ulica Piotrkowska 30-32

ulica Piotrkowska 30-32 nr hip. 258

do 1850 r. nr 188

Już w drugiej połowie lat 20-tych XIX w. plac nr 188 przy ulicy Piotrkowskiej (dz. Piotrkowska 30-32) należał do rzeźnika Samuela Matza - zobacz poniżej. Samuel wystawił pod tym adresem pierwszy, drewniany dom frontowy.

Bratem Samuela był Andrzej Matz.

Stosownie do umowy kupna-sprzedaży, sporządzonej w grudniu 1837 r., Matz sprzedał nieruchomość majstrowi szewskiemu Franciszkowi Werbitz. 

Na początku lat 40-tych front Piotrkowskiej zajmował dom drewniany mieszkalny pod dachówką, mający długości łokci* 24, szerokości łokci 12, a wysokości łokci 4½ nowej miary polskiej.

* - 1 łokieć = 0,576 m

Żoną Franciszka była Krystyna Dorota Taubner, krewna Gottlieba Taubnera.

Córka Franciszka i Krystyny Doroty, Wilhelmina Werbitz, poślubiła w 1857 r. Józefa Lissnera.

Zobacz przedstawicieli rodziny Werbitz na Piotrkowska Tree.

Kontraktem z września 1856 r. Werbitz sprzedał nieruchomość Karolowi Wilhelmowi Gehlig.

Powyższy dokument kupna-sprzedaży wymienia większy obiekt frontowy: dom drewniany mieszkalny pod dachówką, mający długości łokci 30½, szerokości łokci 18½, a wysokości łokci 6 nowej miary polskiej.

Niespełna 3 lata później, w sierpniu 1859 r., Gehlig sprzedał nieruchomość Karolowi Kessler.

Na froncie stał nadal dom drewniany o wymiarach 30½ x 18½ x 6 łokci.

W kwietniu 1862 r. Kessler złożył do Magistratu podanie następującej treści:

Życzeniem moiem jest na placu wieczysto czynszowym pod Nº 258 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście tuteyszem wybudować dom massiv murowany parterowy dachówką kryty, długi stóp* 69, szeroki stóp 46, wysoki od cokołu do wierzchu gzymsu stóp 15.

* - 1 stopa = 0,3048 m

Można przyjąć, uwzględniając wymiary planowanego budynku, że podanie z kwietnia 1862 r. dotyczyło większego z dwóch domów frontowych, pod późniejszym adresem Piotrkowskiej 30.

Na planie Rudolfa Micińskiego z 1873 r. są już widoczne dwa frontowe domy murowane.

W pierwszej połowie lat 70-tych Kessler wykupił grunt działki.

1873-1874 - "O wykupie czynszów przez Karola Kesslera z gruntu dawniej nr 188, obecnie nr 258 w mieście Łodzi". [zobacz]

Rodzina Kessler była w posiadaniu nieruchomości przy Piotrkowskiej 30-32 do końca pierwszej dekady XX w.

Podobnie jak Karol Wilhelm Gehlig, Karol Kessler przybył do Łodzi z Rawicza. Rodziny Kessler i Gehlig były skoligacone. Matką Karola była Katarzyna Gehlig.

Syn Karola, Karol Robert Kessler, ożenił się z Bertą Amalią Triebe, córką Fryderyka Wilhelma Triebe.

Zobacz przedstawicieli rodziny Kessler na Piotrkowska Tree.

Przed I wojną światową, ok. 1911 r., posesja przeszła w ręce Oskara (Oszera) Kohna, wtedy już człowieka zamożnego, zarządzającego Widzewską Manufakturą, z rosnącą liczbą udziałów „Towarzystawa Akcyjnego Heinzel i Kunitzer”.

Kohn był właścicielem kilku nieruchomości przy Piotrkowskiej, między innymi pod nr 43, gdzie w latach 1901-02 przebudował kamienicę frontową.

Domy frontowe przy Piotrkowskiej 30-32 zostały wyburzone w 1961 r. (MA).

Pod tym adresem funkcjonował skład farb, chemikaliów i towarów kolonialnych Alberta Schülde. W latach 1904-05 A. Schülde zbudował willę na ulicy Południowej (dz. Rewolucji 1905 r. 63). W podwórzu posesji właściciel wystawił pomieszczenia gospodarcze i magazyn, do którego przeniósł swój skład towarów. Nieruchomość pozostawała w rękach rodziny Schülde do końca II wojny. Willa istnieje do dzisiaj.

Na przełomie lat 80-tych i 90-tych XIX w. Albert Schülde pełnił funkcję prokurenta w firmie "Karol Wilhelm Gehlig", będącej własnością Adolfa Gehliga.

MA (materiały archiwalne) - zobacz

Archiwalne dokumenty budowlane:

1910 – „Projekt instalacji przez Nehemiasza Zakheima drewnianego ekranu reklamowego na dachu murowanego, parterowego domu spadkobierców Keslera pod numerem 30 przy ulicy Piotrkowskiej w mieście Łodzi”. [zobacz]

Ogłoszenia prasowe:

A. Bornstein Fabryka kortów, flaneli i kamgarnów

Karol Kessler Skład wyrobów chemicznych A. Schülde

A. Klingbeil Fabryka harmonij i warsztat reperacyjny

G. Teschner Skład instrumentów muzycznych i nut

Adolf Strauch Magazyn obuwia

Teatr „URANIA”

Mleczarnia „Ziemiańska”

Sz. Weksler Krawiec wojskowy

Zec i Tenenbaum Magazyn czapek

Samuel Matz

Zobacz przedstawicieli rodziny Matz na Piotrkowska Tree.

