzerowi (zobacz poniżej).

Prawdopodobnie w związku z zamiarem sprzedaży nieruchomości, w połowie lat 70-tych Hentschel wykupił grunty działek.

1874-1876 - "O wykupie czynszów przez Edwarda Häntschla z gruntu 106/510, 105/511 i 1343 w mieście Łodzi". [zobacz]

Ludwik Meyer

Zobacz przedstawicieli rodziny Meyer na Piotrkowska Tree.

Zobacz również Piotrkowska 74

Ludwik Meyer sr., krawiec, z żoną Emilią Benke, oraz synami Ludwikiem i Ferdynandem, przybyli do Łodzi w latach 40-tych. W 1849 r., już w Łodzi, przyszła na świat Agnieszka Wilhelmina. Ludwik sr. zmarł w 1853 r.

Ludwik Meyer jr. rozpoczął pracę u Hentschela w 1865 r. Kunitzer dołączył rok później. Dzięki niezaprzeczalnym zdolnościom, w krótkim czasie obaj zajęli w fabryce czołowe stanowiska - Meyer pełnił funkcję dyrektora zarządzającego, zaś Kunitzer, handlowego.

Panowie Hentschel, Meyer i Kunitzer byli związani również na gruncie rodzinnym. W 1869 r. miały miejsce dwa śluby. Meyer ożenił się z córką pryncypała, Matyldą Hentschel (akt 57), a Kunitzer z siostrą Meyera, Agnieszką Wilhelminą (akt 150).

W 1875 r. spółka "Meyer i Kunitzer" (MA) odbudowała zniszczenia po pożarze i wznowiła produkcję. Od 1979 r. wyłącznym właścicielem nieruchomości przy Piotrkowskiej został Ludwik Meyer.

W 1885 r. Ludwik Meyer kupił 30 mórg ziemi w osadzie leśnej Mania przy szosie Srebrzyńskiej, ówcześnie pod Łodzią.

Teren osady fabrycznej na Mani należał już w latach 60-tych do Morytza Zanda (plan z 1864 r. - zobacz), którego przedsiębiorstwo borykało się z problemami finansowymi od końca lat 70-tych. W pierwszej połowie lat 80-tych fabryka Zanda była dzierżawiona, a "gwoździem do trumny" (może ocaleniem) był pożar, który wybuchł 15 maja 1885 r. (MA).

W nowym miejscu Meyer wystawił trzypiętrową tkalnię, apreturę i farbiarnię, a ocalałe po pożarze obiekty adaptował na cele mieszkalne i gospodarcze. Podjęte działania umożliwiły Meyerowi przeniesienie całej produkcji do nowej fabryki i zmianę przeznaczenie wszystkich budynków przy Piotrkowskiej.

Grand Hotel

Otwarcie "Grand Hotelu" miało miejsce 9 października 1887 r. (MA). Obiekt został wydzierżawiony Austriakowi, Piotrowi Schwartzowi, prowadzącemu wcześniej hotel "Manteuffel" (zobacz Piotrkowska 11). Początkowo hotel posiadał 45 numerowanych pokoi, w cenie 1÷3,5 rubla (była to wysoka cena, hotel "Manteuffel" oferował pokoje w cenie 0,5÷1,5 rubla). Pokoje były nowocześnie urządzone i wyposażone w oświetlenie gazowe. Część parteru nadal pełniła funkcję użytkową, mieszczącą kantor i skład towarów Meyera, ale urządzono tam również recepcję i kawiarnię z restauracją.

W 1901 r. Ludwik Meyer wycofał się z działalności zawodowej i powierzył prowadzenie swych interesów początkowo "Bankowi Handlowemu", następnie "Komisji Likwidacyjnej L. Meyer". Komisja miała działać do momentu likwidacji całego przedsiębiorstwa Meyera i zaspokojenia wszystkich wierzytelności (największym wierzycielem był Bank Handlowy).

W 1903 r., z inicjatywy Banku Handlowego, powstało Towarzystwo Akcyjne "Grand Hotel". W grupie założycielskiej znaleźli się: E. Herbst, R. Steinert, S. Jarociński, E. Heiman i I. Zand. 28 stycznia 1904 r. przeprowadzono transakcję kupna-sprzedaży. Strona kupująca, Tow. Akc. "Grand Hotel", określiła z beneficjentami, Bankiem Handlowym i Komisją Likwidacyjną L. Meyer, kwotę transakcji na 475 tys. rubli.