Rodzina Matz przybyła w okolice Łodzi, na przełomie XVIII i XIX w., ze wsi Sobótka w Prusach (Wielkim Księstwie Poznańskim). Tam urodził się Samuel Matz (ur. ok. 1792, zm. 1839 akt 128). Młodszy brat Samuela, Andrzej Matz, urodził się już we wsi Żabieniec pod Łodzią, w ówczesnej gminie Radogoszcz.

W drugiej połowie lat 20-tych Samuel objął parcelę nr 188 na Nowym Mieście (dz. Piotrkowska 30-32).

Z małżeństwa Samuela i Anny Rozyny Moritz przyszły na świat dzieci:

• Anna Dorota, ur. ok. 1815, mąż Daniel Kinast ślub 1832 akt 8,
• Daniel, ur. ok. 1817, zm. 1838 akt 3, żona Zofia Brost ślub 1837 akt 105,
• Anna Rozyna, ur. ok. 1819, mąż Karol August Wagner (zobacz rodzina Wagner) ślub 1836 akt 50,
• Samuel, ur. 1822, żona Anna Dorota Jüngling. Przynajmniej w latach 60-tych Samuel junior był właścicielem posesji, z parterowym, murowanym domem frontowym, przy ówczesnej Zachodniej 42 (później Zachodnia 36, obecnie niezabudowany teren Zachodniej 54, wyjście z "Pasażu Róży").
• Fryderyk, ur. 1832 akt 262, żona Emilia Kujat ślub 1852 akt 85,
• Karol Albert, ur. 1837 akt 228, żona Augusta Krystyna Luiza Israel ślub 1861 akt 17 (zobacz rodzina Krystiana Traugotta Israel),
• Salomea, ur. 1839 akt 163, mąż Fryderyk Traugott Brüssler ślub 1857 akt 139.

Teatr Urania

Na tyłach nieruchomości Piotrkowskiej 30/32, z wejściem od ulicy Cegielnianej, powstał w 1907 r. kabaret, czy jak wtedy pisano „theatre varietes”, pod nazwą „Urania”. Założyli go dwaj cudzoziemcy: Szwajcar, Teodor (Thèodore) Junod i Duńczyk, Julius Vortheil. Tutaj stawiał swoje pierwsze kroki sceniczne syn Teodora Junoda, późniejsza gwiazda kina polskiego, Eugeniusz Bodo (Bogdan Eugène Junod). W okresie międzywojennym mieściły się tutaj kina „Chimera” i „Czary”.

Szerzej o kinoteatrze przy Cegielnianej możemy przeczytać w artykule dr Łukasza Biskupskiego "Narodziny kina z ducha variété. Kultura atrakcji przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku." Poniżej dwa fragmenty z powyższego artykułu:

"W marcu 1903 roku wspólnicy Vortheil i Junod otworzyli lokal przy ulicy Piotrkowskiej 21, a w sierpniu 1903 roku przenieśli się na Piotrkowską 17. Rozbudowali tamtejszą widownię, dobudowali scenkę, na której odbywały się występy artystów performerów. Od początku organizowali też projekcje filmowe. W listopadzie 1906, na nowy sezon zimowy, przyjęli nazwę Teatr Urania."

"W 1907 roku Vortheil i Junod mieli już wystarczający kapitał, by zbudować na rogu ulic Piotrkowskiej i Cegielnianej (Jaracza) nowy wystawny budynek, nazywając go ponownie Urania. Był to w zasadzie kompleks rozrywkowo gastronomiczny. Znajdowała się w nim centralnie ogrzewana i elektrycznie wentylowana widownia na dwieście pięćdziesiąt miejsc (podzielonych na trzy kategorie), z pochyłą podłogą, aby widzowie sobie nie zasłaniali, dużą sceną (szerokości pięciu metrów, długości - sześciu i wysoką na cztery i pół metra) przesłanianą zdobioną kurtyną. Pod sufitem w rogach, po bokach sceny, zwieszały się dwie kariatydy.Sala była również wyposażona w galerię w podwyższeniu, z miejscem na orkiestrę ukrytym we wgłębieniu. W sąsiednich pomieszczeniach znajdował się bufet, weranda spacerowa i letni ogródek.

Plan architektoniczny uwzględniał infrastrukturę projekcyjną, zbudowano kabinę na projektor na wysokości piętra, co pokazuje, że o projekcjach pomyślano jako o integralnym elemencie swoich działań."

Warszawski tygodnik kulturalny "Świat", z 1909 r., prezentuje obszerny artykuł (prawdopodobnie sponsorowany) o "Uranii" - zobacz.

Wigury

Piłsudskiego

Roosevelta

Nawrot

Tuwima

Moniuszki

Traugutta

Narutowicza

Jaracza

Rewolucji 1905

Brzeźna

pl. Wolności

Radwańska

pl. Wolności

Żwirki

Mickiewicza

Zamenhofa

Andrzeja

6 Sierpnia

Zielona

Więckowskiego

Próchnika

piotrkowska-nr.pl

© Wszystkie prawa zastrzeżone