W latach 1903-04 dokonano modernizacji hotelu, polegającej głównie na zmianach w rozplanowaniu pomieszczeń w parterowej części budynku. Zlikwidowano, między innymi, kantor i skład L. Meyera, a w zwolnionych pomieszczeniach urządzono Grand Café. Nowa, oddzielona od restauracji i powiększona kawiarnia składała się odtąd z 6 pomieszczeń, a restauracja, po zaadaptowaniu powierzchni od strony ulicy Krótkiej, z 4 sal. W niedługim czasie powiększono również liczbę pokoi, do 68, a w końcu 1906 r. zainstalowano oświetlenie elektryczne.

W 1911 r. akcje Grand Hotelu, w szczególności akcje Banku Handlowego, wykupiło konsorcjum fabrykantów i kupców, którego głównym udziałowcem był Ludwik Heinzel, syn Juliusza Heinzla. Rozpoczęto gruntowną przebudowę obiektu, według projektu Dawida Lande. Prace zakończono w roku 1913. Stanął czteropiętrowy hotel pierwszej klasy. Wnętrza wykonała drezdeńska firma „Raumkunst”. Nowy Grand Hotel oferował 150 pokoi, restaurację, kawiarnię wiedeńską i ogród koncertowy z kolumnami. Obiekt szczycił się bieżącą, ciepłą wodą, kanalizacją, oświetleniem elektrycznym i gazowym, wentylacją i ozonizacją, siedmioma windami, meblami w ścianach i telefonami.

Na parterze mieścił się sklep „Margot”, zakład fryzjerski, dwa sklepy od Piotrkowskiej i pięć od Krótkiej (dz. Traugutta), oraz kinematograf „Modern”.

Księga inwentarzowa i właściciele nieruchomości w latach 1930-1936 (zbiory Archiwum Państwowego w Łodzi) - zobacz

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Juliusz Kunitzer

Zobacz przedstawicieli rodziny Kunitzer na Piotrkowska Tree.

Juliusz Kunitzer, syn sukiennika, urodził się w 1843 r. w Przedborzu, w ówczesnej guberni piotrkowskiej. Nigdy nie zdobył formalnego wykształcenia. W końcu lat 50-tych XIX w. rozpoczął pracę w zakładach braci Repphan, koło Kalisza. W 1863 r. posiadał już papiery tkacza czeladnika. Po przyjeździe do Łodzi, ok. 1866 r., rozpoczął pracę w fabryce Edwarda Hentschela. Dzięki wrodzonej inteligencji i zdobytej praktyce, szybko awansował. Został protegowanym Ludwika Meyera, pełniącego już wtedy kierownicze stanowisko w przedsiębiorstwie Hentschela. W 1869 r. ożenił się z siostrą swego mentora, Agnes Miną (Agnieszką Wilhelminą) Meyer (akt 150). Pierwsze działania przemysłowe Kunitzera miały miejsce już w latach 70-tych, kiedy wykorzystywał powierzchnie dzierżawione u swego pracodawcy. W 1875 r., po wcześniejszym pożarze, w spółce z Ludwikiem Meyerem odkupił przedsiębiorstwo Edwarda Hentschela.

W 1879 r. Kunitzer kupił od Meyera tereny przy szosie Rokicińskiej, we wsi Widzew w gminie Chojny, na których poprzednik wystawił już pierwsze zabudowania fabryczne. W tym samym czasie wystąpił ze spółki na Piotrkowskiej. Dzięki wsparciu nowego wspólnika, Juliusza Heinzla, inwestycje na Widzewie ruszyły pełną parą i dały początek jednemu z największych zakładów włókienniczych Łodzi, Widzewskiej Manufakturze. Historię przedsiębiorstwa na Widzewie możemy przeczytać w obszernym artykule Arkadiusza Dąbrowskiego - zobacz.

Ok. 1888 r. Juliusz Kunitzer wystawił piętrową willę u zbiegu ulicy Spacerowej (dz. al. Kościuszki) i Benedykta (dz. 6 Sierpnia).

1888 - " O budowie przez Juliusz Kunitzera murowanego, piętrowego, podpiwniczonego, z ustępami, frontowego domu mieszkalnego i murowanego, piętrowego, z ustępami, budynku gospodarczego na nieruchomości pod numerem 776a i 777a przy ulicach: św. Benedykta, Promenadzie i Wólczańskiej w mieście Łodzi". [zobacz]

Juliusz Kunitzer cieszył się fatalną opinią wśród współczesnych mu przedstawicieli łódzkiego proletariatu. Był oskarżany o bezwzględne i brutalne traktowanie zatrudnionych u niego robotników. 30 września 1905 r. dokonano zamachu (MA). W tramwaju jadącym ulicą Piotrkowską, na wysokości ulicy Nawrot, padły 3 strzały. Ranny Kunitzer zmarł przed przybyciem pomocy. Wyrok na przemysłowcu wykonał robotnik, członek PPS.

Małżeństwo Kunitzerów  nie posiadało potomstwa. Żona Juliusza, Mina Meyer, po śmierci męża opuściła willę przy Benedykta 8. Obiekt był czasowo wykorzystywany przez urząd starszych Zgromadzenia Kupców, oraz komitet giełdowy. Plany zakupu willi przez organizacje handlowe, między innymi przez wymienione powyżej Zgromadzenie Kupców i Giełdę, oraz utworzenia muzeum Juliusza Kunitzera (MA), nie doszły do skutku. Na przeprowadzonej 12 października 1909 r. licytacji (MA) willa została kupiona przez łódzkiego przemysłowca, Ludwika Wilczyńskiego (MA), który sprzedał ją wkrótce Bankowi Handlowemu w Łodzi (MA).

Pomimo ciążącej złej sławy, należy wymienić zasługi Juliusza Kunitzera dla Łodzi i jej mieszkańców. Był jednym z ojców łódzkich tramwajów, które 23 grudnia 1898 r. wyruszyły po raz pierwszy na ulice miasta (MA). Jako prezes Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności, wśród wielu innych działań, doprowadził do wystawienia przytułku dla kalek i starców przy ulicy Dzielnej 52 (dz. Narutowicza 60).

1894 - "O budowie przez pełniącego obowiązki przewodniczącego Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności Juliusza Kunitzera murowanego, trzypiętrowego przytułku dla kalek i starców i murowanych budynków gospodarczych pod numerem 1437t na nieruchomości miejskiej położonej na przedłużeniu ulic Targowej i Cegielnianej w mieście Łodzi". [zobacz]

MA (materiały archiwalne) - zobacz

* * *

W okresie międzywojennym funkcjonował w Grand Hotelu salon prowadzony przez spadkobierców Arona Kantora, znamienitego łódzkiego jubilera.

Archiwalne dokumenty budowlane:

1887 – „ Projekt dwupiętrowej dobudowy i przebudowy dwupiętrowego domu frontowego z przeznaczeniem na hotel na nieruchomości pana Meyera po numerami 510 i 511 przy ulicach Piotrkowskiej i Krótkiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1893 – „O zatwierdzeniu planu na dobudowę przez Ludwika Meyera drugiego piętra nad piętrową oficyną mieszkalną i budowę dwupiętrowej oficyny mieszkalnej”. [zobacz]

1901 – „Projekt urządzenia dwóch sklepów na nieruchomości Ludwika Meyera pod numerami 510 i 511 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1903 – „Projekt przebudowy okien sklepowych w części parteru domu frontowego i oficyny na nieruchomości właściciela Ludwika Meyera w likwidacji pod numerem 510/511 i 72 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1904 – „O dobudowie przez Towarzystwo Akcyjne "Grand Hotel" żelaznej, parterowej, oficyny z żelaznymi schodami pod numerem 72/510-511 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

1912 – „Projekt na generalną przebudowę przez Towarzystwo Akcyjne "Grand Hotel" murowanego, dwupiętrowego domu z nadbudową dwóch pięter z mansardą pod numerem 72/510 na rogu ulic Piotrkowskiej i Krótkiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

Ogłoszenia prasowe:

• Grand Hotel
• „Maison Margot” Konfekcja damska
• A. Kantor Magazyn jubilerski
• R. Schilke Zakład fryzjerski
• „Grand Kino” Kino
• “High-Life” Galanteria i konfekcja męska

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Tymienieckiego

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone

Czerwona